'
નેત્રતણો સ્વામી છે સૂર, રૂપ વાસના કરે હજૂર;
ઈશ્વરને પહોંચાડે તેહ, કૈવલ્યમાં ચાલ્યું જાય એહ.
રસનાનો સ્વામી છે વરુણ, તે રસ વાસનાને કરે શરણ;
કારણને પહોંચાડે ભોગ, કૈવલ્યસાથે સહુનો જોગ.
નાસાનો સ્વામી છે મહી, તે ગંધ પહોંચાડે વાસના જઈ;
વાસના લિંગ છે કારણભણી, મહાકારણ સર્વેનો ધણી.
વાસના જીવને જીવ વાસના, તે ચૈતન્ય ઈશ્વરની આભાસના;
તે ભોગવાવે અવસ્થા ચાર, જાગૃત સ્વપ્ન સુષુપ્તિ વ્યાપાર.
તુર્યાને મળે ત્યારે જીવ ટળે, કૈવલ્યમાંહી તે ત્યાં ભળે;
ત્રણ અવસ્થા સૂધો જોગ, હવે તેહનો કહું છું ભોગ.
જાગૃત ભોગવે નેત્રે રહી, સ્વપ્ન ભોગવે કંઠે જઈ;
હ્રદે લીન સુષુપ્તિ ભોગવે, ભમરગુફા તુર્યા જોગવે.
સંત વિવેકી જાણે એહ, દેહથક છે તેહ વિદેહ;
સઘળે ઘટમાં એવો ઠાઠ, સંત કહાવે સમજ્યા માટ્ય.
એ અનુભવે તે સ્વેં જાણવો, ઈયાં ઉપાય નથી કરવો નવો;
$$$ આપ પ્રીછ્યો જાય, બીજો ઈયાં ન કોય સહાય.
શરદઋતે જેમ નિતરે નીર, આપે આપનું પામે હીર;
એ સમજ્યાવિણ જે અધ્યાસ, તેથી સ્વરૂપનો હોયે નાશ.
એ છે પંચીકરણ મહાવાક્ય, તેની કોય ન પૂછશો સાખ્ય;
પોતાનું સમઝે જો પોત, એણે સ્વયં હોય ઉદ્યોત.
ખટ ઉર્મિ છે દેહને વિષે, કોય દેહ નોય ઉર્મિ પખે;
ઉષ્ણ શીત તે સ્થૂળ ભોગવે, ક્ષુધા પિપાસા પ્રાણ જોગવે.
હર્ષ શોક તે મનનો ધર્મ, ષટ ઉર્મિનો જાણો મર્મ;
સ્થૂળ સૂક્ષ્મ છે એનો ભોગ, કાર્ય કારણમાં રહે અમોઘ.
હર્ષ શોક વળી પુન્ય ને પાપ, દેવ પિતૃ ગ્રહનો આલાપ;
ગતે જાય અવગતિયો થાય, વાસના લિંગનો એહ ઉપાય.
વાસના લિંગે મહાસ્થૂળ લિંગ, વાસના ભંગ તો સ્થૂળનો ભંગ;
વાસનાની દૃષ્ટિ સ્થૂળ ઉપરે, તહાં લગી ઉપજે ને મરે.
વાસના કારણ સામી થાય, દૃષ્ટિ કૈવલ્ય દેહે જાય;
સંપુટ ઊઘડે જાય બરાસ, તેમ કૈવલ્યમાં સહુનો વાસ.
