પાંચે નળ ચેષ્ટા કરે, ‘લાવ હાર’ કંઠે આગળ ધરે;
તવ દમયંતી થઈ ગાભરી, વિપરીત દેખી પાછી ફરી.
આવી જાહાં પિતા ભીમક, ‘અરે તાતજી જુઓ કૌતક;
હું એક નળને આરોપું હાર, દીઠા પંચ ને પડ્યો વિચાર.
ભીમક કહે, ‘આશ્ચર્ય ન હોય, તું વિના પંચ ન દેખે કોય!
શકે દેવતા તાં નિરાધાર, થઈ આવ્યા નળને આકાર.
એ પરીક્ષા: નિમિષ નહીં ચક્ષ, વિરજ વસ્ત્ર ઊભા અંતરીક્ષ;
વાત સાંભળી ભીમક તણી, કન્યા આવી પંચ નળ ભણી.
પિતાએ મારગ દેખાડ્યો, નારીએ નળ શોધી કાઢ્યો;
દમયંતી જેમ વરવા જાય, ધસી ઈન્દ્ર નળ આગળ થાય.
એકાએકને આગળ કરે, લેવા માળ કંઠ આગળ ધરે;
સંચ ન આવે રે ફરી, તવ દમયંતી થઇ ગાભરી.
ઈન્દ્રે મનમાં શાપ્યો હુતાશન, વાંદરાના જેવું વદંન;
અગ્નિએ જાણ્યું એ ઈન્દ્ર કાજ, ‘રીંછમુખો થજો મહારાજ’.
વરુણે શાપ મનમાં દીધો, જમને માંજરમુખો કીધો;
ધર્મે અંતર ઇચ્છ્યું એવું, વરુણનું મુખ થયું શ્વાનના જેવું.
રીંછ, વાનર, શ્વાન, માંજર, કન્યા કહે વર રુડા ચાર;
ઇન્દ્રરાય વાણી એમ ભણે, આધાવેધ માંડ્યો આપણે;
જમ કહે, ‘કાં હસાવો લોક, શાપા કીધા માંહોમાંહે ફોક;
દમયંતી વિચારે વળી, ‘સમાન શોભે પંચનળી.
કોહોને વરીએ કોહોને ઉવેખીએ, વરમાળા કોહોને આરોપીએ?
જોવા મળીઆ રાજકુમાર, એક નળ દેખે નિરધાર.
બુદ્ધિવાન નારી છે ઘણું, માન મુકાવે દેવતા તણુંં;
ચારેને પૂછે કરી પ્રણામ, ‘તમારા તાતનાં શાં શાં નામ?'
લોભ વિષે ગણ્યો નવ પાપ, ‘વીરસેન પાંચનો બાપ!'
કન્યા વળતી કરને ધસે, સખી સામું જોઈ જોઈ હસે.
સખી કહે, ‘શું ઘેલાં થયાં,? શું કપટરૂપને વળગી રહ્યાં?'
બીજા પુરૂષ રૂપનાં ધામ, સાંભળો કહું દેશદેશનાં નામ'.
દેશ સકળ નરેશનાં નામ, દાસી કહે વર્ણવી ગુણગ્રામ;
તોયે કન્યાને ન ગમ્યુ કોય, ફરી પંચ નળને જોય.
