દિન તે સ્મરું છું દિનરાત,
મૂકું છું છૂપો નિ:શ્વાસ;
પંખી રખે કો' દુભાય
માળો મૂકી ઉડી જાય!
ઉડી રખે જૂદાં થાય,
પછી કો' એકલું રીબાય!
હુંથી દુઃખ તને દેવાય,
કિન્તુ પંખી ના દુભાય!
કુણા પંખીના દિલમાં જ!
સાચા પ્રેમનો છે વાસ!
તેનો ફરે ના કો બોલ,
મીઠો સદા તે કલ્લોલ!
૧૦-૧-૧૮૯૭
બ્હોળા રસ
દુઃખો કે આનન્દો, પ્રણય સખીનો કે કઠિનતા,
ઝરાઓનું વ્હેવું ઉદધિ તણું એ ગર્જન મહા;
શુકોનું સ્વચ્છન્દી ચપલ સુરિલું ગીત મધુરૂં,
લતા, વૃક્ષો, પુષ્પો, અનિલલહરી ને જગ બધું.
સહુ આ પૂરે છે મુજ જિગરમાં આસવ કંઈ,
મને ભાસે સૌમાં રસનવીનતા આસવ થકી;
અરે! ખાલી કિન્તુ નયન મુજ ઘેરાં થઈ રહ્યાં,
નશામાં મ્હાલન્તું વિફળ મુજ ડોલે જિગર આ.
અહો! મોતિડાં શાં મધુર કંઈ બિન્દુ છલકતાં,
અરેરે! એ દૈવી અમર રસ ઢોળાઈ વહતો;
'અતિ ન્હાનું પ્યાલું મુજ હ્રદયનું એ રસ બહુ'
કહી હું રોનારો! અખૂટ રસ એ ક્યાં કુદરતી?
અહો! બ્હોળા મેઘો જલધિ પર જેવા વરસતા,
ઢળે તેવો આ એ મુજ રસ અરેરે! રણ મહીં;
ગમે છે કૈં એવું કુદરતઉરે એ છલકતું,
રુચે છે આ પ્યાલે અખૂટ મધુ રેડ્યા જ કરવું.
અહો! તો હું કાં ના મુજ રસ દઉં અન્ય ઉરને?
ન કાં કો સ્વીકારે? વળી દઈ શકું હું પણ ન કાં?
અરે! શું સ્વીકારે? પ્રતિ હ્રદયમાં એ જ વહવું,
દિસે આંહીં કે ત્યાં કુદરતનું ઔદાર્ય સરખું.
