દોહાવલી

by તુલસીદાસ

દોહાવલી તુલસીદાસ

દોહાવલી

||ગોસ્વામી તુલસીદાસ કૃત દોહાવલી ||
|| શ્રીસીતારામાભ્યાં નમઃ ||

ધ્યાન

રામ બામ દિસિ જાનકી લખન દાહિની ઓર |
ધ્યાન સકલ કલ્યાનમય સુરતરુ તુલસી તોર ||
સીતા લખન સમેત પ્રભુ સોહત તુલસીદાસ |
હરષત સુર બરષત સુમન સગુન સુમંગલ બાસ ||
પંચબટી બટ બિટપ તર સીતા લખન સમેત |
સોહત તુલસીદાસ પ્રભુ સકલ સુમંગલ દેત ||

રામ-નામ-જપની મહિમા

ચિત્રકૂટ સબ દિન બસત પ્રભુ સિય લખન સમેત |
રામ નામ જપ જાપકહિ તુલસી અભિમત દેત ||
પય અહાર ફલ ખાઇ જપુ રામ નામ ષટ માસ |
સકલ સુમંગલ સિદ્ધિ સબ કરતલ તુલસીદાસ ||
રામ નામ મનીદીપ ધરુ જીહ દેહરી દ્વાર |
તુલસી ભીતર બાહરેહુઁ જૌં ચાહસિ ઉજિયાર ||
હિયઁ નિર્ગુન નયનન્હિ સગુન રસના રામ સુનામ |
મનહુઁ પુરટ સંપુટ લસત તુલસી લલિત લલામ ||

સગુન ધ્યાન રુચિ સરસ નહિં નિર્ગુન મન તે દૂરિ |
તુલસી સુમિરહુ રામકો નામ સજીવન મૂરિ ||
એકુ છત્રુ એકુ મુકુટમનિ સબ બરનનિ પર જોઉ |
તુલસી રઘુબર નામ કે બરન બિરાજત દોઉ ||
નામ રામ કો અંક હૈ સબ સાધન હૈં સૂન |
અંક ગએઁ કછુ હાથ નહિં અંક રહેં દસ ગૂન ||
નામુ રામ કો કલપતરુ કલિ કલ્યાન નિવાસુ |
જો સુમિરત ભયો ભાઁગ તેં તુલસી તુલસીદાસુ ||
રામ નામ જપિ જીહઁ જન ભએ સુકૃત સુખસાલિ |
તુલસી ઇહાઁ જો આલસી ગયો આજુ કી કાલિ ||
નામ ગરીબનિવાજ કો રાજ દેત જન જાનિ |
તુલસી મન પરિહરત નહિં ઘુર બિનિઆ કી બાનિ ||
કાસીં બિધિ બસિ તનુ તજેં હઠિ તનુ તજેં પ્રયાગ |
તુલસી જો ફલ સો સુલભ રામ નામ અનુરાગ ||
મીઠો અરુ કઠવતિ ભરો રૌંતાઈ અરુ છૈમ |
સ્વારથ પરમારથ સુલભ રામ નામ કે પ્રેમ ||
રામ નામ સુમિરત સુજસ ભાજન ભએ કુજાતિ |
કુતરુક સુરપુર રાજમગ લહત ભુવન બિખ્યાતિ ||
સ્વારથ સુખ સપનેહુઁ અગમ પરમારથ ન પ્રબેસ |
રામ નામ સુમિરત મિટહિં તુલસી કઠિન કલેસ ||
મોર મોર સબ કહઁ કહસિ તૂ કો કહુ નિજ નામ |
કૈ ચુપ સાધહિ સુનિ સમુઝિ કૈ તુલસી જપુ રામ ||
હમ લખિ લખહિ હમાર લખિ હમ હમાર કે બીચ |
તુલસી અલખહિ કા લખહિ રામ નામ જપ નીચ ||

રામ નામ અવલંબ બિનુ પરમારથ કી આસ |
બરષત બારિદ બૂઁદ ગહિ ચાહત ચઢ઼્અન અકાસ ||
તુલસી હઠિ હઠિ કહત નિત ચિત સુનિ હિત કરિ માનિ |
લાભ રામ સુમિરન બડ઼્ઓ બડ઼્ઈ બિસારેં હાનિ ||
બિગરી જનમ અનેક કી સુધરૈ અબહીં આજુ |
હોહિ રામ કો નામ જપુ તુલસી તજિ કુસમાજુ ||

પ્રીતિ પ્રતીતિ સુરીતિ સોં રામ રામ જપુ રામ |
તુલસી તેરો હૈ ભલો આદિ મધ્ય પરિનામ ||
દંપતિ રસ રસના દસન પરિજન બદન સુગેહ |
તુલસી હર હિત બરન સિસુ સંપતિ સહજ સનેહ ||
બરષા રિતુ રઘુપતિ ભગતિ તુલસી સાલિ સુદાસ |
રામનામ બર બરન જુગ સાવન ભાદવ માસ ||
રામ નામ નર કેસરી કનકકસિપુ કલિકાલ |
જાપક જન પ્રહલાદ જિમિ પાલિહિ દલિ સુરસાલ ||
રામ નામ કલિ કામતરુ રામ ભગતિ સુરધેનુ |
સકલ સુમંગલ મૂલ જગ ગુરુપદ પંકર રેનુ ||
રામ નામ કલિ કામતરુ સકલ સુમંગલ કંદ |
સુમિરત કરતલ સિદ્ધિ સબ પગ પગ પરમાનંદ ||
જથા ભૂમિ સબ બીજમય નખત નિવાસ અકાસ |
રામ નામ સબ ધરમમય જાનત તુલસીદાસ ||
સકલ કામના હીન જે રામ ભગતિ રસ લીન |
નામ સુપ્રેમ પિયૂષ હૃદ તિન્હહુઁ કિએ મન મીન ||

બ્રહ્મ રામ તેં નામુ બડ઼્અ બર દાયક બર દાનિ |

રામ ચરિત સત કોટિ મહઁ લિય મહેસ જિયઁ જાનિ ||
સબરી ગીધ સુસેવકનિ સુગતિ દીન્હિ રઘુનાથ |
નામ ઉધારે અમિત ખલ બેદ બિદિત ગુન ગાથ ||
રામ નામ પર નામ તેં પ્રીતિ પ્રતીતિ ભરોસ |
સો તુલસી સુમિરત સકલ સગુન સુમંગલ કોસ ||
લંક બિભીષન રાજ કપિ પતિ મારુતિ ખગ મીચ |
લહી રામ સોં નામ રતિ ચાહત તુલસી નીચ ||
હરન અમંગલ અઘ અખિલ કરન સકલ કલ્યાન |
રામનામ નિત કહત હર ગાવત બેદ પુરાન ||

તુલસી પ્રીતિ પ્રતીતિ સોં રામ નામ જપ જાગ |
કિએઁ હોઇ બિધિ દાહિનો દેઇ અભાગેહિ ભાગ ||
જલ થલ નભ ગતિ અમિત અતિ અગ જગ જીવ અનેક |
તુલસી તો સે દીન કહઁ રામ નામ ગતિ એક ||
રામ ભરોસો રામ બલ રામ નામ બિસ્વાસ |
સુમિરત સુભ મંગલ કુસલ માઁગત તુલસીદાસ ||
રામ નામ રતિ રામ ગતિ રામ નામ બિસ્વાસ |
સુમિરત સુભ મંગલ કુસલ દુહુઁ દિસિ તુલસીદાસ ||

રામપ્રેમ વિના બધું વ્યર્થ છે

રસના સાઁપિનિ બદન બિલ જે ન જપહિં હરિનામ |
તુલસી પ્રેમ ન રામ સોં તાહિ બિધાતા બામ ||
હિય ફાટહુઁ ફૂટહુઁ નયન જરઉ સો તન કેહિ કામ |
દ્રવહિં સ્ત્રવહિં પુલકઇ નહીં તુલસી સુમિરત રામ ||

રામહિ સુમિરત રન ભિરત દેત પરત ગુરુ પાઁય |
તુલસી જિન્હહિ ન પુલક તનુ તે જગ જીવત જાયઁ ||

સોરઠા

હૃદય સો કુલિસ સમાન જો ન દ્રવઇ હરિગુન સુનત |
કર ન રામ ગુન ગાન જીહ સો દાદુર જીહ સમ ||
સ્ત્રવૈ ન સલિલ સનેહુ તુલસી સુનિ રઘુબીર જસ |
તે નયના જનિ દેહુ રામ કરહુ બરુ આઁધરો ||
રહૈં ન જલ ભરિ પૂરિ રામ સુજસ સુનિ રાવરો |
તિન આઁખિન મેં ધૂરિ ભરિ ભરિ મૂઠી મેલિયે ||

પ્રાર્થના

બારક સુમિરત તોહિ હોહિ તિન્હહિ સમ્મુખ સુખદ |
ક્યોં ન સઁભારહિ મોહિ દયા સિંધુ દસરત્થ કે ||

રામ અને રામપ્રેમની મહિમા

સાહિબ હોત સરોષ સેવક કો અપરાધ સુનિ |
અપને દેખે દોષ સપનેહુ રામ ન ઉર ધરે ||

દોહા

તુલસી રામહિ આપુ તેં સેવક કી રુચિ મીઠિ |
સીતાપતિ સે સાહિબહિ કૈસે દીજૈ પીઠિ ||
તુલસી જાકે હોયગી અંતર બાહિર દીઠિ |

સો કિ કૃપાલુહિ દેઇગો કેવટપાલહિ પીઠિ ||
પ્રભુ તરુ તર કપિ ડાર પર તે કિએ આપુ સમાન |
તુલસી કહૂઁ ન રામ સે સાહિબ સીલ નિધાન ||

ઉદ્બોધન

રે મન સબ સોં નિરસ હ્વૈ સરસ રામ સોં હોહિ |
ભલો સિખાવન દેત હૈ નિસિ દિન તુલસી તોહિ ||
હરે ચરહિં તાપહિ બરે ફરેં પસારહિં હાથ |
તુલસી સ્વારથ મીત સબ પરમારથ રઘુનાથ ||
સ્વારથ સીતા રામ સોં પરમારથ સિય રામ |
તુલસી તેરો દૂસરે દ્વાર કહા કહુ કામ ||
સ્વારથ પરમારથ સકલ સુલભ એક હી ઓર |
દ્વાર દૂસરે દીનતા ઉચિત ન તુલસી તોર ||
તુલસી સ્વારથ રામ હિત પરમારથ રઘુબીર |
સેવક જાકે લખન સે પવનપૂત રનધીર ||
જ્યોં જગ બૈરી મીન કો આપુ સહિત બિનુ બારિ |
ત્યોં તુલસી રઘુબીર બિનુ ગતિ આપની બિચારિ ||

તુલસીદાસજીની અભિલાષા

રામ પ્રેમ બિનુ દૂબરો રામ પ્રેમહીં પીન |
રઘુબર કબહુઁક કરહુગે તુલસિહિ જ્યોં જલ મીન ||

રામપ્રેમની મહત્તા

રામ સનેહી રામ ગતિ રામ ચરન રતિ જાહિ |
તુલસી ફલ જગ જનમ કો દિયો બિધાતા તાહિ ||
આપુ આપને તેં અધિક જેહિ પ્રિય સીતારામ |
તેહિ કે પગ કી પાનહીં તુલસી તનુ કો ચામ ||
સ્વારથ પરમારથ રહિત સીતા રામ સનેહઁ |
તુલસી સો ફલ ચારિ કો ફલ હમાર મત એહઁ ||
જે જન રૂખે બિષય રસ ચિકને રામ સનેહઁ |
તુલસી તે પ્રિય રામ કો કાનન બસહિ કિ ગેહઁ ||
જથા લાભ સંતોષ સુખ રઘુબર ચરન સનેહ |
તુલસી જો મન ખૂઁદ સમ કાનન બસહુઁ કિ ગેહ ||
તુલસી જૌં પૈ રામ સોં નાહિન સહજ સનેહ |
મૂઁડ઼્અ મુડ઼્આયો બાદિહીં ભાઁડ઼્અ ભયો તજિ ગેહ ||

 રામવિમુખતાનું કુફલ

તુલસી શ્રીરઘુબીર તજિ કરૈ ભરોસો ઔર |
સુખ સંપતિ કી કા ચલી નરકહુઁ નાહીં ઠૌર ||
તુલસી પરિહરિ હરિ હરહિ પાઁવર પૂજહિં ભૂત |
અંત ફજીહત હોહિંગે ગનિકા કે સે પૂત ||
સેયે સીતા રામ નહિં ભજે ન સંકર ગૌરિ |
જનમ ગઁવાયો બાદિહીં પરત પરાઈ પૌરિ ||
તુલસી હરિ અપમાન તેં હોઇ અકાજ સમાજ |
રાજ કરત રજ મિલિ ગએ સદલ સકુલ કુરુરાજ ||
તુલસી રામહિ પરિહરેં નિપટ હાનિ સુન ઓઝ |
સુરસરિ ગત સોઈ સલિલ સુરા સરિસ ગંગોઝ ||

રામ દૂરિ માયા બઢ઼્અતિ ઘટતિ જાનિ મન માઁહ |
ભૂરિ હોતિ રબિ દૂરિ લખિ સિર પર પગતર છાઁહ ||
સાહિબ સીતાનાથ સોં જબ ઘટિહૈ અનુરાગ |
તુલસી તબહીં ભાલતેં ભભરિ ભાગિહૈં ભાગ ||
કરિહૌ કોસલનાથ તજિ જબહિં દૂસરી આસ |
જહાઁ તહાઁ દુખ પાઇહૌં તબહીં તુલસીદાસ ||
બિંધિ ન ઈંધન પાઇઐ સાગર જુરૈ ન નીર |
પરૈ ઉપાસ કુબેર ઘર જો બિપચ્છ રઘુબીરો ||
બરસા કો ગોબર ભયો કો ચહૈ કો કરૈ પ્રીતિ |
તુલસી તૂ અનુભવહિ અબ રામ બિમુખ કી રીતિ ||
સબહિં સમરથહિ સુખદ પ્રિય અચ્છમ પ્રિય હિતકારિ |
કબહુઁ ન કાહુહિ રામ પ્રિય તુલસી કહા બિચારિ ||
તુલસી ઉદ્યમ કરમ જુગ જબ જેહિ રામ સુડીઠિ |
હોઇ સુફલ સોઇ તાહિ સબ સનમુખ પ્રભુ તન પીઠિ ||
રામ કામતરુ પરિહરત સેવત કલિ તરુ ઠૂઁઠ |
સ્વારથ પરમારથ ચહત સકલ મનોરથ ઝૂઁઠ ||

 કલ્યાણનો સરળ ઉપાય

નિજ દૂષન ગુન રામ કે સમુઝેં તુલસીદાસ |
હોઇ ભલો કલિકાલ હૂઁ ઉભય લોક અનયાસ ||
કૈ તોહિ લાગહિં રામ પ્રિય કૈ તૂ પ્રભુ પ્રિય હોહિ |
દુઇ મેં રુચૈ જો સુગમ સો કીબે તુલસી તોહિ ||
તુલસી દુઇ મહઁ એક હી ખેલ છાઁડ઼્ઇ છલ ખેલુ |
કૈ કરુ મમતા રામ સોં કે મમતા પરહેલુ ||

શ્રીરામજીની પ્રાપ્તિનો સરળ ઉપાય

નિગમ અગમ સાહેબ સુગમ રામ સાઁચિલી ચાહ |
અંબુ અસન અવલોકિઅત સુલભ સબૈ જગ માઁહ ||
સનમુખ આવત પથિક જ્યોં દિએઁ દાહિનો બામ |
તૈસોઇ હોત સુ આપ કો ત્યોં હી તુલસી રામ ||

