ઉપરી સાહેબ કહે: “તમે તો ગમત કરી છે ! નામ, વિશેષણ
ને ક્રિયાપદને સુંદર રીતે ઓળખાવ્યાં. વારુ, વ્યાખ્યા આપશો
કે નહિ?”
મેં કહ્યું: “વ્યાખ્યા તો અપાઈ ગઈ છે ને ! બાકી વ્યાકરણની અંદર આપેલી વ્યાખ્યા હું નહિ શીખવું, અને આપે પરીક્ષામાં તેવું પૂછવું ન જોઈએ. આપ પદચ્છેદ પૂછજો.”
ઉપરી સાહેબ કહે: “મારે આ વિષયની પરીક્ષા નથી લેવી. મારે તો આ રીત આખી શાળામાં દાખલ કરવી છે. છોકરાએ। વ્યાકરણ ગોખી ગોખીને મરી ગયા.”
મેં કહ્યું “સાહેબ, વ્યાકરણ શીખતાં તો મારો વાંસો ફાટી ગયો છે. અમારા માસ્તર સાહેબ અમને ન આવડતું ત્યારે ફટકારતા.”
ઉપરી સાહેબ કહે: “ તે હજી કયાં મારતા નથી?”
મેં કહ્યું: “તો પછી આપ તે બંધ ન કરો?”
ઉપરી સાહેબ: “ એ તો જાણે મારા હાથમાં છેક ન ગણાય; ને ગણાય પણ ખરું. વળી હજી મારો મત...પણ આપણે સારી રીતે ભણાવીએ તો માર મારવાનું એની મેળે જ અટકે. જુઓ ને, તમારે વ્યાકરણ શીખવતાં કોઈને મારવું પડયું ? પણ કહો જોઈએ, સર્વનામનું શું કર્યું ?”
મે કહ્યું: “એમાં વળી બીજું શું હોય ! એક નાની સરખી રમત. મેં સમજાવ્યું: 'હું એટલે કોણ ?' તેઓ કહેઃ 'લક્ષ્મીરામભાઈ.' 'ત્યારે તમે એટલે કેાણ?' શામજી કહેઃ 'એટલે હું શામજી.' મેં કહ્યું: 'પેલો કોણ છે ?”
આ સવાલો પૂછી મે પાટિયા પર લખ્યું –
હું–લક્ષ્મીરામ,
તું–ભીમજી.
તે –ધનજી.
