ઘેર આવી મેં નોકરને કહ્યું : ' ગાયને માટે જોઈએ એટલું ઘાસ લઈ આવ. ત્યાં સુધી ગાયને બગીચામાં છૂટી ફરવા દે !'
મારી પત્નીને તો એક વાર શંકા આવી હતી કે હું ઘેલછામાં ધસતો જાઉં છું. મારા નોકરની આંખમાં પણ મેં એવી જ શંકા નિહાળી ! જે બગીચાની સાચવણી અર્થે હું પ્રાણ આપતો હતો અને ઘરનાં માણસોનો પ્રાણ ખાતો હતો તે હું આખો બગીચો ગાયને મુખે છુટ્ટો મૂકવા માગતો હતો. એમાં ઘેલછા નહિ તો બીજું શું કહેવાય ?
'પણ..એ તો કૂલ, વેલ, છોડ બધું ચાવી ખાશે?' નોકરે મને ઉદ્દેશી કહ્યું.
'ભલે ચાવી ખાય ! તું તારે ઘાસ લઈ આવ ને?' મેં કહ્યું. અને ગાયને મારા નાનકડા બગીચામાં છુટી મૂકી.
ઘરનાં સહુ માણસોને પણ એમાં મારી વિચિત્રતા દેખાઈ સ્વાભાવિક છે.
પરંતુ મારી આંખ સામે ગાયનું હાડપિંજર એક ક્રૂર સામાજિક ઘટનાનું પ્રતીક બની ગયું હતું. વૃદ્ધ, અશક્ત, એકલવાયાં, નિરુપયોગી બનેલાં પ્રાણીઓને જીવતા રાખવાની જરૂર જ નહિં શું ? માનવપ્રાણીને પણ આમ વૃદ્ધ બનતાં નિરાધાર છુટાં મુકાય તો? એવાં કેટલાં યે વૃદ્ધ–વૃદ્ધાઓ હશે !
ઘાસ આવ્યું. ગાયને ઘાસ ખવરાવ્યું. મેં મારે હાથે એને પાણી પાયું, અને અને પંપાળવા માંડી. પંપાળવા સરખો એનો દેહ રહ્યો જ ન હતો ! પંપાળતી વખતે ગાયનાં વાગે એવાં હાડકાં ઉપર જ હુ હાથ ફેરવતો હતો !
ગાય ઊભી હતી. તેના પગ એકાએક અમળાઈ ગયા અને તે નીચે પડી. એને ઉઠાડવાના – ઊભી કરવાના પ્રયત્નો બધા ય નિષ્ફળ