રામપ્રેમ માટે વૈરાગ્યની આવશ્યકતા

રામ પ્રેમ પથ પેખિઐ દિએઁ બિષય તન પીઠિ |
તુલસી કેંચુરિ પરિહરેં હોત સાઁપહૂ દીઠિ ||
તુલસી જૌ લૌં બિષય કી મુધા માધુરી મીઠિ |
તૌ લૌં સુધા સહસ્ત્ર સમ રામ ભગતિ સુઠિ સીઠિ ||

શરણાગતિની મહિમા

જૈસો તૈસો રાવરો કેવલ કોસલપાલ |
તૌ તુલસી કો હૈ ભલો તિહૂઁ લોક તિહુઁ કાલ ||
હૈ તુલસી કેં એક ગુન અવગુન નિધિ કહૈં લોગ |
ભલો ભરોસો રાવરો રામ રીઝિબે જોગ ||

ભક્તિનું સ્વરુપ

પ્રીતિ રામ સોં નીતિ પથ ચલિય રાગ રિસ જીતિ |
તુલસી સંતન કે મતે ઇહૈ ભગતિ કી રીતિ ||

કલિયુગથી કોણ ઠગાતું નથી

સત્ય બચન માનસ બિમલ કપટ રહિત કરતૂતિ |
તુલસી રઘુબર સેવકહિ સકૈ ન કલિજુગ ધૂતિ ||
તુલસી સુખી જો રામ સોં દુખી સો નિજ કરતૂતિ |
કરમ બચન મન ઠીક જેહિ તેહિ ન સકૈ કલિ ધૂતિ ||

ગોસ્વામીજીની પ્રેમ-કામના

નાતો નાતે રામ કેં રામ સનેહઁ સનેહુ |
તુલસી માઁગત જોરિ કર જનમ જનમ સિવ દેહુ ||
સબ સાધનકો એક ફલ જેહિં જાન્યો સો જાન |
જ્યોં ત્યોં મન મંદિર બસહિં રામ ધરેં ધનુ બાન ||
જૌં જગદીસ તૌ અતિ ભલો જૌં મહીસ તૌ ભાગ |
તુલસી ચાહત જનમ ભરિ રામ ચરન અનુરાગ ||
પરૌ નરક ફલ ચારિ સિસુ મીચ ડાકિની ખાઉ |
તુલસી રામ સનેહ કો જો ફલ સો જરિ જાઉ ||

રામભક્તનાં લક્ષણ

હિત સોં હિત, રતિ રામ સોં, રિપુ સોં બૈર બિહાઉ |
ઉદાસીન સબ સોં સરલ તુલસી સહજ સુભાઉ ||
તુલસી મમતા રામ સોં સમતા સબ સંસાર |
રાગ ન રોષ ન દોષ દુખ દાસ ભએ ભવ પાર ||

ઉદ્બોધન

રામહિ ડરુ કરુ રામ સોં મમતા પ્રીતિ પ્રતીતિ |

તુલસી નિરુપધિ રામ કો ભએઁ હારેહૂઁ જીતિ ||
તુલસી રામ કૃપાલુ સોં કહિ સુનાઉ ગુન દોષ |
હોય દૂબરી દીનતા પરમ પીન સંતોષ ||
સુમિરન સેવા રામ સોં સાહબ સોં પહિચાનિ |
ઐસેહુ લાભ ન લલક જો તુલસી નિત હિત હાનિ ||
જાનેં જાનન જોઇઐ બિનુ જાને કો જાન |
તુલસી યહ સુનિ સમુઝિ હિયઁ આનુ ધરેં ધનુ બાન ||
કરમઠ કઠમલિયા કહૈં ગ્યાની ગ્યાન બિહીન |
તુલસી ત્રિપથ બિહાઇ ગો રામ દુઆરેં દીન ||
બાધક સબ સબ કે ભએ સાધક ભએ ન કોઇ |
તુલસી રામ કૃપાલુ તેં ભલો હોઇ સો હોઇ ||

શિવ અને રામની એકતા

સંકર પ્રિય મમ દ્રોહી સિવ દ્રોહી મમ દાસ |
તે નર કરહિં કલપ ભરિ ઘોર નરક મહુઁ બાસ ||
બિલગ બિલગ સુખ સંગ દુખ જનમ મરન સોઇ રીતિ |
રહિઅત રાખે રામ કેં ગએ તે ઉચિત અનીતિ ||

રામપ્રેમની સર્વોત્કૃષ્ટતા

જાઁય કહબ કરતૂતિ બિનુ જાયઁ જોગ બિન છેમ |
તુલસી જાયઁ ઉપાય સબ બિના રામ પદ પ્રેમ ||
લોગ મગન સબ જોગહીં જોગ જાઁય બિનુ છેમ |
ત્યોં તુલસીકે ભાવગત રામ પ્રેમ બિનુ નેમ ||

શ્રીરામની કૃપા

રામ નિકાઈ રાવરી હૈ સબહી કો નીક |
જૌં યહ સાઁચી હૈ સદા તૌ નીકો તુલસીક ||
તુલસી રામ જો આદર્યો ખોટો ખરો ખરોઇ |
દીપક કાજર સિર ધર્યો ધર્યો સુધર્યો ધરોઇ ||
તનુ બિચિત્ર કાયર બચન અહિ અહાર મન ઘોર |
તુલસી હરિ ભએ પચ્છધર તાતે કહ સબ મોર ||
લહઇ ન ફૂટી કૌંડ઼્ઇહૂ કો ચાહૈ કેહિ કાજ |
સો તુલસી મહઁગો કિયો રામ ગરીબ નિવાજ ||
ઘર ઘર માઁગે ટૂક પુનિ ભૂપતિ પૂજે પાય |
જે તુલસી તબ રામ બિનુ તે અબ રામ સહાય ||
તુલસી રામ સુદીઠિ તેં નિબલ હોત બલવાન |
બૈર બાલિ સુગ્રીવ કેં કહા કિયો હનુમાન ||
તુલસી રામહુ તેં અધિક રામ ભગત જિયઁ જાન |
રિનિયા રાજા રામ ભે ધનિક ભએ હનુમાન ||
કિયો સુસેવક ધરમ કપિ પ્રભુ કૃતગ્ય જિયઁ જાનિ |
જોરિ હાથ ઠાઢ઼્એ ભએ બરદાયક બરદાનિ ||
ભગત હેતુ ભગવાન પ્રભુ રામ ધરેઉ તનુ ભૂપ |
કિએ ચરિત પાવન પરમ પ્રાકૃત નર અનુરુપ ||
ગ્યાન ગિરા ગોતીત અજ માયા મન ગુન પાર |
સોઇ સચ્ચિદાનંદઘન કર નર ચરિત ઉદાર ||
હિરન્યાચ્છ ભ્રાતા સહિત મધુ કૈટભ બલવાન |
જેહિં મારે સોઇ અવતરેઉ કૃપાસિંધુ ભગવાન ||

સુદ્ધ સચ્ચિદાનંદમય કંદ ભાનુકુલ કેતુ |
ચરિત કરત નર અનુહરત સંસૃતિ સાગર સેતુ ||

ભગવાનની બાળલીલા

બાલ બિભૂષન બસન બર ધૂરિ ધૂસરિત અંગ |
બાલકેલિ રઘુબર કરત બાલ બંધુ સબ સંગ ||
અનુદિન અવધ બધાવને નિત નવ મંગલ મોદ |
મુદિત માતુ પિતુ લોગ લખિ રઘુબર બાલ બિનોદ ||
રાજ અજિર રાજત રુચિર કોસલપાલક બાલ |
જાનુ પાનિ ચર ચરિત બર સગુન સુમંગલ માલ ||
નામ લલિત લીલા લલિત લલિત રૂપ રઘુનાથ |
લલિત બસન ભૂષન લલિત લલિત અનુજ સિસુ સાથ ||
રામ ભરત લછિમન લલિત સત્રુ સમન સુભ નામ |
સુમિરત દસરથ સુવન સબ પૂજહિં સબ મન કામ ||
બાલક કોસલપાલ કે સેવકપાલ કૃપાલ |
તુલસી મન માનસ બસત મંગલ મંજુ મરાલ ||
ભગત ભૂમિ ભૂસુર સુરભિ સુર હિત લાગિ કૃપાલ |
કરત ચરિત ધરિ મનુજ તનુ સુનત મિટહિં જગજાલ ||
નિજ ઇચ્છા પ્રભુ અવતરઇ સુર મહિ ગો દ્વિજ લાગિ |
સગુન ઉપાસક સંગ તહઁ રહહિં મોચ્છ સબ ત્યાગિ ||

પ્રાર્થના

પરમાનંદ કૃપાયતન મન પરિપૂરન કામ |
પ્રેમ ભગતિ અનપાયની દેહુ હમહિ શ્રીરામ ||

ભજનનો મહિમા

બારિ મથેં ઘૃત હોઇ બરુ સિકતા તે બરુ તેલ |
બિનુ હરિ ભજન ન ભવ તરિઅ યહ સિદ્ધાંત અપેલ ||
હરિ માયા કૃત દોષ ગુન બિનુ હરિ ભજન ન જાહિં |
ભજિઅ રામ સબ કામ તજિ અસ બિચારિ મન માહિં ||
જો ચેતન કહઁ જડ઼્અ કરઇ જડ઼્અહિ કરઇ ચૈતન્ય |
અસ સમર્થ રઘુનાયકહિ ભજહિં જીવ તે ધન્ય ||
શ્રીરઘુબીર પ્રતાપ તે સિંધુ તરે પાષાન |
તે મતિમંદ જે રામ તજિ ભજહિં જાઇ પ્રભુ આન ||
લવ નિમેષ પરમાનુ જુગ બરસ કલપ સર ચંડ |
ભજસિ ન મન તેહિ રામ કહઁ કાલુ જાસુ કોદંડ ||
તબ લગિ કુસલ ન જીવ કહુઁ સપનેહુઁ મન બિશ્રામ |
જબ લગિ ભજત ન રામ કહુઁ સોકધામ તજિ કામ ||
બિનુ સતસંગ ન હરિકથા તેહિં બિનુ મોહ ન ભાગ |
મોહ ગએઁ બિનુ રામપદ હોઇ ન દૃઢ અનુરાગ ||
બિનુ બિસ્વાસ ભગતિ નહિં તેહિ બિનુ દ્રવહિં ન રામુ |
રામ કૃપા બિનુ સપનેહુઁ જીવ ન લ બિશ્રામુ ||

સોરઠા

અસ બિચારિ મતિધીર તજિ કુતર્ક સંસય સકલ |
ભજહુ રામ રઘુબીર કરુનાકર સુંદર સુખદ ||
ભાવ બસ્ય ભગવાન સુખ નિધાન કરુના ભવન |
તજિ મમતા મદ માન ભજિઅ સદા સીતા રવન ||

કહહિં બિમલમતિ સંત બેદ પુરાન બિચારિ અસ |
દ્રવહિં જાનકી કંત તબ છૂટૈ સંસાર દુખ ||
બિનુ ગુરુ હોઇ કિ ગ્યાન ગ્યાન કિ હોઇ બિરાગ બિનુ |
ગાવહિં બેદ પુરાન સુખ કિ લહિઅ હરિ ભગતિ બિનુ ||

દોહા

રામચંદ્ર કે ભજન બિનુ જો ચહ પદ નિર્બાન |
ગ્યાનવંત અપિ સો નર પસુ બિનુ પૂઁછ બિષાન ||
જરઉ સો સંપતિ સદન સુખુ સુહૃદ માતુ પિતુ ભાઇ |
સનમુખ હોત જો રામપદ કરઇ ન સહસ સહાઇ ||
સેઇ સાધુ ગુરુ સમુઝિ સિખિ રામ ભગતિ થિરતાઇ |
લરિકાઈ કો પૈરિબો તુલસી બિસરિ ન જાઇ ||

રામસેવકની મહિમા

સબઇ કહાવત રામ કે સબહિ રામ કી આસ |
રામ કહહિં જેહિ આપનો તેહિ ભજુ તુલસીદાસ ||
જેહિ સરીર રતિ રામ સોં સોઇ આદરહિં સુજાન |
રુદ્રદેહ તજિ નેહબસ બાનર ભે હનુમાન ||
જાનિ રામ સેવા સરસ સમુઝિ કરબ અનુમાન |
પુરુષા તે સેવક ભએ હર તે ભે હનુમાન ||
તુલસી રઘુબર સેવકહિ ખલ ડાટત મન માખિ |
બાજરાજ કે બાલકહિ લવા દિખાવત આઁખિ ||
રાવન રિપુકે દાસ તેં કાયર કરહિં કુચાલિ |
ખર દૂષન મારીચ જ્યોં નીચ જાહિંગે કાલિ ||

પુન્ય પાપ જસ અજસ કે ભાવી ભાજન ભૂરિ |
સંકટ તુલસીદાસ કો રામ કરહિંગે દૂરિ ||
ખેલત બાલક બ્યાલ સઁગ મેલત પાવક હાથ |
તુલસી સિસુ પિતુ માતુ જ્યોં રાખત સિય રઘુનાથ ||
તુલસી દિન ભલ સાહુ કહઁ ભલી ચોર કહઁ રાતિ |
નિસિ બાસર તા કહઁ ભલો માનૈ રામ ઇતાતિ ||

રામ મહિમા

તુલસી જાને સુનિ સમુઝિ કૃપાસિંધુ રઘુરાજ |
મહઁગે મનિ કંચન કિએ સૌંધે જગ જલ નાજ ||

રામભજનની મહિમા

સેવા સીલ સનેહ બસ કરિ પરિહરિ પ્રિય લોગ |
તુલસી તે સબ રામ સોં સુખદ સઁજોગ બિયોગ ||
ચારિ ચહત માનસ અગમ ચનક ચારિ કો લાહુ |
ચારિ પરિહરેં ચારિ કો દાનિ ચારિ ચખ ચાહુ ||

રામપ્રેમની પ્રાપ્તિનો સુગમ ઉપાય

સૂધે મન સૂધે બચન સૂધી સબ કરતૂતિ |
તુલસી સૂધી સકલ બિધિ રઘુબર પ્રેમ પ્રસૂતિ ||

રામપ્રાપ્તિમાં બાધક

બેષ બિસદ બોલનિ મધુર મન કટુ કરમ મલીન |

તુલસી રામ ન પાઇઐ ભએઁ બિષય જલ મીન ||
બચન બેષ તેં જો બનઇ સો બિગરઇ પરિનામ |
તુલસી મન તેં જો બનઇ બની બનાઈ રામ ||

રામ અનુકૂલતામેં હી કલ્યાણ હૈ

નીચ મીચુ લૈ જાઇ જો રામ રજાયસુ પાઇ |
તૌ તુલસી તેરો ભલો ન તુ અનભલો અઘાઇ ||

શ્રીરામકી શરણાગતવત્સલતા

જાતિ હીન અઘ જન્મ મહિ મુક્ત કીન્હિ અસિ નારિ |
મહામંદ મન સુખ ચહસિ ઐસે પ્રભુહિ બિસારિ ||
બંધુ બધૂ રત કહિ કિયો બચન નિરુત્તર બાલિ |
તુલસી પ્રભુ સુગ્રીવ કી ચિતઇ ન કછૂ કુચાલિ ||
બાલિ બલી બલસાલિ દલિ સખા કીન્હ કપિરાજ |
તુલસી રામ કૃપાલુ કો બિરદ ગરીબ નિવાજ ||
કહા બિભીષન લૈ મિલ્યો કહા બિગાર્યો બાલિ |
તુલસી પ્રભુ સરનાગતહિ સબ દિન આએ પાલિ ||
તુલસી કોસલપાલ સો કો સરનાગત પાલ |
ભજ્યો બિભીષન બંધુ ભય ભંજ્યો દારિદ કાલ ||
કુલિસહુ ચાહિ કઠોર અતિ કોમલ કુસુમહુ ચાહિ |
ચિત્ત ખગેસ રામ કર સમુઝિ પરઇ કહુ કાહિ ||
બલકલ ભૂષન ફલ અસન તૃન સજ્યા દ્રુમ પ્રીતિ |
તિન્હ સમયન લંકા દઈ યહ રઘુબર કી રીતિ ||
જો સંપતિ સિવ રાવનહિ દીન્હિ દિએઁ દસ માથ |

