નિપુષ્માને ભગાવવા માટે કેટલે બવો શ્રમ લીધે તે તે ગેમા
ઉપરથી જણાઈ આવે છે કે, ડાભ, ગમાર, બગી, જેવી અત્યંજ
રાતી માતા, તેમને આવતાં પણ તે જ કરે છે. હે
સડેલાં માથામાં એ દુશળના સંખમમાં મેં તને હાથે તેલ પાર
હતા. એ દુકાળના જખમમાં એમણે પેતાનું સર્વસ્વ ગરમ દુઃખાએની
સેશમાં ખરચીને દારી ભુખે મરતા મનુષ્કાના પ્રાણ બચાવ્યા. વાક્ય
ભીર દેખકર્તથી બન્યુ છે. હમારભથા કઠલાએ સવત ૧૯૫૬
ના કુંડાળમાં ખેડુતોની આ પ્રમાણે ક કરી હતી? શું વિદ્યાસાગર
પાસે કહ્યું ધન હતું. હું તેમા ગમા હતા ? શું તેમને ધનવાન
મિત્રોની સહાયતા હતી ? ના, કાંઈજ નહીં, દૈવળ સાચી બેંક સેવાની
પ્રભળ શ્રિ હેમના દમમાં શત સિરહેતી હતી, તેથીજ તેમણે
એવું ઉત્તમ અને કરી બતાવ્યું કે તેવું કામ કરી બતાવ્યાના મથ
મેળવવા મળ્યા મયા દેશભક્તજ ભાગ્યશાળી નીવડા છે. સત્ત
ખાર્યે સન ૧૯૫૬ના દુકાળમાં પ્રસ્તિ થઈ ગયા, દારી ખેડુતોના
નાશ થઈ ગયે, પણ ખાસ કે આપણામાંથી એક પણ વસ
ના જેવો દયાળુ મહાત્મા ન નીકળ્યા ||
ૐ કાળના સમયની તેમની આ સેવા તેને ગાળાના ગરીબ
ગણુ ચોકા તેમને વિદ્યાસાગરને ભલે “ માસાગર ” કહેવા લાગ્ય
હતા. ઍષ્ઠ ભંગ ઋવિ ભસન દત્તે પણ તેમને “ દયાસાગર " તરીકે
સંભાતન ર્યું છે, અને આ વૃત્તાંત વાંચ્યા પછી કાય્ કહેશે કે
વિષ્ણુને એ સર્વ રીપે મેગ્ય નટ્રેતા ર
મંતળાની સરકારે પણ વર્ષમન જીયાના કમિશ્નર મારત
આ પરોપકારી સેવા માટે તેમને ખાસ ઉપર માન્યો હતે.
પાઇલી ભૂમમાં એની તબિયત સદા ખરાબ રહેતી હતી; એ
દિવસોમાં મમળા પ્રાન્તમાં નર્મભાન ઋાનાં હવા પી પણાં સાથે
ગણાતાં હતાં. તેથી હતા ફેર કરવા માટે એ ઘણું ખરું ત્યાં જઇને
મતા હતા. દુર્ભાગ્યે ઈ. સ. ૧૮૧ માં બંગાળામાં મેલેરિયા તાવ