આવીને મેઘ-ગંભીર બોલી કાઢી.
"ક... ક... કો...ણ ?" હેબતાઈ ગયેલ પટ્ટકિલ માંડ માંડ બોલી શક્યો.
“ઓળખ્યો નહીં? હા-હા-હા-” એ હસ્યો: “ઓળખાઉં એવો રહ્યો જ નથી, ખરું ને ! મોં માથે કંઈક જુદ્ધોનાં હળ ફરી ગયાં છે, દેવરાજ ! સાચે જ કોઈ જૂનું સ્વજન ન ઓળખી શકે !”
“વાઘેલા રાણા!"
“હા, હું લવણપ્રસાદ વાઘેલો. મનાતું નથી ને? આવ્યો તો હતો મારી રાજપૂતાણીને ઘરમાં બેસાડનારનું માથું ધડથી નોખું કરવા, પણ તારી આગળ હું હારી ગયો છું. તેં મારા વીરધવલને હજી સાચવ્યો છે, તને એના વગર ખાવું ભાવતું નથી, એ જાણ્યા પછી મારો પરાજય ને તારી જીત કબૂલું છું, દેવરાજ પટ્ટકિલ !” એમ કહીને લવણપ્રસાદ વાઘેલા નામના એ પુરુષે તલવાર મ્યાન કરી.
“લ્યો, ભાઈ દેવરાજ ! જય ભીમનાથ ! મને છોકરી ભાળશે તો બી મરશે. કોઈક દિવસ છોકરો મોટો થાય ને એને એના બાપ પાસે આવવા દિલ થાય તો ધોળકે મોકલજે.”
બોલ પૂરો કરીને ગળું ખોંખારતો લવણપ્રસાદ બારણા તરફ ચાલ્યો, ત્યાં દેવરાજ ઊભો થયો, હાથમાં લીધેલી પાઘડી એ પુરુષ સામે ધરી કરગર્યો, “વાઘેલા રાણા ! બહુ કરી, હદ કરી તમે. હવે શીદ ભાગો છો? ભેળા બેસીને રોટલો ખાતા જાઓ, ને વીરુને જોતા તો જાઓ. ખોળો પાથરું છું. એ લવણાજી ! ડરો છો?”
"એમ લાગે છે? લે, ત્યારે તો રોકાઈ જાઉં. પણ એક શરતે. મા કે દીકરા બેમાંથી એકેયને મારી ઓળખાણ અટાણે આપવી નહીં.”
“નહીં આપું. રોકાઓ. રોટલો જમીને, વીરુને જોઈને –"
બહાર ઓશરીમાં નીકળીને દેવરાજ પટકિલે ઢોલિયો ઢાળી રજાઈ પાથરી. બેઉ જણા અંધારે જ બેઠા. દેવરાજ પટકિલે પોતાના પરોણાનો એક ઊંડો નિ:શ્વાસ સાંભળ્યો. તે જ વખતે ઘરની સ્ત્રી બહાર રમતા દસ-બાર વર્ષના બાળકને કચકચાવી બાવડે ઝાલીને ઓશરી પર ચડી. એનો સ્વર સંભળાયો:
“માડી ! કાંઈ જોર છે કાંઈ જોર આનાં તો ! હાથમાં ઝાલ્યો રિયે નૈ, ઉપાડ્યો ઊપડે નહીં: રાણકદેવડીની વાર્તા સાંભળવા અધરાત સુધી બેસવું તું હજી તો."
બાઈ ઘરમાં પહોંચી તે પછી દેવરાજે કહ્યું: “બે બાજઠ ઓશરીમાં જ ઢાળજો.”
"કાં ?”
“પરોણા છે.”