સોઇ સંપદા બિભીષનહિ સકુચિ દીન્હિ રઘુનાથ ||
અબિચલ રાજ બિભીષનહિ દીન્હ રામ રઘુરાજ |
અજહુઁ બિરાજત લંક પર તુલસી સહિત સમાજ ||
કહા બિભીષન લૈ મિલ્યો કહા દિયો રઘુનાથ |
તુલસી યહ જાને બિના મૂઢ઼્અ મીજિહૈં હાથ ||
બૈરિ બંધુ નિસિચર અધમ તજ્યો ન ભરેં કલંક |
ઝૂઠેં અઘ સિય પરિહરી તુલસી સાઇઁ સસંક ||
તેહિ સમાજ કિયો કઠિન પન જેહિં તૌલ્યો કૈલાસ |
તુલસી પ્રભુ મહિમા કહૌં સેવક કો બિસ્વાસ ||
સભા સભાસદ નિરખિ પટ પકરિ ઉઠાયો હાથ |
તુલસી કિયો ઇગારહોં બસન બેસ જદુનાથ ||
ત્રાહિ તીનિ કહ્યો દ્રૌપદી તુલસી રાજ સમાજ |
પ્રથમ બઢ઼્એ પટ બિય બિકલ ચહત ચકિત નિજ કાજ ||
સુખ જીવન સબ કોઉ ચહત સુખ જીવન હરિ હાથ |
તુલસી દાતા માગનેઉ દેખિઅત અબુધ અનાથ ||
કૃપન દેઇ પાઇઅ પરો બિનુ સાધેં સિધિ હોઇ |
સીતાપતિ સનમુખ સમુઝિ જૌ કીજૈ સુભ સોઇ ||
દંડક બન પાવન કરન ચરન સરોજ પ્રભાઉ |
ઊસર જામહિં ખલ તરહિં હોઇ રંક તે રાઉ ||
બિનહિં રિતુ તરુબર ફરત સિલા દ્રવહિ જલ જોર |
રામ લખન સિય કરિ કૃપા જબ ચિતવત જેહિ ઓર ||
સિલા સુતિય ભઇ ગિરિ તરે મૃતક જિએ જગ જાન |
રામ અનુગ્રહ સગુન સુભ સુલભ સકલ કલ્યાન ||
સિલા સાપ મોચન ચરન સુમિરહુ તુલસીદાસ |

તજહુ સોચ સંકટ મિટિહિં પૂજહિ મનકી આસ ||
મુએ જિઆએ ભાલુ કપિ અવધ બિપ્રકો પૂત |
સુમિરહુ તુલસી તાહિ તૂ જાકો મારુતિ દૂત ||

પ્રાર્થના

કાલ કરમ ગુન દોર જગ જીવ તિહારે હાથ |
તુલસી રઘુબર રાવરો જાનુ જાનકીનાથ ||
રોગ નિકર તનુ જરઠપનુ તુલસી સંગ કુલોગ |
રામ કૃપા લૈ પાલિઐ દીન પાલિબે જોગ ||
મો સમ દીન ન દીન હિત તુમ્હ સમાન રઘુબીર |
અસ બિચારિ રઘુબંસ મનિ હરહુ બિષમ ભવ ભીર ||
ભવ ભુઅંગ તુલસી નકુલ ડસત ગ્યાન હરિ લેત |
ચિત્રકૂટ એક ઔષધી ચિતવત હોત સચેત ||
હૌંહુ કહાવત સબુ કહત રામ સહત ઉપહાસ |
સાહિબ સીતાનાથ સો સેવક તુલસીદાસ ||

રામરાજ્યકી મહિમા

રામ રાજ રાજત સકલ ધરમ નિરત નર નારિ |
રાગ ન રોષ ન દોષ દુખ સુલભ પદારથ ચારિ ||
રામ રાજ સંતોષ સુખ ઘર બન સકલ સુપાસ |
તરુ સુરતરુ સુરધેનુ મહિ અભિમત ભોગ બિલાસ ||
ખેતી બનિ બિદ્યા બનિજ સેવા સિલિપ સુકાજ |
તુલસી સુરતરુ સરિસ સબ સુફલ રામ કેં રાજ ||
દંડ જતિન્હ કર ભેદ જહઁ નર્તક નૃત્ય સમાજ |

જીતહુ મનહિં સુનિઅ અસ રામચંદ્ર કેં રાજ ||
કોપેં સોચ ન પોચ કર કરિઅ નિહોર ન કાજ |
તુલસી પરમિતિ પ્રીતિ કી રીતિ રામ કેં રાજ ||

શ્રીરામકી દયાલુતા

મુકુર નિરખિ મુખ રામ ભ્રૂ ગનત ગુનહિ દૈ દોષ |
તુલસી સે સઠ સેવકન્હિ લખિ જનિ પરહિં સરોષ ||

શ્રીરામકી ધર્મધુરન્ધરતા

સહસનામ મુનિ ભનિત સુનિ તુલસી બલ્લભ નામ |
સકુચિત હિયઁ હઁસિ નિરખિ સિય ધરમ ધુરંધર રામ ||

શ્રીસીતાજીકા અલૌકિક પ્રેમ

ગૌતમ તિય ગતિ સુરતિ કરિ નહિં પરસતિ પગ પાનિ |
મન બિહઁસે રઘુબંસમનિ પ્રીતિ અલૌકિક જાનિ ||

શ્રીરામકી કીર્તિ

તુલસી બિલસત નખત નિસિ સરદ સુધાકર સાથ |
મુકુતા ઝાલરિ ઝલક જનુ રામ સુજસુ સિસુ હાથ ||
રઘુપતિ કીરતિ કામિની ક્યોં કહૈ તુલસીદાસુ |
સરદ અકાસ પ્રકાસ સસિ ચારુ ચિબુક તિલ જાસુ ||
પ્રભુ ગુન ગન ભૂષન બસન બિસદ બિસેષ સુબેસ |
રામ સુકીરતિ કામિની તુલસી કરતબ કેસ ||

રામ ચરિત રાકેસ કર સરિસ સુખદ સબ કાહુ |
સજ્જન કુમુદ ચકોર ચિત હિત બિસેષિ બડ઼્અ લાહુ ||
રઘુબર કીરતિ સજ્જનનિ સીતલ ખલનિ સુતાતિ |
જ્યોં ચકોર ચય ચક્કવનિ તુલસી ચાઁદનિ રાતિ ||

રામકથાકી મહિમા

રામ કથા મંદાકિની ચિત્રકૂટ ચિત ચારુ |
તુલસી સુભગ સનેહ બન સિય રઘુબીર બિહારુ ||
સ્યામ સુરભિ પય બિસદ અતિ ગુનદ કરહિં સબ પાન |
ગિરા ગ્રામ્ય સિય રામ જસ ગાવહિં સુનહિં સુજાન ||
હરિ હર જસ સુર નર ગિરહુઁ બરનહિં સુકબિ સમાજ |
હાઁડ઼્ઈ હાટક ઘટિત ચરુ રાઁધે સ્વાદ સુનાજ ||

રામમહિમાકી અજ્ઞેયતા

તિલ પર રાખેઉ સકલ જગ બિદિત બિલોકત લોગ |
તુલસી મહિમા રામ કી કૌન જાનિબે જોગ ||

શ્રીરામજીકે સ્વરુપકી અલૌકિકતા

સોરઠા

રામ સરૂપ તુમ્હાર બચન અગોચર બુદ્ધિપર |
અબિગત અકથ અપાર નેતિ નેતિ નિત નિગમ કહ ||

ઈશ્વર\-મહિમા

દોહા

માયા જીવ સુભાવ ગુન કાલ કરમ મહદાદિ |
ઈસ અંક તેં બઢ઼્અત સબ ઈસ અંક બિનુ બાદિ ||

શ્રીરામજીકી ભક્તવત્સલતા

હિત ઉદાસ રઘુબર બિરહ બિકલ સકલ નર નારિ |
ભરત લખન સિય ગતિ સમુઝિ પ્રભુ ચખ સદા સુબારિ ||

સીતા,લક્ષ્મણ ઔર ભરતકે રામપ્રેમકી અલૌકિકતા

સીય સુમિત્રા સુવન ગતિ ભરત સનેહ સુભાઉ |
કહિબે કો સારદ સરસ જનિબે કો રઘુરાઉ ||
જાનિ રામ ન કહિ સકે ભરત લખન સિય પ્રીતિ |
સો સુનિ ગુનિ તુલસી કહત હઠ સઠતા કી રીતિ ||
સબ બિધિ સમરથ સકલ કહ સહિ સાઁસતિ દિન રાતિ |
ભલો નિબાહેઉ સુનિ સમુઝિ સ્વામિધર્મ સબ ભાઁતિ ||

ભરત\-મહિમા

ભરતહિ હોઇ ન રાજમદુ બિધિ હરિહર પદ પાઇ |
કબહુઁ કિ કાઁજી સીકરનિ છીરસિંધુ બિનસાઇ ||
સંપતિ ચકઈ ભરત ચક મુનિ આયસ ખેલવાર |
તેહિ નિસિ આશ્રમ પિંજરાઁ રાખે ભા ભિનુસાર ||
સધન ચોર મગ મુદિત મન ધની ગહી જ્યોં ફેંટ |
ત્યોં સુગ્રીવ બિભીષનહિં ભઈ ભરતકી ભેંટ ||

રામ સરાહે ભરત ઉઠિ મિલે રામ સમ જાનિ |
તદપિ બિભીષન કીસપતિ તુલસી ગરત ગલાનિ ||
ભરત સ્યામ તન રામ સમ સબ ગુન રૂપ નિધાન |
સેવક સુખદાયક સુલભ સુમિરત સબ કલ્યાન ||

લક્ષ્મણમહિમા

લલિત લખન મૂરતિ મધુર સુમિરહુ સહિત સનેહ |
સુખ સંપતિ કીરતિ બિજય સગુન સુમંગલ ગેહ ||

શત્રુઘ્નમહિમા

નામ સત્રુસૂદન સુભગ સુષમા સીલ નિકેત |
સેવત સુમિરત સુલભ સુખ સકલ સુમંગલ દેત ||

કૌસલ્યામહિમા

કૌસલ્યા કલ્યાનમઇ મૂરતિ કરત પ્રનામ |
સગુન સુમંગલ કાજ સુભ કૃપા કરહિં સિયારામ ||

સુમિત્રામહિમા

સુમિરિ સુમિત્રા નામ જગ જે તિય લેહિં સનેમ |
સુઅન લખન રિપુદવન સે પાવહિં પતિ પદ પ્રેમ ||

સીતામહિમા

સીતાચરન પ્રનામ કરિ સુમિરિ સુનામ સુનેમ |

હોહિં તીય પતિદેવતા પ્રાનનાથ પ્રિય પ્રેમ ||

રામચરિત્રકી પવિત્રતા

તુલસી કેવલ કામતરુ રામચરિત આરામ |
કલિતરુ કપિ નિસિચર કહત હમહિં કિએ બિધિ બામ ||

કૈકેયીકી કુટિલતા

માતુ સકલ સાનુજ ભરત ગુરુ પુર લોગ સુભાઉ |
દેખત દેખ ન કૈકઇહિ લંકાપતિ કપિરાઉ ||
સહજ સરલ રઘુબર બચન કુમતિ કુટિલ કરિ જાન |
ચલઇ જોંક જલ બક્રગતિ જદ્યપિ સલિલુ સમાન ||

દશરથમહિમા

દસરથ નામ સુકામતરુ ફલઇ સકલો કલ્યાન |
ધરનિ ધામ ધન ધરમ સુત સદગુન રૂપ નિધાન ||
તુલસી જાન્યો દસરથહિં ધરમુ ન સત્ય સમાન |
રામુ તજે જેહિ લાગિ બિનુ રામ પરિહરે પ્રાન ||
રામ બિરહઁ દસરથ મરન મુનિ મન અગમ સુમીચુ |
તુલસી મંગલ મરન તરુ સુચિ સનેહ જલ સીંચુ ||

સોરઠા

જીવન મરન સુનામ જૈસેં દસરથ રાય કો |
જિયત ખિલાએ રામ રામ બિરહઁ તનુ પરિહરેઉ ||

જટાયુકા ભાગ્ય

દોહા

પ્રભુહિ બિલોકત ગોદ ગત સિય હિત ઘાયલ નીચુ |
તુલસી પાઈ ગીધપતિ મુકુતિ મનોહર મીચુ ||
બિરત કરમ રત ભગત મુનિ સિદ્ધ ઊઁચ અરુ નીચુ |
તુલસી સકલ સિહાત સુનિ ગીધરાજ કી મીચુ ||
મુએ મરત મરિહૈં સકલ ઘરી પહરકે બીચુ |
લહી ન કાહૂઁ આજુ લૌં ગીધરાજ કી મીચુ ||
મુઁએ મુકુત જીવત મુકુત મુકુત મુકુત હૂઁ બીચુ |
તુલસી સબહી તેં અધિક ગીધરાજ કી મીચુ ||
રઘુબર બિકલ બિહંગ લખિ સો બિલોકિ દોઉ બીર |
સિય સુધિ કહિ સિયલ રામ કહિ દેહ તજી મતિ ધીર ||
દસરથ તેં દસગુન ભગતિ સહિત તાસુ કરિ કાજુ |
સોચત બંધુ સમેત પ્રભુ કૃપાસિંધુ રઘુરાજુ ||

રામકૃપાકી મહત્તા

કેવટ નિસિચર બિહગ મૃગ કિએ સાધુ સનમાનિ |
તુલસી રઘુબર કી કૃપા સકલ સુમંગલ ખાનિ ||

હનુમત્સ્મરણકી મહત્તા

મંજુલ મંગલ મોદમય મૂરતિ મારુત પૂત |
સકલ સિદ્ધિ કર કમલ તલ સુમિરત રઘુબર દૂત ||

ધીર બીર રઘુબીર પ્રિય સુમિરિ સમીર કુમારુ |
અગમ સુગમ સબ કાજ કરુ કરતલ સિદ્ધિ બિચારુ ||
સુખ મુદ મંગલ કુમુદ બિધુ સુગુન સરોરુહ ભાનુ |
કરહુ કાજ સબ સિદ્ધિ સુભ આનિ હિએઁ હનુમાનુ ||
સકલ કાજ સુભ સમઉ ભલ સગુન સુમંગલ જાનુ |
કીરતિ બિજય બિભૂતિ ભલિ હિયઁ હનુમાનહિ આનુ ||
સૂર સિરોમનિ સાહસી સુમતિ સમીર કુમાર |
સુમિરત સબ સુખ સંપદા મુદ મંગલ દાતાર ||

બાહુપીડ઼્આકી શાન્તિકે લિયે પ્રાર્થના

તુલસી તનુ સર સુખ જલજ ભુજ રુજ ગજ બરજોર |
દલત દયાનિધિ દેખિઐ કપિ કેસરી કિસોર ||
ભુજ તરુ કોટર રોગ અહિ બરબસ કિયો પ્રબેસ |
બિહગરાજ બાહન તુરત કાઢ઼્ઇઅ મિટૈ કલેસ ||
બાહુ બિટપ સુખ બિહઁગ થલુ લગી કુપીર કુઆગિ |
રામ કૃપા જલ સીચિઐ બેગિ દીન હિત લાગિ ||

કાશીમહિમા

સોરઠા

મુક્તિ જન્મ મહિ જાનિ ગ્યાન ખાનિ અઘ હાનિ કર |
જહઁ બસ સંભુ ભવાનિ સો કાસી સેઇઅ કસ ન ||

