જો આખા ઓળખે આતમાં, તો સર્વ વાતની ભાગે તમા;
લાલચ લોભ જૂઠો પ્રતિકાર, સૂરિ ધામમાં નોહે અંધકાર;
શીખી સાંભળી વાતો કરે, પોતે અગ્નિ કેમ ટાઢે મારે. ૫૯૮
જ્ઞાન તણો છે સતી ઉપદેશ, ત્યાં જૂઠું ન રહે લેશ;
સાચી કથણી કઠતા જાય, ઉદર અર્થ કરે અન્યાય;
કહે આખો એનું શું ભણ્યું, ગુંજાતાપ વાનરતાપણું. ૫૯૯
જ્યારે જ્ઞાનનો ઊગ્યો રવી, તાત ગઈ રત પ્રગટી નવી;
કૃત્ય જાશે અંધારાતણાં, મોહા નીશામાં ફરતા ઘણા;
આખા નોય દરિદ્રની વાત, અમૃત ભોગ કે લાંઘણ સાત. ૬૦૦
આતમાનું તે કરે અકાજ , સંસારની તે રાખે લાજ;
દેહાસુખને આતમસુખ કહે, જેમાંનું કાંઇએ નવ રહે;
જીવને મૃત્યુ છે જેવડે, એક સતી વાક્યે તે શું તૂટી પડે. ૬૦૧
ધન આયુર વિદ્યા બાળ રૂપ, સ્વર ચાતુરી ન્યાય સિદ્ધ ભૂપ,
જ્ઞાન ભક્તિ વિવેક વૈરાગી, ચારે વ્રત તપ તીરથ ત્યાગ;
આખો કહે સર્વે એ ભાળ, જોતાં આપે આપનો માલ. ૬૦૨
જીવા જીવને રે અનુમાન, તાણયુમ ધનુષ આવીરે કાન;
જે જે દ્વારોમાં જીવ ભળે, તેજ રૂપી કલણમાં કળે;
મૂળગું આખા આદબા છે ઓજ, સમજે તો સમજી લે ચોજ. ૬૦૩
જેને નથી રૂપા ગુણ નામ, જોતાં તેના સઘળા કામ;
પાસર્યું આપ વિચિત્રતા ભાત, વેદે કહી એ મુખની વાત;
બહુ મુખનો મોટો મહારાજ, તો આખો શું કહે તેના કાજ. ૬૦૪
પ્રણવ પ્રકારે ઘાલ્યો ઘાટ, એક બાહેર દેખાડી વાટ;
જે છે તે ત્યાં અસંખ્યાત, શબ્દે કહિયે શબ્દની વાત;
જે છે તેને આખો કેમ કહે, તેની વાત તો તેજ જ લહે. ૬૦૫
કહે આખો મૂકી નિઃશ્વાસ, હું તો છું તારો આભાસ;
તારી વાત કરે છે તું, ઓછાંયા મધ્યે વર્તયો હું;
બહુ તેજ મધ્યે હું રહ્યો, ત્યારે શેષ ઓછાંયો ગયો. ૬૦૬
આખા સઘળા આ વસ્તુ વિનોદ, હાંસી કહો કે તત્ત્વનો બોધ;
પોતાની ઠગ પોતે સાથ, ઇચ્છા અમલ ખાધી તે હાથ;
તારું ઘેલપણું તે હું, સાજો તેતું ત્યાં તુંનો. ૬૦૭