શંકરમહિમા

જરત સકલ સુર બૃંદ બિષમ ગરલ જેહિં પાન કિય |
તેહિ ન ભજસિ મન મંદ કો કૃપાલુ સંકર સરિસ ||

શંકરજીસે પ્રાર્થના

દોહા

બાસર ઢાસનિ કે ઢકા રજનીં ચહુઁ દિસિ ચોર |
સંકર નિજ પુર રાખિઐ ચિતૈ સુલોચન કોર ||
અપની બીસીં આપુહીં પુરિહિં લગાએ હાથ |
કેહિ બિધિ બિનતી બિસ્વ કી કરૌં બિસ્વ કે નાથ ||

ભગવલ્લીલાકી દુર્જ્ઞેયતા

ઔર કરૈ અપરાધુ કોઉ ઔર પાવ ફલ ભોગુ |
અતિ બિચિત્ર ભગવંત ગતિ કો જગ જાનૈ જોગુ ||

પ્રેમમેં પ્રપઞ્ચ બાધક હૈ

પ્રેમ સરીર પ્રપંચ રુજ ઉપજી અધિક ઉપાધિ |
તુલસી ભલી સુબૈદઈ બેગિ બાઁધિઐ બ્યાધિ ||

અભિમાન હી બન્ધનકા મૂલ હૈ

હમ હમાર આચાર બડ઼્અ ભૂરિ ભાર ધરિ સીસ |
હઠિ સઠ પરબસ પરત જિમિ કીર કોસ કૃમિ કીસ ||

જીવ ઔર દર્પણકે પ્રતિબિમ્બકી સમાનતા

કેહિં મગ પ્રબિસતિ જાતિ કેહિં કહુ દરપનમેં છાહઁ |
તુલસી જ્યોં જગ જીવ ગતિ કરિ જીવ કે નાહઁ ||

ભગવન્માયાકી દુર્જ્ઞેયતા

સુખસાગર સુખ નીંદ બસ સપને સબ કરતાર |
માયા માયાનાથ કી કો જગ જાનનિહાર ||

જીવકી તીન દશાએઁ

જીવ સીવ સમ સુખ સયન સપનેં કછુ કરતૂતિ |
જાગત દીન મલીન સોઇ બિકલ બિષાદ બિભૂતિ ||

સૃષ્ટિ સ્વપ્નવત હૈ

સપનેં હોઇ ભિખારિ નૃપુ રંકુ નાકપતિ હોઇ |
જાગેં લાભુ ન હાનિ કછુ તિમિ પ્રપંચ જિયઁ જોઇ ||

હમારી મૃત્યુ પ્રતિક્ષણ હો રહી હૈ

તુલસી દેખત અનુભવત સુનત ન સમુઝત નીચ |
ચપરિ ચપેટે દેત નિત કેસ ગહેં કર મીચ ||

કાલકી કરતૂત

કરમ ખરી કર મોહ થલ અંક ચરાચર જાલ |
હનત ગુનત ગનિ ગુનિ હનત જગત જ્યૌતિષી કાલ ||

ઇન્દ્રિયોંકી સાર્થકતા

કહિબે કહઁ રસના રચી સુનિબે કહઁ કિયે કાન |
ધરિબે કહઁ ચિત હિત સહિત પરમારથહિ સુજાન ||

સગુણકે બિના નિર્ગુણકા નિરૂપણ અસમ્ભવ હૈ

ગ્યાન કહૈ અગ્યાન બિનુ તમ બિનુ કહૈ પ્રકાસ |
નિરગુન કહૈ જો સગુન બિનુ સો ગુરુ તુલસીદાસ ||

નિર્ગુણકી અપેક્ષા સગુણ અધિક પ્રામાણિક હૈ

અંક અગુન આખર સગુન સમુઝિઅ ઉભય પ્રકાર |
ખોએઁ રાખેં આપુ ભલ તુલસી ચારુ બિચાર ||

વિષયાસક્તિકા નાશ હુએ બિના જ્ઞાન અધૂરા હૈ

પરમારથ પહિચાનિ મતિ લસતિ બિષયઁ લપટાનિ |
નિકસિ ચિતા તેં અધજરિત માનહુઁ સતી પરાનિ ||
વિષયાસક્ત સાધુકી અપેક્ષા વૈરાગ્યવાન ગૃહસ્થ અચ્છા હૈ
સીસ ઉધારન કિન કહેઉ બરજિ રહે પ્રિય લોગ |
ઘરહીં સતી કહાવતી જરતી નાહ બિયોગ ||

સાધુકે લિયે પૂર્ણ ત્યાગકી આવશ્યકતા

ખરિયા ખરી કપૂર સબ ઉચિત ન પિય તિય ત્યાગ |
કૈ ખરિયા મોહિ મેલિ કૈ બિમલ બિબેક બિરાગ ||
ભગવતપ્રેમમેં આસક્તિ બાધક હૈ, ગૃહસ્થાશ્રમ નહીં

ઘર કીન્હેં ઘર જાત હૈ ઘર છાઁડ઼્એ ઘર જાઇ |
તુલસી ઘર બન બીચહીં રામ પ્રેમ પુર છાઇ ||

સંતોષપૂર્વક ઘરમેં રહના ઉત્તમ હૈ

દિએઁ પીઠિ પાછેં લગૈ સનમુખ હોત પરાઇ |
તુલસી સંપતિ છાઁહ જ્યોં લખિ દિન બૈઠિ ગઁવાઇ ||

વિષયોં કી આશા હી દુઃખ કા મૂલ હૈ

તુલસી અદ્ભૂત દેવતા આસા દેવી નામ |
સેએઁ સોક સમર્પઈ બિમુખ ભએઁ અભિરામ ||

મોહ-મહિમા

સોઈ સેંવર તેઇ સુવા સેવત સદા બસંત |
તુલસી મહિમા મોહ કી સુનત સરાહત સંત ||

બિષય-સુખકી હેયતા

કરત ન સમુઝત ઝૂઠ ગુન સુનત હોત મતિ રંક |
પારદ પ્રગટ પ્રપંચમય સિદ્ધિઉ નાઉઁ કલંક ||

લોભકી પ્રબલતા

ગ્યાની તાપસ સૂર કબિ કોબિદ ગુન આગાર |
કેહિ કૈ લોભ બિડંબના કીન્હિ ન એહિં સંસાર ||

ધન ઔર ઐશ્વર્યકે મદ તથા કામકી વ્યાપકતા

શ્રીમદ બક્ર ન કીન્હ કેહિ પ્રભુતા બધિર ન કાહિ |
મૃગલોચનિ કે નૈન સર કો અસ લાગ ન જાહિ ||

માયાકી ફૌજ

બ્યાપિ રહેઉ સંસાર મહુઁ માયા કટક પ્રચંડ |
સેનાપતિ કામાદિ ભટ દંભ કપટ પાષંડ ||

કામ,ક્રોધ,લોભકી પ્રબલતા

તાત તીનિ અતિ પ્રબલ ખલ કામ ક્રોધ અરુ લોભ |
મુનિ બિગ્યાન ધામ મન કરહિં નિમિષ મહુઁ છોભ ||

કામ,ક્રોધ,લોભકે સહાયક

લોભ કેં ઇચ્છા દંભ બલ કામ કે કેવલ નારિ |
ક્રોધ કે પરુષ બચન બલ મુનિબર કહહિં બિચારિ ||

મોહકી સેના

કામ ક્રોધ લોભાદિ મદ પ્રબલ મોહ કૈ ધારિ |
તિન્હ મહઁ અતિ દારુન દુખદ માયારુપી નારિ ||

અગ્નિ,સમુદ્ર,પ્રબલ સ્ત્રી ઔર કાલકી સમાનતા

કાહ ન પાવક જારિ સક કા ન સમુદ્ર સમાઇ |

કા ન કરૈ અબલા પ્રબલ કેહિ જગ કાલુ ન ખાઇ ||

સ્ત્રી ઝગડ઼્એ ઔર મૃત્યુકી જડ઼્અ હૈ

જનમપત્રિકા બરતિ કૈ દેખહુ મનહિં બિચારિ |
દારુન બૈરી મીચુ કે બીચ બિરાજતિ નારિ ||

ઉદ્બોધન

દીપસિખા સમ જુબતિ તન મન જનિ હોસિ પતંગ |
ભજહિ રામ તજિ કામ મદ કરહિ સદા સતસંગ ||

ગૃહાસક્તિ શ્રીરઘુનાથજીકે સ્વરૂપકે જ્ઞાનમેં બાધક હૈ

કામ ક્રોધ મદ લોભ રત ગૃહાસક્ત દુખરૂપ |
તે કિમિ જાનહિં રઘુપતિહિ મૂઢ઼્અ પરે ભવ કૂપ ||

કામ-ક્રોધાદિ એક-એક અનર્થકારક હૈ ફિર સબકી

તો બાત હી ક્યા હૈ

ગ્રહ ગ્રહીત પુનિ બાત બસ તેહિ પુનિ બીછી માર |
તેહિ પિઆઇઅ બારુની કહહુ કાહ ઉપચાર ||

કિસકે મનકો શાન્તિ નહીં મિલતી ?

તાહિ કિ સંપતિ સગુન સુભ સપનેહુઁ મન બિશ્રામ |
ભૂત દ્રોહ રત મોહબસ રામ બિમુખ રતિ કામ ||

જ્ઞાનમાર્ગકી કઠિનતા

કહત કઠિન સમુઝત કઠિન સાધત કઠિન બિબેક |
હોઇ ઘુનાચ્છર ન્યાય જૌં પુનિ પ્રત્યૂહ અનેક ||

ભગવદ્ભજનકે અતિરિક્ત ઔર સબ પ્રયત્ન વ્યર્થ હૈ

ખલ પ્રબોધ જગ સોધ મન કો નિરોધ કુલ સોધ |
કરહિં તે ફોટક પચિ મરહિં સપનેહુઁ સુખ ન સુબોધ ||

સંતોષકી મહિમા

સોરઠા

કોઉ બિશ્રામ કિ પાવ તાત સહજ સંતોષ બિનુ |
ચલૈ કિ જલ બિનુ નાવ કોટિ જતન પચિ પચિ મરિઅ ||

માયાકી પ્રબલતા ઔર ઉસકે તરનેકા ઉપાય

સુર નર મુનિ કોઉ નાહિં જેહિ ન મોહ માયા પ્રબલ |
અસ બિચારિ મન માહિં ભજિઅ મહામાયા પતિહિ ||

ગોસ્વામીજીકી અનન્યતા

દોહા

એક ભરોસો એક બલ એક આસ બિસ્વાસ |
એક રામ ઘન સ્યામ હિત ચાતક તુલસીદાસ ||

પ્રેમકી અનન્યતાકે લિયે ચાતકકા ઉદાહરણ

જૌં ઘન બરષૈ સમય સિર જૌં ભરિ જનમ ઉદાસ |
તુલસી યા ચિત ચાતકહિ તઊ તિહારી આસ ||

ચાતક તુલસી કે મતેં સ્વાતિહુઁ પિઐ ન પાનિ |
પ્રેમ તૃષા બાઢ઼્અતિ ભલી ઘટેં ઘટૈગી આનિ ||
રટત રટત રસના લટી તૃષા સૂખિ ગે અંગ |
તુલસી ચાતક પ્રેમ કો નિત નૂતન રુચિ રંગ ||
ચઢ઼્અત ન ચાતક ચિત કબહુઁ પ્રિય પયોદ કે દોષ |
તુલસી પ્રેમ પયોધિ કી તાતે નાપ ન જોખ ||
બરષિ પરુષ પાહન પયદ પંખ કરૌ ટુક ટૂક |
તુલસી પરી ન ચાહિઐ ચતુર ચાતકહિ ચૂક ||
ઉપલ બરસિ ગરજત તરજિ ડારત કુલિસ કઠોર |
ચિતવ કિ ચાતક મેઘ તજિ કબહુઁ દૂસરી ઓર ||
પબિ પાહન દામિનિ ગરજ ઝરિ ઝકોર ખરિ ખીઝિ |
રોષ ન પ્રીતમ દોષ લખિ તુલસી રાગહિ રીઝિ ||
માન રાખિબો માઁગિબો પિય સોં નિત નવ નેહુ |
તુલસી તીનિઉ તબ ફબૈં જૌ ચાતક મત લેહુ ||
તુલસી ચાતક હી ફબૈ માન રાખિબો પ્રેમ |
બક્ર બુંદ લખિ સ્વાતિહૂ નિદરિ નિબાહત નેમ ||
તુલસી ચાતક માઁગનો એક એક ઘન દાનિ |
દેત જો ભૂ ભાજન ભરત લેત જો ઘૂઁટક પાનિ ||
તીનિ લોક તિહુઁ કાલ જસ ચાતક હી કે માથ |
તુલસી જાસુ ન દીનતા સુની દૂસરે નાથ ||

પ્રીતિ પપીહા પયદ કી પ્રગટ નઈ પહિચાનિ |
જાચક જગત કનાઉડ઼્ઓ કિયો કનૌડ઼્આ દાનિ ||
નહિં જાચત નહિં સંગ્રહી સીસ નાઇ નહિં લેઇ |
ઐસે માની માગનેહિ કો બારિદ બિન દેઇ ||
કો કો ન જ્યાયો જગત મેં જીવન દાયક દાનિ |
ભયો કનૌડ઼્ઓ જાચકહિ પયદ પ્રેમ પહિચાનિ ||
સાધન સાઁસતિ સબ સહત સબહિ સુખદ ફલ લાહુ |
તુલસી ચાતક જલદ કી રીઝિ બૂઝિ બુધ કાહુ ||
ચાતક જીવન દાયકહિ જીવન સમયઁ સુરીતિ |
તુલસી અલખ ન લખિ પરૈ ચાતક પ્રીતિ પ્રતીતિ ||
જીવ ચરાચર જહઁ લગે હૈ સબ કો હિત મેહ |
તુલસી ચાતક મન બસ્યો ઘન સોં સહજ સનેહ ||
ડોલત બિપુલ બિહંગ બન પિઅત પોખરનિ બારિ |
સુજસ ધવલ ચાતક નવલ તુહી ભુવન દસ ચારિ ||
મુખ મીઠે માનસ મલિન કોકિલ મોર ચકોર |
સુજસ ધવલ ચાતક નવલ રહ્યો ભુવન ભરિ તોર ||
બાસ બેસ બોલનિ ચલનિ માનસ મંજુ મરાલ |
તુલસી ચાતક પ્રેમ કી કીરતિ બિસદ બિસાલ ||
પ્રેમ ન પરખિઅ પરુષપન પયદ સિખાવન એહ |
જગ કહ ચાતક પાતકી ઊસર બરસૈ મેહ ||
હોઇ ન ચાતક પાતકી જીવન દાનિ ન મૂઢ઼્અ |
તુલસી ગતિ પ્રહલાદ કી સમુઝિ પ્રેમ પથ ગૂઢ઼્અ ||
ગરજ આપની સબન કો ગરજ કરત ઉર આનિ |
તુલસી ચાતક ચતુર ભો જાચક જાનિ સુદાનિ ||

ચરગ ચંગુ ગત ચાતકહિ નેમ પ્રેમ કી પીર |
તુલસી પરબસ હાડ઼્અ પર પરિહૈં પુહુમી નીર ||
બધ્યો બધિક પર્યો પુન્ય જલ ઉલટિ ઉઠાઈ ચોંચ |
તુલસી ચાતક પ્રેમપટ મરતહુઁ લગી ન ખોંચ ||
અંડ ફોરિ કિયો ચેટુવા તુષ પર્યો નીર નિહારિ |
ગહિ ચંગુલ ચાતક ચતુર ડાર્યો બાહિર બારિ ||
તુલસી ચાતક દેત સિખ સુતહિ બારહીં બાર |
તાત ન તર્પન કીજિઐ બિના બારિધર ધાર ||

સોરઠા

જિઅત ન નાઈ નારિ ચાતક ઘન તજિ દૂસરહિ |
સુરસરિહૂ કો બારિ મરત ન માઁગેઉ અરધ જલ ||
સુનુ રે તુલસીદાસ પ્યાસ પપીહહિ પ્રેમ કી |
પરિહરિ ચારિઉ માસ જૌ અઁચવૈ જલ સ્વાતિ કો ||
જાચૈ બારહ માસ પિઐ પપીહા સ્વાતિ જલ |
જાન્યો તુલસીદાસ જોગવત નેહી નેહ મન ||

દોહા

તુલસીં કે મત ચાતકહિ કેવલ પ્રેમ પિઆસ |
પિઅત સ્વાતિ જલ જાન જગ જાઁચત બારહ માસ ||
આલબાલ મુકુતાહલનિ હિય સનેહ તરુ મૂલ |
હોઇ હેતુ ચિત ચાતકહિ સ્વાતિ સલિલુ અનુકૂલ ||
ઉષ્ન કાલ અરુ દેહ ખિન મન પંથી તન ઊખ |
ચાતક બતિયાઁ ન રુચીં અન જલ સીંચે રૂખ ||

અન જલ સીંચે રૂખ કી છાયા તેં બરુ ઘામ |
તુલસી ચાતક બહુત હૈં યહ પ્રબીન કો કામ ||
એક અંગ જો સનેહતા નિસિ દિન ચાતક નેહ |
તુલસી જાસોં હિત લગૈ વહિ અહાર વહિ દેહ ||

એકાઙ્ગી અનુરાગકે અન્ય ઉદાહરણ

બિબિ રસના તનુ સ્યામ હૈ બંક ચલનિ બિષ ખાનિ |
તુલસી જસ શ્રવનનિ સુન્યો સીસ સમરપ્યો આનિ ||

મૃગકા ઉદાહરણ

આપુ બ્યાધ કો રૂપ ધરિ કુહૌ કુરંગહિ રાગ |
તુલસી જો મૃગ મન મુરૈ પરૈ પ્રેમ પટ દાગ ||

સર્પકા ઉદાહરણ

તુલસી મનિ નિજ દુતિ ફનિહિ બ્યાધિહિ દેઉ દિખાઇ |
બિછુરત હોઇ નબ આઁધરો તાતે પ્રેમ ન જાઇ ||

કમલકા ઉદાહરણ

જરત તુહિન લખિ બનજ બન રબિ દૈ પીઠિ પરાઉ |
ઉદય બિકસ અથવત સકુચ મિટૈ ન સહજ સુભાઉ ||

મછલીકા ઉદાહરણ

દેઉ આપનેં હાથ જલ મીનહિ માહુર ઘોરિ |

તુલસી જિઐ જો બારિ બિનુ તૌ તુ દેહિ કબિ ખોરિ ||
મકર ઉરગ દાદુર કમઠ જલ જીવન જલ ગેહ |
તુલસી એકૈ મીન કો હૈ સાઁચિલો સનેહ ||

મયૂરશિખા બૂટીકા ઉદાહરણ

તુલસી મિટે ન મરિ મિટેહુઁ સાઁચો સહજ સનેહ |
મોરસિખા બિનુ મૂરિહૂઁ પલુહત ગરજત મેહ ||
સુલભ પ્રીતિ પ્રીતમ સબૈ કહત કરત સબ કોઇ |
તુલસી મીન પુનીત તે ત્રિભુવન બડ઼્ઓ ન કોઇ ||

અનન્યતાકી મહિમા

તુલસી જપ તપ નેમ બ્રત સબ સબહીં તેં હોઇ |
લહૈ બડ઼્આઈ દેવતા ઇષ્ટદેવ જબ હોઇ ||

ગાઢ઼્એ દિનકા મિત્ર હી મિત્ર હૈ

કુદિન હિતૂ સો હિત સુદિન હિત અનહિત કિન હોઇ |
સસિ છબિ હર રબિ સદન તઉ મિત્ર કહત સબ કોઇ ||

બરાબરીકા સ્નેહ દુઃખદાયક હોતા હૈ

કૈ લઘુકૈ બડ઼્અ મીત ભલ સમ સનેહ દુખ સોઇ |
તુલસી જ્યોં ઘૃત મધુ સરિસ મિલેં મહાબિષ હોઇ ||

મિત્રતામેં છલ બાધક હૈ

માન્ય મીત સોં સુખ ચહૈં સો ન છુઐ છલ છાહઁ |
સસિ ત્રિસંકુ કૈકેઇ ગતિ લખિ તુલસી મન માહઁ ||
કહિઅ કઠિન કૃત કોમલહુઁ હિત હઠિ હોઇ સહાઇ |
પલક પાનિ પર ઓડ઼્ઇઅત સમુઝિ કુઘાઇ સુઘાઇ ||

વૈર ઔર પ્રેમ અંધે હોતે હૈ

તુલસી બૈર સનેહ દોઉ રહિત બિલોચન ચારિ |
સુરા સેવરા આદરહિં નિંદહિં સુરસરિ બારિ ||

દાની ઔર યાચકકા સ્વભાવ

રુચૈ માગનેહિ માગિબો તુલસી દાનિહિ દાનુ |
આલસ અનખ ન આચરજ પ્રેમ પિહાની જાનુ ||

પ્રેમ ઔર વૈર હી અનુકુલતા ઔર પ્રતિકૂલતામેં હેતુ હૈં

અમિઅ ગારિ ગારેઉ ગરલ ગારિ કીન્હ કરતાર |
પ્રેમ બૈર કી જનનિ જુગ જાનહિં બુધ ન ગવાઁર ||

સ્મરણ ઔર પ્રિય ભાષણ હી પ્રેમકી નિશાની હૈ

સદા ન જે સુમિરત રહહિં મિલિ ન કહહિં પ્રિય બૈન |
તે પૈ તિન્હ કે જાહિં ઘર જિન્હ કે હિએઁ ન નૈન ||

સ્વાર્થ હી અચ્છાઈ\-બુરાઈકા માનદણ્ડ હૈં

હિત પુનીત સબ સ્વારથહિં અરિ અસુદ્ધ બિનુ ચાડ઼્અ |

નિજ મુખ માનિક સમ દસન ભૂમિ પરે તે હાડ઼્અ ||

સંસારમેં પ્રેમમાર્ગકે અધિકારી બિરલે હી હૈં

માખી કાક ઉલૂક બક દાદુર સે ભએ લોગ |
ભલે તે સુક પિક મોરસે કોઉ ન પ્રેમ પથ જોગ ||

કલિયુગમેં કપટકી પ્રધાનતા

હૃદયઁ કપટ બર બેષ ધરિ બચન કહહિં ગઢ઼્ઇ છોલિ |
અબ કે લોગ મયૂર જ્યોં ક્યોં મિલિએ મન ખોલિ ||

કપટ અન્તતક નહીં નિભતા

ચરન ચોંચ લોચન રઁગૌ ચલૌ મરાલી ચાલ |
છીર નીર બિબરન સમય બક ઉઘરત તેહિ કાલ ||

કુટિલ મનુષ્ય અપની કુટિલતાકો નહીં છોડ઼્અ સકતા

મિલૈ જો સરલહિ સરલ હ્વૈ કુટિલ ન સહજ બિહાઇ |
સો સહેતુ જ્યોં બક્ર ગતિ બ્યાલ ન બિલહિં સમાઇ ||
કૃસધન સખહિ ન દેબ દુખ મુએહુઁ ન માગબ નીચ |
તુલસી સજ્જન કી રહનિ પાવકલ પાની બીચ ||
સંગ સરલ કુટિલહિ ભએઁ હરિ હર કરહિં નિબાહુ |
ગ્રહ ગનતી ગનિ ચતુર બિધિ કિયો ઉદર બિનુ રાહુ ||

સ્વભાવકી પ્રધાનતા

નીચ નિચાઈ નહિં તજઇ સજ્જનહૂ કેં સંગ |
તુલસી ચંદન બિટપ બસિ બિનુ બિષ ભએ ન ભુઅંગ ||
ભલો ભલાઇહિ પૈ લહઇ લહઇ નિચાઇહિ નીચુ |
સુધા સરાહિઅ અમરતાઁ ગરલ સરાહિઅ મીચુ ||
મિથ્યા માહુર સજ્જનહિ ખલહિ ગરલ સમ સાઁચ |
તુલસી છુઅત પરાઇ જ્યોં પારદ પાવક આઁચ ||

સત્સંગ ઔર અસત્સંગકા પરિણામગત ભેદ

સંત સંગ અપબર્ગ કર કામી ભવ કર પંથ |
કહહિ સંત કબિ કોબિદ શ્રુતિ પુરાન સદગ્રંથ ||
સુકૃત ન સુકૃતી પરિહરઇ કપટ ન કપટી નીચ |
મરત સિખાવન દેઇ ચલે ગીધરાજ મારીચ ||

સજ્જન ઔર દુર્જનકા ભેદ

સુજન સુતરુ બન ઊખ સમ ખલ ટંકિકા રુખાન |
પરહિત અનહિત લાગિ સબ સાઁસતિ સહર સમાન ||
પિઅહિ સુમન રસ અલિલ બિટપ કાટિ કોલ ફલ ખાત |
તુલસી તરુજીવી જુગલ સુમતિ કુમતિ કી બાત ||

અવસરકી પ્રધાનતા

અવસર કૌડ઼્ઈ જો ચુકૈ બહુરિ દિએઁ કા લાખ |
દુઇજ ન ચંદા દેખિઐ ઉદૌ કહા ભરિ પાખ ||

ભલાઈ કરના બિરલે હી જાનતે હૈં

ગ્યાન અનભલે કો સબહિ ભલે ભલેહૂ કાઉ |
સીંગ સૂઁડ઼્અ રદ લૂમ નખ કરત જીવ જડ઼્અ ઘાઉ ||

સંસારમેં હિત કરનેવાલે કમ હૈ

તુલસી જગ જીવન અહિત કતહુઁ કોઉ હિત જાનિ |
સોષક ભાનુ કૃસાનુ મહિ પવન એક ઘન દાનિ ||
સુનિઅ સુધા દેખિઅહિં ગરલ સબ કરતૂતિ કરાલ |
જહઁ તહઁ કાક ઉલૂક બક માનસ સકૃત મરાલ ||
જલચર થલચર ગગનચર દેવ દનુજ નર નાગ |
ઉત્તમ મધ્યમ અધમ ખલ દસ ગુન બઢ઼્અત બિભાગ ||
બલિ મિસ દેખે દેવતા કર મિસ માનવ દેવ |
મુએ માર સુબિચાર હત સ્વારથ સાધન એવ ||
સુજન કહત ભલ પોચ પથ પાપિ ન પરખઇ ભેદ |
કરમનાસ સુરસરિત મિસ બિધિ નિષેધ બદ બેદ ||

વસ્તુહી પ્રધાન હૈ, આધાર નહીં

મનિ ભાજન મધુ પારઈ પૂરન અમી નિહારિ |
કા છાઁડ઼્ઇઅ કા સંગ્રહિઅ કહહુ બિબેક બિચારિ ||

પ્રીતિ ઔર વૈરકી તીન શ્રેણિયાઁ

ઉત્તમ મધ્યમ નીચ ગતિ પાહન સિકતા પાનિ |
પ્રીતિ પરિચ્છા તિહુન કી બૈર બિતિક્રમ જાનિ ||

જિસે સજ્જન ગ્રહણ કરતે હૈ,ઉસે દુર્જન ત્યાગ દેતે હૈં

પુન્ય પ્રીતિ પતિ પ્રાપતિઉ પરમારથ પથ પાઁચ |
લહહિં સુજન પરિહરહિં ખલ સુનહુ સિખાવન સાઁચ ||

પ્રકૃતિકે અનુસાર વ્યવહારકા ભેદ ભી આવશ્યક હૈં

નીચ નિરાદરહીં સુખદ આદર સુખદ બિસાલ |
કદરી બદરી બિટપ ગતિ પેખહુ પનસ રસાલ ||

અપના આચરણ સભી કો અચ્છા લગતા હૈ

તુલસી અપનો આચરન ભલો ન લાગત કાસુ |
તેહિ ન બસાત જો ખાત નિત લહસુનહૂ કો બાસુ ||

ભાગ્યવાન કૌન હૈ ?

બુધ સો બિબેકી બિમલમતિ જિન્હ કે રોષ ન રાગ |
સુહૃદ સરાહત સાધુ જેહિ તુલસી તાકો ભાગ ||

સાધુજન કિસકી સરાહના કરતે હૈ

આપુ આપુ કહઁ સબ ભલો અપને કહઁ કોઇ કોઇ |
તુલસી સબ કહઁ જો ભલો સુજન સરાહિઅ સોઇ ||

સંગકી મહિમા

તુલસી ભલો સુસંગ તેં પોચ કુસંગતિ સોઇ |

નાઉ કિંનરી તીર અસિ લોહ બિલોકહુ લોઇ ||
ગુરુ સંગતિ ગુરુ હોઇ સો લઘુ સંગતિ લઘુ નામ |
ચાર પદારથ મેં ગનૈ નરક દ્વારહૂ કામ ||
તુલસી ગુરુ લઘુતા લહત લઘુ સંગતિ પરિનામ |
દેવી દેવ પુકારિઅત નીચ નારિ નર નામ ||
તુલસી કિએઁ કુસંગ થિતિ હોહિં દાહિને બામ |
કહિ સુનિ સકુચિઅ સૂમ ખલ ગત હરિ સંકર નામ ||
બસિ કુસંગ ચહ સુજનતા તાકી આસ નિરાસ |
તીરથહૂ કો નામ ભો ગયા મગહ કે પાસ ||
રામ કૃપાઁ તુલસી સુલભ ગંગ સુસંગ સમાન |
જો જલ પરૈ જો જન મિલૈ કીજૈ આપુ સમાન ||
ગ્રહ ભેષજ જલ પવન પટ પાઇ કુજોગ સુજોગ |
હોહિં કુબસ્તુ સુબસ્તુ જલ લખહિં સુલચ્છન લોગ ||
જનમ જોગ મેં જાનિઅત જગ બિચિત્ર ગતિ દેખિ |
તુલસી આખર અંક રસ રંગ બિભેદ બિસેષિ ||
આખર જોરિ બિચાર કરુ સુમતિ અંક લિખિ લેખુ |
જોગ કુજોગ સુજોગ મય જગ ગતિ સમુઝિ બિસેષુ ||

માર્ગ-ભેદસે ફલ-ભેદ

કરુ બિચાર ચલુ સુપથ ભલ આદિ મધ્ય પરિનામ |
ઉલટિ જપેં ’જારા મરા’ સૂધેં’રાજા રામ’ ||

ભલેકે ભલા હી હો, યહ નિયમ નહીં હૈ

હોઇ ભલે કે અનભલો હોઇ દાનિ કે સૂમ |

હોઇ કપૂત સપૂત કેં જ્યોં પાવક મેં ધૂમ ||

વિવેકકી આવશ્યકતા

જડ઼્અ ચેતન ગુન દોષ મય બિસ્વ કીન્હ કરતાર |
સંત હંક ગુન ગહહિં પય પરિહરિ બારિ બિકાર ||

સોરઠા

પાટ કીટ તેં હોઇ તેહિ તેં પાટંબર રુચિર |
કૃમિ પાલઇ સબુ કોઇ પરમ અપાવન પ્રાન સમ ||

દોહા

જો જો જેહિં જેહિં રલ મગન તહઁ સો મુદિત મન માનિ |
રસગુન દોષ બિચારિબો રસિક રીતિ પહિચાનિ ||
સમ પ્રકાસ તમ પાખ દુહુઁ નામ ભેદ બિધિ કીન્હ |
સસિ સોષક પોષક સમુઝિ જગ જસ અપજસ દીન્હ ||

કભી\-કભી ભલેકો બુરાઈ ભી મિલ જાતી હૈ

લોક બેદહૂ લૌં દગો નામ ભલે કો પોચ |
ધર્મરાજ જમ ગાજ પબિ કહત સકોચ ન સોચ ||

સજ્જન ઔર દુર્જનકી પરીક્ષાકે ભિન્ન\-ભિન્ન પ્રકાર

બિરુચિ પરખિઐ સુજન જન રાખિ પરખિઐ મંદ |
બડ઼્અવાનલ સોષત ઉદધિ હરષ બઢ઼્આવત ચંદ ||

નીચ પુરુષકી નીચતા

પ્રભુ સનમુખ ભએઁ નીચ નર હોત નિપટ બિકરાલ |
રબિરુખ લખિ દરપન ફટિક ઉગિલત જ્વાલાજાલ ||

સજ્જનકી સજ્જનતા

પ્રભુ સમીપ ગત સુજન જન હોત સુખદ સુબિચાર |
લવન જલધિ જીવન જલદ બરષત સુધા સુબારિ ||
નીચ નિરાવહિં નિરસ તરુ તુલસી સીંચહિં ઊખ |
પોષત પયદ સમાન સબ બિષ પિયૂષ કે રૂખ ||
બરષિ બિસ્વ હરષિત કરત હરત તાપ અઘ પ્યાસ |
તુલસી દોષ ન જલદ કો જો જલ જરૈ જવાસ ||
અમર દાનિ જાચક મરહિં મરિ મરિ ફિરિ ફિરિ લેહિં |
તુલસી જાચક પાતકી દાતહિ દૂષન દેહિં ||

નીચનિન્દા

લખિ ગયંદ લૈ ચલત ભજિ સ્વાન સુખાનો હાડ઼્અ |
ગજ ગુન મોલ અહાર બલ મહિમા જાન કિ રાડ઼્અ ||

સજ્જનમહિમા

કૈ નિદરહુઁ કૈ આદરહુઁ સિંઘહિ સ્વાન સિઆર |
હરષ બિષાદ ન કેસરિહિ કુંજર ગંજનિહાર ||

દુર્જનોકા સ્વભાવ

ઠાઢ઼્ઓ દ્વાર ન દૈ સકૈં તુલસી જે નર નીચ |
નિંદહિ બલિલ હરિચંદ કો કા કિયો કરન દધીચ ||

નીચકી નિન્દાસે ઉત્તમ પુરુષોંકા કુછ નહીં ઘટતા

ઈસ સીસ બિલસત બિમલ તુલસી તરલ તરંગ |
સ્વાન સરાવગ કે કહેં લઘુતા લહૈ ન ગંગ ||
તુલસી દેવલ દેવ કો લાગે લાખ કરોરિ |
કાક અભાગેં હગિ ભર્યો મહિમા ભઈ કિ થોરિ ||

ગુણોંકા હી મૂલ્ય હૈ,દૂસરોંકે આદર\-અનાદરકા નહીં

નિજ ગુન ઘટત ન નાગ નગ પરખિ પરિહરત કોલ |
તુલસી પ્રભુ ભૂષન કિએ ગુંજા બઢ઼્એ ન મોલ ||

શ્રેષ્ઠ પુરુષોંકી મહિમાકો કોઈ નહીં પા સકતા

રાકાપતિ ષોડ઼્અસ ઉઅહિં તારા ગન સમુદાઇ |
સકલ ગિરિન્હ દવ લાઇઅ બિનુ રબિ રાતિ ન જાઇ ||

દુષ્ટ પુરુષોંદ્વારા કી હુઈ નિન્દા\-સ્તુતિકા કોઈ મૂલ્ય નહીં હૈ

ભલો કહહિં બિનુ જાનેહૂઁ બિનુ જાનેં અપબાદ |
તે નર ગાદુર જાનિ જિયઁ કરિય ન હરષ બિષાદ ||

ડાહ કરનેવાલોંકા કભી કલ્યાણ નહીં હોતા

પર સુખ સંપતિ દેખિ સુનિ જરહિં જે જડ઼્અ બિનુ આગિ |
તુલસી તિન કે ભાગતે ચલૈ ભલાઈ ભાગિ ||

દૂસરોંકી નિન્દા કરનેવાલોંકા મુહઁ કાલા હોતા હૈ

તુલસી જે કીરતિ ચહહિં પર કી કીરતિ ખોઇ |
તિનકે મુહઁ મસિ લાગિહૈં મિટહિ ન મરિહૈ ધોઇ ||

મિથ્યા અભિમાનકા દુષ્પરિણામ

તન ગુન ધન મહિમા ધરમ તેહિ બિનુ જેહિ અભિમાન |
તુલસી જિઅત બિડંબના પરિનામહુ ગત જાન ||

નીચા બનકર રહના હી શ્રેષ્ઠ હૈ

સાસુ સસુર ગુરુ માતુ પિતુ પ્રભુ ભયો ચહૈ સબ કોઇ |
હોની દૂજી ઓર કો સુજન સરાહિઅ સોઇ ||

સજ્જન સ્વાભાવિક હી પૂજનીય હોતે હૈ

સઠ સહિ સાઁસતિ પતિ લહત સુજન કલેસ ન કાયઁ |
ગઢ઼્ઇ ગુઢ઼્ઇ પાહન પૂજિઐ ગંડકિ સિલા સુભાયઁ ||

ભૂપ-દરબારકી નિન્દા

બડ઼્એ બિબુધ દરબાર તેં ભૂમિ ભૂપ દરબાર |
જાપક પૂજત પેખિઅત સહત નિરાદર ભાર ||

છલ-કપટ સર્વત્ર વર્જિત હૈ

બિનુ પ્રપંચ છલ ભીખ ભલિ લહિઅ ન દિએઁ કલેસ |
બાવન બલિ સોં છલ કિયો દિયો ઉચિત ઉપદેસ ||
ભલો ભલે સોં છલ કિએઁ જનમ કનૌડ઼્ઓ હોઇ |
શ્રીપતિ સિર તુલસી લસતિ બલિ બાવન ગતિ સોઇ ||
બિબુધ કાજ બાવન બલિહિ છલો ભલો જિય જાનિ |
પ્રભુતા તજિ બસ ભે તદપિ મન કી ગઇ ન ગલાનિ ||

જગત મેં સબ સીધોંકો તંગ કરતે હૈ

સરલ બક્ર ગતિ પંચ ગ્રહ ચપરિ ન ચિતવત કાહુ |
તુલસી સૂધે સૂર સસિ સમય બિડંબિત રાહુ ||

દુષ્ટ\-નિન્દા

ખલ ઉપકાર બિકાર ફલ તુલસી જાન જહાન |
મેઢુક મર્કટ બનિક બક્ર કથા સત્ય ઉપખાન ||
તુલસી ખલ બાની મધુર સુનિ સમુઝિઅ હિયઁ હેરિ |
રામ રાજ બાધક ભઈ મૂઢ઼્અ મંથરા ચેરિ ||
જોંક સૂધિ મન કુટિલ ગતિ ખલ બિપરીત બિચારુ |
અનહિત સોનિત સોષ સો સો હિત સોષનિહારુ ||
નીચ ગુડ઼્ઇ જ્યોં જાનિબો સુનિ લખિ તુલસીદાસ |
ઢીલિ દિએઁ ગિરિ પરત મહિ ખૈંચત ચઢ઼્અત અકાસ ||
ભરદર બરસત કોસ સત બચૈ જે બૂઁદ બરાઇ |
તુલસી તેઉ ખલ બચન કર હએ ગએ ન પરાઇ ||

પેરત કોલ્હૂ મેલિ તિલ તિલી સનેહી જાનિ |
દેખિ પ્રીતિ કી રીતિ યહ અબ દેખિબી રિસાનિ ||
સહબાસી કાચો ગિલહિં પુરજન પાક પ્રબીન |
કાલછેપ કેહિ મિલિ કરહિં તુલસી ખગ મૃગ મીન ||
જાસુ ભરોસેં સોઇઐ રાખિ ગોદ મેં સીસ |
તુલસી તાસુ કુચાલ તેં રખવારો જગદીસ ||
માર ખોજ લૈ સૌંહ કરિ કરિ મત લાજ ન ત્રાસ |
મુએ નીચ તે મીચ બિનુ જે ઇન કેં બિસ્વાસ ||
પરદ્રોહી પરદાર રત પરધન પર અપબાદ |
તે નર પાવઁર પાપમય દેહ ધરેં મનુજાદ ||

કપટીકો પહચાનના બડ઼્આ કઠિન હૈ

બચન બેષ ક્યોં જાનિએ મન મલીન નર નારિ |
સૂપનખા મૃગ પૂતના દસમુખ પ્રમુખ બિચારિ ||

કપટી સે સદા ડરના ચાહિયે

હઁસનિ મિલનિ બોલનિ મધુર કટુ કરતબ મન માઁહ |
છુવત જો સકુચઇ સુમતિ સો તુલસી તિન્હ કિ છાહઁ ||

કપટ હી દુષ્ટતાકા સ્વરૂપ હૈ

કપટ સાર સૂચી સહસ બાઁધિ બચન પરબાસ |
કિયો દુરાઉ ચહૌ ચાતુરીં સો સઠ તુલસીદાસ ||

કપટી કભી સુખ નહીં પાતા

બચન બિચાર અચાર તન મન કરતબ છલ છૂતિ |
તુલસી ક્યોં સુખ પાઇઐ અંતરજામિહિ ધૂતિ ||
સારદૂલ કો સ્વાઁગ કરિ કૂકર કી કરતૂતિ |
તુલસી તાપર ચાહિઐ કીરતિ બિજય બિભૂતિ ||

પાપ હી દુઃખકા મૂલ હૈ

બડ઼્એ પાપ બાઢ઼્એ કિએ છોટે કિએ લજાત |
તુલસી તા પર સુખ ચહત બિધિ સોં બહુત રિસાત ||

અવિવેક હી દુઃખકા મૂલ હૈ

દેસ કાલ કરતા કરમ બચન બિચાર બિહીન |
તે સુરતરુ તર દારિદી સુરસરિ તીર મલીન ||
સાહસ હી કૈ કોપ બસ કિએઁ કઠિન પરિપાક |
સઠ સંકટ ભાજન ભએ હઠિ કુજાતિ કપિ કાક ||
રાજ કરત બિનુ કાજહીં કરહિં કુચાલિ કુસાજિ |
તુલસી તે દસકંધ જ્યોં જઇહૈં સહિત સમાજ ||
રાજ કરત બિનુ કાજહીં ઠટહિં જે કૂર કુઠાટ |
તુલસી તે કુરુરાજ જ્યોં જઇહૈ બારહ બાટ ||

વિપરીત બુદ્ધિ બિનાશકા લક્ષણ હૈ

સભા સુયોધન કી સકુનિ સુમતિ સરાહન જોગ |
દ્રોન બિદુર ભીષમ હરિહિ કહહિં પ્રપંચી લોગ ||
પાંડુ સુઅન કી સદસિ તે નીકો રિપુ હિત જાનિ |

હરિ હર સમ સબ માનિઅત મોહ ગ્યાન કી બાનિ ||
હિત પર બઢ઼્અઇ બિરોધ જબ અનહિત પર અનુરાગ |
રામ બિમુખ બિધિ બામ ગતિ સગુન અઘાઇ અભાગ ||
સહજ સુહૃદ ગુર સ્વામિ સિખ જો ન કરઇ સિર માનિ |
સો પછિતાઇ અઘાઇ ઉર અવસિ હોઇ હિત હાનિ ||

જોશમેં આકર અનધિકાર કાર્ય કરનેવાલા પછતાતા હૈ

ભરુહાએ નટ ભાઁટ કે ચપરિ ચઢ઼્એ સંગ્રામ |
કૈ વૈ ભાજે આઇહૈ કે બાઁધે પરિનામ ||

સમયપર કષ્ટ સહ લેના હિતકર હોતા હૈ

લોક રીતિ ફૂટી સહહિં આઁજી સહઇ ન કોઇ |
તુલસી જો આઁજી સહઇ સો આઁધરો ન હોઇ ||

ભગવાન સબકે રક્ષક હૈ

ભાગેં ભલ ઓડ઼્એહુઁ ભલો ભલો ન ઘાલેં ઘાઉ |
તુલસી સબ કે સીસ પર રખવારો રઘુરાઉ ||

લડ઼્અના સર્વથા ત્યાજ્ય હૈ

સુમતિ બિચારહિં પરિહરહિં દલ સુમનહુઁ સંગ્રામ |
સકુલ ગએ તનુ બિનુ ભએ સાખી જાદૌ કામ ||
ઊલહ ન જાનબ છોટ કરિ કલહ કઠિન પરિનામ |
લગતિ અગિનિ લઘુ નીચ ગૃહ જરત ધનિક ધન ધામ ||

ક્ષમાકા મહત્વ

છમા રોષ કે દોષ ગુન સુનિ મનુ માનહિં સીખ |
અબિચલ શ્રીપતિ હરિ ભએ ભૂસુર લહૈ ન ભીખ ||
કૌરવ પાંડવ જાનિઐ ક્રોધ છમા કે સીમ |
પાઁચહિ મારિ ન સૌ સકે સયૌ સઁઘારે ભીમ ||

ક્રોધકી અપેક્ષા પ્રેમકે દ્વારા વશ કરના હી જીત હૈ

બોલ ન મોટે મારિઐ મોટી રોટી મારુ |
જીતિ સહસ સમ હારિબો જીતેં હારિ નિહારુ ||
જો પરિ પાયઁ મનાઇએ તાસોં રૂઠિ બિચારિ |
તુલસી તહાઁ ન જીતિઐ જહઁ જીતેહૂઁ હારિ ||
જૂઝે તે ભલ બૂઝિબો ભલી જીતિ તેં હાર |
ડહકેં તેં ડહકાઇબો ભલો જો કરિઅ બિચાર ||
જા રિપુ સોં હારેહુઁ હઁસી જિતે પાપ પરિતાપુ |
તાસોં રારિ નિવારિઐ સમયઁ સઁભારિઅ આપુ ||
જો મધુ મરૈ ન મારિઐ માહુર દેઇ સો કાઉ |
જગ જિતિ હારે પરસુધર હારિ જિતે રઘુરાઉ ||
બૈર મૂલ હર હિત બચન પ્રેમ મૂલ ઉપકાર |
દો હા સુભ સંદોહ સો તુલસી કિએઁ બિચાર ||
રોષ ન રસના ખોલિઐ બરુ ખોલિઅ તરવારિ |
સુનત મધુર પરિનામ હિત બોલિઅ બચન બિચારિ ||
મધુર બચન કટુ બોલિબો બિનુ શ્રમ ભાગ અભાગ |
કુહૂ કુહૂ કલકંઠ રવ કા કા કરરત કાગ ||

પેટ ન ફૂલત બિનુ કહેં કહત ન લાગઇ ઢેર |
સુમતિ બિચારેં બોલિઐ સમુઝિ કુફેર સુફેર ||

વીતરાગ પુરુષોંકી શરણ હી જગત કે જંજાલસે બચનેકા ઉપાય હૈ

છિદ્યો ન તરુનિ કટાચ્છ સર કરેઉ ન કઠિન સનેહુ |
તુલસી તિન કી દેહ કો જગત કવચ કરિ લેહુ ||

શૂરવીર કરની કરતે હૈ,કહતે નહીં

સૂર સમર કરની કરહિં કહિ ન જનાવહિં આપુ |
બિદ્યમાન રન પાઇ રિપુ કાયર કથહિં પ્રતાપુ ||

અભિમાન કે બચન કહના અચ્છા નહીં

બચન કહે અભિમાન કે પારથ પેખત સેતુ |
પ્રભુ તિય લૂટત નીચ ભર જય ન મીચુ તેહિં હેતુ ||

દીનોંકી રક્ષા કરનેવાલા સદા બિજયી હોતા હૈ

રામ લખન બિજઈ ભએ બનહુઁ ગરીબ નિવાજ |
મુખર બાલિ રાવન ગએ ઘરહીં સહિત સમાજ ||

નીતિકા પાલન કરનેવાલેકે સભી સહાયક બન જાતે હૈં

ખગ મૃગ મીત પુનીત કિય બનહુઁ રામ નયપાલ |
કુમતિ બાલિ દસકંઠ ઘર સુહદ બંધુ કિયો કાલ ||

સરાહનેયોગ્ય કૌન હૈ

લખઇ અઘાનો ભૂખ જ્યોં લખઇ જીતિમેં હારિ |
તુલસી સુમતિ સરાહિઐ મગ પગ ધરઇ બિચારિ ||

અવસર ચૂક જાનેસે બડ઼્ઈ હાનિ હોતી હૈ

લાભ સમય કો પાલિબો હાનિ સમય કી ચૂક |
સદા બિચારહિં ચારુમતિ સુદિન કુદિન દિન દૂક ||

સમયકા મહત્વ

સિંધુ તરન કપિ ગિરિ હરન કાજ સાઇઁ હિત દોઉ |
તુલસી સમયહિં સબ બડ઼્ઓ બૂઝત કહુઁ કોઉ કોઉ ||

તુલસી મીઠી અમી તેં માગી મિલૈ જો મીચ |
સુધા સુધાકર સમય બિનુ કાલલકૂટ તેં નીચ ||

વિપત્તિકાલકે મિત્ર કૌન હૈ ?

તુલસી અસમય કે સખા ધીરજ ધરમ બિબેક |
સાહિત સાહસ સત્યબ્રત રામ ભરોસો એક ||
સમરથ કોઉ ન રામ સોં તીય હરન અપરાધુ |
સમયહિં સાધે કાજ સબ સમય સરાહહિં સાધુ ||
તુલસી તીરહુ કે ચલેં સમય પાઇબી થાહ |
ધાઇજ ન જાઇ થહાઇબી સર સરિતા અવગાહ ||

હોનહારકી પ્રબલતા

તુલસી જસિ ભવતબ્યતા તૈસી મિલઇ સહાઇ |
આપુનુ આવઇ તાહિ પૈ તાહિ તહાઁ લૈ જાઇ ||

પરમાર્થપ્રાપ્તિકે ચાર ઉપાય

કૈ જૂઝીબો કૈ બૂઝિબો દાન કિ કાય કલેસ |
ચારિ ચારુ પરલોક પથ જથા જોગ ઉપદેસ ||

વિવેકકી આવશ્યકતા

પાત પાત કો સીંચિબો ન કરુ સરગ તરુ હેત |
કુટિલ કટુક ફર ફરૈગો તુલસી કરત અચેત ||

વિશ્વાસકી મહિમા

ગઠિબઁધ તે પરતીતિ બડ઼્ઇ જેહિં સબકો સબ કાજ |
કહબ થોર સમુઝબ બહુત ગાડ઼્એ બઢ઼્અત અનાજ ||
અપનો ઐપન નિજ હથા તિય પૂજહિં નિજ ભીતિ |
ફરઇ સકલ મન કામના તુલસી પ્રીતિ પ્રતીતિ ||
બરષત કરષત આપુ જલ હરષત અરઘનિ ભાનુ |
તુલસી ચાહત સાધુ સુર સબ સનેહ સનમાનુ ||

બારહ નક્ષત્ર વ્યાપારકે લિયે અચ્છે હૈં

શ્રુતિ ગુન કર ગુન પુ જુગ મૃગ હર રેવતી સખાઉ |
દેહિ લેહિ ધન ધરનિ ધરુ ગએહુઁ ન જાઇહિ કાઉ ||

ચૌદહ નક્ષત્રોંમેં હાથસે ગયા હુઆ ધન વાપસ નહીં મિલતા

ઊગુન પૂગુન બિ અજ કૃ મ આ ભ અ મૂ ગુનુ સાથ |
હરો ધરો ગાડ઼્ઓ દિયો ધન ફિરિ ચઢ઼્અઇ ન હાથ ||

કૌન\-સી તિથિયાઁ કબ હાનિકારક હોતી હૈં ?

રબિ હર દિસિ ગુન રસ નયન મુનિ પ્રથમાદિક બાર |
તિથિ સબ કાજ નસાવની હોઇ કુજોગ બિચાર ||

કૌન\-સા ચન્દ્રમા ઘાતક સમઝના ચાહિયે ?

સસિ સર નવ દુઇ છ દસ ગુન મુનિ ફલ બસુ હર ભાનુ |
મેષાદિક ક્રમ તેં ગનહિં ઘાત ચંદ્ર જિયઁ જાનુ ||

કિન\-કિન વસ્તુઓંકા દર્શન શુભ હૈ ?

નકુલ સુદરસનુ દરસની છેમકરી ચક ચાષ |
દસ દિસિ દેખત સગુન સુભ પૂજહિં મન અભિલાષ ||

સાત વસ્તુએઁ સદા મઙ્ગલકારી હૈં

સુધા સાધુ સુરતરુ સુમન સુફલ સુહાવનિ બાત |
તુલસી સીતાપતિ ભગતિ સગુન સુમંગલ સાત ||


શ્રીરઘુનાથજીકા સ્મરણ સારે મઙ્ગલોંકી જડ઼્અ હૈ

ભરત સત્રુસૂદન લખન સહિત સુમિરિ રઘુનાથ |
a

કરહુ કાજ સુભ સાજ સબ મિલિહિ સુમંગલ સાથ ||

યાત્રાકે સમયકા શુભ સ્મરણ

રામ લખન કૌસિક સહિત સુમિરહુ કરહુ પયાન |
લચ્છિ લાભ લૈ જગત જસુ મંગલ સગુન પ્રમાન ||

વેદકી અપાર મહિમા

અતુલિત મહિમા બેદ કી તુલસી કિએઁ બિચાર |
જો નિંદત નિંદિત ભયો બિદિત બુદ્ધ અવતાર ||
બુધ કિસાન સર બેદ નિજ મતેં ખેત સબ સીંચ |
તુલસી કૃષિ લખિ જાનિબો ઉત્તમ મધ્યમ નીચ ||

ધર્મકા પરિત્યાગ કિસી ભી હાલતમેં નહી કરના ચાહિયે

સહિ કુબોલ સાઁસતિ સકલ અઁગઇ અનટ અપમાન |
તુલસી ધરમ ન પરિહરિઅ કહિ કરિ ગએ સુજાન ||

દૂસરેકા હિત હી કરના ચાહિયે, અહિત નહીં

અનહિત ભય પરહિત કિએઁ પર અનહિત હિત હાનિ |
તુલસી ચારુ બિચારુ ભલ કરિઅ કાજ સુનિ જાનિ ||

પ્રત્યેક કાર્યકી સિદ્ધિમેં તીન સહાયક હોતે હૈં

પુરુષારથ પૂરબ કરમ પરમેસ્વર પરધાન |
તુલસી પૈરત સરિત જ્યોં સબહિં કાજ અનુમાન ||

નીતિકા અવલમ્બન ઔર શ્રીરામજીકે ચરણોંમેં પ્રેમ હી શ્રેષ્ઠ હૈ

ચલબ નીતિ મગ રામ પગ નેહ નિબાહબ નીક |
તુલસી પહિરિઅ સો બસન જો ન પખારેં ફીક ||
દોહા ચારુ બિચારુ ચલુ પરિહરિ બાદ બિબાદ |
સુકૃત સીવઁ સ્વારથ અવધિ પરમારથ મરજાદ ||

વિવેકપૂર્વક વ્યવહાર હી ઉત્તમ હૈ

તુલસી સો સમરથ સુમતિ સુકૃતી સાધુ સયાન |
જો બિચારિ બ્યવહરઇ જગ ખરચ લાભ અનુમાન ||
જાય જોગ જગ છેમ બિનુ તુલસી કે હિત રાખિ |
બિનુઽપરાધ ભૃગુપતિ નહુષ બેનુ બૃકાસુર સાખિ ||

નેમસે પ્રેમ બડ઼્આ હૈ

બડ઼્ઇ પ્રતીતિ ગઠિબંધ તેં બડ઼્ઓ જોગ તેં છેમ |
બડ઼્ઓ સુસેવક સાઇઁ તેં બડ઼્ઓ નેમ તેં પ્રેમ ||

કિસ\-કિસકા પરિત્યાગ કર દેના ચાહિયે

સિષ્ય સખા સેવક સચિવ સુતિય સિખાવન સાઁચ |
સુનિ સમુઝિઅ પુનિ પરિહરિઅ પર મન રંજન પાઁચ ||

સાત વસ્તુઓંકો રસ બિગડ઼્અનેકે પહલે હી છોડ઼્અ દેના ચાહિયે

નગર નારિ ભોજન સચિવ સેવક સખા અગાર |

સરસ પરિહરેં રંગ રસ નિરસ બિષાદ બિકાર ||

મનકે ચાર કણ્ટક હૈં

તૂઠહિં નિજ રુચિ કાજ કરિ રૂઠહિં કાજ બિગારિ |
તીય તનય સેવક સખા મન કે કંટક ચારિ ||

કૌન નિરાદર પાતે હૈં ?

દીરઘ રોગી દારિદી કટુબચ લોલુપ લોગ |
તુલસી પ્રાન સમાન તઉ હોહિં નિરાદર જોગ ||

પાઁચ દુઃખદાયી હોતે હૈ

પાહી ખેતી લગન બટ રિન કુબ્યાજ મગ ખેત |
બૈર બડ઼્એ સોં આપને કિએ પાઁચ દુખ હેત ||

સમર્થ પાપીકે વૈર કરના ઉચિત નહીં

ધાઇ લગૈ લોહા લલકિ ખૈંચિ લેઇ નઇ નીચુ |
સમરથ પાપી સોં બયર જાનિ બિસાહી મીચુ ||

શોચનીય કૌન હૈ

સોચિઅ ગૃહી જો મોહ બસ કરઇ કરમ પથ ત્યાગ |
સોચિઅ જતી પ્રપંચ રત બિગત બિબેક બિરાગ ||

પરમાર્થસે વિમુખ હી અંધા હૈ

તુલસી સ્વારથ સામુહો પરમારથ તન પીઠિ |
અંધ કહેં દુખ પાઇહૈ ડિઠિઆરો કેહિ ડીઠિ ||

મનુષ્ય આઁખ હોતે હુએ ભી મૃત્યુકો નહીં દેખતે

બિન આઁખિન કી પાનહીં પહિચાનત લખિ પાય |
ચારિ નયન કે નારિ નર સૂઝત મીચુ ન માય ||

મૂઢ઼્અ ઉપદેશ નહીં સુનતે

જૌ પૈ મૂઢ઼્અ ઉપદેસ કે હોતે જોગ જહાન |
ક્યોં ન સુજોધન બોધ કૈ આએ સ્યામ સુજાન ||

સોરઠા

ફુલઇ ફરઇ ન બેત જદપિ સુધા બરષહિં જલદ |
મૂરુખ હૃદયઁ ન ચેત જૌં ગુર મિલહિં બિરંચિ સમ ||

દોહા

રીઝિ આપની બૂઝિ પર ખીઝિ બિચાર બિહીન |
તે ઉપદેસ ન માનહીં મોહ મહોદધિ મીન ||

બાર\-બાર સોચનેકી આવશ્યકતા

અનસમુઝેં અનુસોચનો અવસિ સમુઝિઐ આપુ |
તુલસી આપુ ન સમુઝિઐ પલ પલ પર પરિતાપુ ||

મૂર્ખશિરોમણિ કૌન હૈં ?

કૂપ ખનત મંદિર જરત આએઁ ધારિ બબૂર |
બવહિં નવહિં નિજ કાજ સિર કુમતિ સિરોમનિ કૂર ||

ઈશ્વરવિમુખકી દુર્ગતિ હી હોતી હૈ

નિડર ઈસ તેં બીસ કૈ બીસ બાહુ સો હોઇ |
ગયો ગયો કહૈં સુમતિ સબ ભયો કુમતિ કહ કોઇ ||

જાન\-બૂઝકર અનીતિ કરનેવાલેકો ઉપદેશ દેના વ્યર્થ હૈં

જો સુનિ સમુઝિ અનીતિ રત જાગત રહે જુ સોઇ |
ઉપદેસિબો જગાઇબો તુલસી ઉચિત ન હોઇ ||
બહુ સુત બહુ રુચિ બહુ બચન બહુ અચાર બ્યવહાર |
ઇનકો ભલો મનાઇબો યહ અગ્યાન અપાર ||

જગત કે લોગોંકો રિઝાનેવાલા મૂર્ખ હૈં

લોગનિ ભલો મનાવ જો ભલો હોન કી આસ |
કરત ગગન કો ગેંડુઁઆ સો સઠ તુલસીદાસ ||
અપજસ જોગ કિ જાનકી મનિ ચોરી કી કાન્હ |
તુલસી લોગ રિઝાઇબો કરષિ કાતિબો નાન્હ ||
તુલસી જુ પૈ ગુમાન કો હોતો કછૂ ઉપાઉ |
તૌ કિ જાનકિહિ જાનિ જિયઁ પરિહરતે રઘુરાઉ ||

પ્રતિષ્ઠા દુઃખકા મૂલ હૈ

માગિ મધુકરી ખાત તે સોવત ગોડ઼્અ પસારિ |
પાપ પ્રતિષ્ઠા બઢ઼્ઇ પરી તાતે બાઢ઼્ઈ રારિ ||
તુલસી ભેડ઼્ઈ કી ધઁસનિ જડ઼્અ જનતા સનમાન |
ઉપજત હી અભિમાન ભો ખોવત મૂઢ઼્અ અપાન ||

ભેડ઼્ઇયાધઁસાનકા ઉદાહરણ

લહી આઁખિ કબ આઁધરે બાઁઝ પૂત કબ લ્યાઇ |
કબ કોઢ઼્ઈ કાયા લહી જગ બહરાઇચ જાઇ ||

ઐશ્વર્ય પાકર મનુષ્ય અપનેકો નિડર માન બૈઠતે હૈં

તુલસી નિરભય હોત નર સુનિઅત સુરપુર જાઇ |
સો ગતિ લખિ બ્રત અછત તનુ સુખ સંપતિ ગતિ પાઇ ||
તુલસી તોરત તીર તરુ બક હિત હંસ બિડારિ |
બિગત નલિન અલિ મલિન જલ સુરસરિહૂ બઢ઼્ઇઆરિ ||
અધિકરી બસ ઔસરા ભલેઉ જાનિબે મંદ |
સુધા સદન બસુ બારહેં ચઉથેં ચઉથિઉ ચંદ ||

નૌકર સ્વામીકી અપેક્ષા અધિક અત્યાચારી હોતે હૈ

ત્રિબિધ એક બિધિ પ્રભુ અનુગ અવસર કરહિં કુઠાટ |
સૂધે ટેઢ઼્એ સમ બિષમ સબ મહઁ બારહબાટ ||
પ્રભુ તેં પ્રભુ ગન દુખદ લખિ પ્રજહિં સઁભારૈ રાઉ |
કર તેં હોત કૃપાનકો કઠિન ઘોર ઘન ઘાઉ ||
બ્યાલહુ તેં બિકરાલ બડ઼્અ બ્યાલફેન જિયઁ જાનુ |

વહિ કે ખાએ મરત હૈ વહિ ખાએ બિનુ પ્રાનુ ||
કારન તેં કારજુ કઠિન હોઇ દોસુ નહિં મોર |
કુલિસ અસ્થિ તેં ઉપલ તેં લોહ કરાલ કઠોર ||
કાલ બિલોકત ઈસ રુખ ભાનુ કાલ અનુહારિ ||
રબિહિ રાઉ રાજહિં પ્રજા બુધ બ્યવહરહિં બિચારિ ||
જથા અમલ પાવન પવન પાઇ કુસંગ સુસંગ |
કહિઅ કુબાસ સુબાસ તિમિ કાલ મહીસ પ્રસંગ ||
ભલેહુ ચલત પથ પોચ ભય નૃપ નિયોગ નય નેમ |
સુતિય સુભૂપતિ ભૂષિઅત લોહ સઁવારિત હેમ ||

રાજાકો કૈસા હોના ચાહિયે ?

માલી ભાનુ કિસાન સમ નીતિ નિપુન નરપાલ |
પ્રજા ભાગ બસ હોહિંગે કબહુઁ કબહુઁ કલિકાલ ||
બરષત હરષત લોગ સબ કરષત લખૈ ન કોઇ |
તુલસી પ્રજા સુભાગ તે ભૂપ ભાનુ સો હોઇ ||

રાજનીતિ

સુધા સુજાન કુજાન ફલ આમ અસન સમ જાનિ |
સુપ્રભુ પ્રજા હિત લેહિં કર સામાદિક અનુમાનિ ||
પાકે પકએ બિટપ દલ ઉત્તમ મધ્યમ નીચ |
ફલ નર લહૈં નરેસ ત્યોં કરિ બિચારિ મન બીચ ||
રીઝિ ખીઝિ ગુરુ દેત સિખ સખા સુસાહિબ સાધુ |
તોરિ ખાઇ ફલ હોઇ ભલ તરુ કાટેં અપરાધુ ||

ધરનિ ધેનુ ચારિતુ ચરત પ્રજા સુબચ્છ પેન્હાઇ |
હાથ કછૂ નહિં લાગિહૈ કિએઁ ગોડ઼્અ કિ ગાઇ ||
ચઢ઼્એ બધૂરેં ચંગ જ્યોં ગ્યાન જ્યોં સોક સમાજ |
કરમ ધરમ સુખ સંપદા ત્યોં જાનિબે કુરાજ ||
કંટક કરિ કરિ પરત ગિરિ સાખા સહસ ખજૂરિ |
મરહિં કૃનૃપ કરિ કરિ કુનય સોં કુચાલિ ભવ ભૂરિ ||
કાલ તોપચી તુપક મહિ દારૂ અનય કરાલ |
પાપ પલીતા કઠિન ગુરુ ગોલા પુહુમી પાલ ||

કિસકા રાજ્ય અચલ હો જાતા હૈ ?

ભૂમિ રુચિર રાવન સભા અંગદ પદ મહિપાલ |
ધરમ રામ નય સીય બલ અચલ હોત સુભ કાલ ||
પ્રીતિ રામ પદ નીતિ રતિ ધરમ પ્રતીતિ સુભાયઁ |
પ્રભુહિ ન પ્રભુતા પરિહરૈ કબહુઁ બચન મન કાયઁ ||
કર કે કર મન કે મનહિં બચન બચન ગુન જાનિ |
ભૂપહિ ભૂલિ ન પરિહરૈ બિજય બિભૂતિ સયાનિ ||
ગોલી બાન સુમંત્ર સર સમુઝિ ઉલટિ મન દેખુ |
ઉત્તમ મધ્યમ નીચ પ્રભુ બચન બિચારિ બિસેષુ ||
સત્રુ સયાનો સલિલ જ્યોં રાખ સીસ રિપુ નાવ |
બૂડ઼્અત લખિ પગ ડગત લખિ ચપરિ ચહૂઁ દિસિ ઘાવ ||
રૈઅત રાજ સમાજ ઘર તન ધન ધરમ સુબાહુ |
સાંત સુસચિવન સૌંપિ સુખ બિલસઇ નિત નરનાહુ ||
મુખિઆ મુખુ સો ચાહિઐ ખાન પાન કહુઁ એક |

પાલઇ પોષઇ સકલ અઁગ તુલસી સહિત બિબેક ||
સેવક કર પદ નયન સે મુખ સો સાહિબુ હોઇ |
તુલસી પ્રીતિ કિ રીતિ સુનિ સુકબિ સરાહહિં સોઇ ||
સચિવ બૈદ ગુર તીનિ જૌં પ્રિય બોલહિં ભય આસ |
રાજ ધર્મ તન તીની કર હોઇ બેગિહીં નાસ ||
રસના મન્ત્રી દસન જન તોષ પોષ નિજ કાજ |
પ્રભુ કર સેન પદાદિકા બાલક રાજ સમાજ ||
લકડ઼્ઈ ડૌઆ કરછુલી સરસ કાજ અનુહારિ |
સુપ્રભુ સંગ્રહહિં પરિહરહિં સેવક સખા બિચારિ ||
પ્રભુ સમીપ છોટે બડ઼્એ રહત નિબલ બલવાન |
તુલસી પ્રગટ બિલોકિઐ કર અઁગુલી અનુમાન ||

આજ્ઞાકારી સેવક સ્વામી સે બડ઼્આ હોતા હૈ

સાહબ તેં સેવક બડ઼્ઓ જો નિજ ધરમ સુજાન |
રામ બાઁધિ ઉતરે ઉદધિ લાઁઘિ ગએ હનુમાન ||

મૂલકે અનુસાર બઢ઼્અનેવાલા ઔર બિના અભિમાન કિયે


સબકો સુખ દેનેવાલા પુરુષ હી શ્રેષ્ઠ હૈ

તુલસી ભલ બરતરુ બઢ઼્અત નિજ મૂલહિં અનુકુલ |
સબહિ ભાઁતિ સબ કહઁ સુખદ દલનિ ફલનિ બિનુ ફૂલ ||

ત્રિભુવનકે દીપ કૌન હૈ ?

સઘન સગુન સધરમ સગન સબલ સુસાઇઁ મહીપ |
તુલસી જે અભિમાન બિનુ તે તિભુવન કે દીપ ||

કીર્તિ કરતૂતિસે હી હોતી હૈ

તુલસી નિજ કરતૂતિ બિનુ મુકુત જાત જબ કોઇ |
ગયો અજામિલ લોક હરિ નામ સક્યો નહિં ધોઇ ||

 મોટાઓનો આશ્રય પણ મનુષ્યને મોટો બનાવી દે છે

બડો ગહે તે હોત બડો જ્યોં બાવન કર દંડ |
શ્રીપ્રભુ કે સઁગ સોં બઢો ગયો અખિલ બ્રહ્મંડ ||

 કપટી દાનીની દુર્ગતિ

તુલસી દાન જો દેત હૈં જલ મેં હાથ ઉઠાઇ |
પ્રતિગ્રાહી જીવૈ નહીં દાતા નરકૈ જાઇ ||

 પોતાનાઓ છોડી દે છે ત્યારે બધાજ વેરી થઇ જાય છે

આપન છોડો સાથ જબ તા દિન હિતૂ ન કોઇ |
તુલસી અંબુજ અંબુ બિનુ તરનિ તાસુ રિપુ હોઇ ||


 સાધનથી મનુષ્ય ઊપર ઉઠે છે અને સાધન વિના પડે છે

ઉરબી પરિ કલહીન હોઇ ઊપર કલાપ્રધાન |
તુલસી દેખુ કલાપ ગતિ સાધન ઘન પહિચાન ||

સજ્જનોને દુષ્ટોનો સંગ પણ મંગલદાયક હોય છે

તુલસી સંગતિ પોચ કી સુજનહિ હોતિ મ\-દાનિ |
જ્યોં હરિ રૂપ સુતાહિ તેં કીનિ ગોહારિ આનિ ||

 કલિયુગમાં કુટિલતાની વૃદ્ધિ

કલિ કુચાલિ સુભ મતિ હરનિ સરલૈ દંડૈ ચક્ર |
તુલસી યહ નિહચય ભઈ બાઢ઼્ઇ લેતિ નવ બક્ર ||

 પરસ્પર સુમેળ રાખવો તે ઉત્તમ છે

ગો ખગ ખે ખગ બારિ ખગ તીનોં માહિં બિસેક |
તુલસી પીવૈં ફિરિ ચલૈં રહૈં ફિરૈ સઁગ એક ||

 બધા સમયે સમતામાં સ્થિત રહેવાવાળો પુરુષ જ શ્રેષ્ઠ છે

સાધન સમય સુસિદ્ધિ લહિ ઉભય મૂલ અનુકૂલ |
તુલસી તીનિઉ સમય સમ તે મહિ મંગલ મૂલ ||

 જીવન કોનું સફલ છે ?

માતુ પિતા ગુરુ સ્વામિ સિખ સિર ધરિ કરહિં સુભાયઁ |
લહેઉ લાભુ તિન્હ જનમ કર નતરુ જનમુ જગ જાયઁ ||

 પિતાની આજ્ઞાનું પાલન સુખનું મૂળ છે

અનુચિત ઉચિત બિચારુ તજિ જે પાલહિં પિતુ બૈન |

તે ભાજન સુખ સુજસ કે બસહિં અમરપતિ ઐન ||

 સ્ત્રીને માટે પતિસેવા જ કલ્યાણદાયિની છે

 સોરઠા

સહજ અપાવનિ નારિ પતિ સેવત સુભ ગતિ લહઇ |
જસુ ગાવત શ્રુતિ ચારિ અજહુઁ તુલસિકા હરિહિ પ્રિય ||

 શરણાગતનો ત્યાગ પાપનું મૂળ છે

 દોહા

સરનાગત કહુઁ જે તજહિં નિજ અનહિત અનુમાનિ |
તે નર પાવઁર પાપમય તિન્હહિં બિલોકત હાનિ ||
તુલસી તૃન જલકૂલ કો નિરબલ નિપટ નિકાજ |
કૈ રાખે કૈ સઁગ ચલૈ બાઁહ ગહે કી લાજ ||

 કલિયુગનું વર્ણન

રામાયન અનુહરત સિખ જગ ભયો ભારત રીતિ |
તુલસી સઠ કી કો સુનૈ કલિ કુચાલિ પર પ્રીતિ ||
પાત પાત કૈ સીંચિબો બરી બરી કૈ લોન |
તુલસી ખોટેં ચતુરપન કલિ ડહકે કહુ કો ન ||
પ્રીતિ સગાઈ સકલ બિધિ બનિજ ઉપાયઁ અનેક |
કલ બલ છલ કલિ મલ મલિન ડહકત એકહિ એક ||
દંભ સહિત કલિ ધરમ સબ છલ સમેત બ્યવહાર |

સ્વારથ સહિત સનેહ સબ રૂચિ અનુહરત અચાર ||
ચોર ચતુર બટમાર નટ પ્રભુ પ્રિય ભઁડુઆ ભંડ |
સબ ભચ્છક પરમારથી કલિ સુપંથ પાષંડ ||
અસુભ બેષ ભૂષન ધરેં ભચ્છાભચ્છ જે ખાહીં |
તેઇ જોગી તેઇ સિદ્ધ નર પૂજ્ય તે કલિજુગ માહિં ||

સોરઠા

જે અપકારી ચાર તિન્હ કર ગૌરવ માન્ય તેઇ |
મન ક્રમ બચન લબાર તે બકતા કલિકાલ મહુઁ ||

દોહા

બ્રહ્મગ્યાન બિનુ નારિ નર કહહિં ન દૂસરિ બાત |
કૌડ઼્ઈ લાગિ લોભ બસ કરહિં બિપ્ર ગુર ઘાત ||
બાદહિં સૂદ્ર દ્વિજન્હ સન હમ તુમ્હ તે કછુ ઘાટિ |
જાનઇ બ્રહ્મ સો બિપ્રબર આઁખિ દેખાવહિં ડાટિ ||
સાખી સબદી દોહરા કહિ કહની ઉપખાન |
ભગતિ નિરૂપહિં ભગત કલિ નિંદહિં બેદ પુરાન ||
શ્રુતિ સંમત હરિભગતિ પથ સંજુત બિરતિ બિબેક |
તેહિ પરિહરિહિં બિમોહ બસ કલ્પહિં પંથ અનેક ||
સકલ ધરમ બિપરીત કલિ કલ્પિત કોટિ કુપંથ |
પુન્ય પરાય પહાર બન દુરે પુરાન સુગ્રન્થ ||
ધાતુબાદ નિરુપાધિ બર સદ્ગુરૂ લાભ સુમીત |
દેવ દરસ કલિકાલ મેં પોથિન દુરે સભીત ||
સુર સદનનિ તીરથ પુરિન નિપટ કુચાલિ કુસાજ |

મનહુઁ મવા સે મારિ કલિ રાજત સહિત સમાજ ||
ગોંડ઼્અ ગવાઁર નૃપાલ મહિ જમન મહા મહિપાલ |
સામ ન દાન ન ભેદ કલિ કેવલ દંડ કરાલ ||
ફોરહિં સિલ લોઢ઼્આ સદન લાગેં અઢુક પહાર |
કાયર કૂર કુપૂત કલિ ઘષ ઘર સહસ ડહાર ||
પ્રગટ ચારિ પદ ધર્મ કે કલિ મહુઁ એક પ્રધાન |
જેન કેન બિધિ દીન્હે દાન કરઇ કલ્યાન ||
કલિજુગ સમ જુગ આન નહિં જૌં નર કર બિસ્વાસ |
ગાઇ રામ ગુન ગન બિમલ ભવ તર બિનહિં પ્રયાસ ||

 બીજું ભલે ગમે તે ઘટે,
 ભગવાન શાથેનો પ્રેમ ન ઘટવો જોઇએ

શ્રવન ઘટહુઁ પુનિ દૃગ ઘટહુઁ ઘટઉ સકલ બલ દેહ |
ઇતે ઘટેં ઘટિહૈ કહા જૌં ન ઘટૈ હરિનેહ ||

 કુસમયનો પ્રભાવ

તુલસી પાવસ કે સમય ધરી કોકિલન મૌન |
અબ તો દાદુર બોલિહૈં હમેં પૂછિહૈ કૌન ||

 શ્રીરામજીનાં ગુણોની મહિમા

કુપથ કુતરક કુચાલિ કલિ કપટ દંભ પાષંડ |
દહન રામ ગુન ગ્રામ જિમિ ઈંધન અનલ પ્રચંડ ||

 કલિયુગમાં બે જ આધાર છે

સોરઠા

કલિ પાષંડ પ્રચાર પ્રબલ પાપ પાવઁર પતિત |
તુલસી ઉભય અધાર રામ નામ સુરસરિ સલિલ ||

ભગવત્પ્રેમ હી સબ મઙ્ગલોંકી ખાન હૈ

 દોહા

રામચંદ્ર મુખ ચંદ્રમા ચિત ચકોર જબ હોઇ |
રામ રાજ સબ કાજ સુભ સમય સુહાવન સોઇ ||
બીજ રામ ગુન ગન નયન જલ અંકુર પુલકાલિ |
સુકૃતી સુતન સુખેત બર બિલસત તુલસી સાલિ ||
તુલસી સહિત સનેહ નિત સુમિરહુ સીતા રામ |
સગુન સુમંગલ સુભ સદા આદિ મધ્ય પરિનામ ||
પુરુષારથ સ્વારથ સકલ પરમારથ પરિનામ |
સુલભ સિદ્ધિ સબ સાહિબી સુમિરત સીતા રામ ||

 દોહાવલીના દોહાઓની મહિમા

મનિમય દોહા દીપ જહઁ ઉર ઘર પ્રગટ પ્રકાસ |
તહઁ ન મોહ તમ ભય તમી કલિ કજ્જલી બિલાસ ||
કા ભાષા કા સંસકૃત પ્રેમ ચાહિઐ સાઁચ |
કામ જુ આવૈ કામરી કા લૈ કરિઅ કુમાચ ||

 રામની દીનબન્ધુતા

મનિ માનિક મહઁગે કિએ સહઁગે તૃન જલ નાજ |
તુલસી એતે જાનિઐ રામ ગરીબ નેવાજ ||

|| ઇતિ ||
તુલસીદાસ

સ્રોત

• વિકિસ્ત્રોત હિન્દી પરથી ભાષાંતર