એને ઓરડીની બહાર લઈ જવાનો પ્રયત્ન કર્યો, પરંતુ તે
સફળ ન થયો. મેં ગાડીવાળાને ચિઠ્ઠી આપી કચેરીમાંથી રજા મંગાવી
મારા મુકદ્દમા મુલતવી રખાવ્યા. કેટલાક મિત્રો અને ગુમાસ્તાઓને
બોલાવી બલવીરસિંહને સ્મશાને પહોંચાડવાની વ્યવસ્થા શરૂ કરી.
પ્રથમ તો સુલતાનનો દેખાવ જ સહુને ભયપ્રેરક હતો. બલવીરસિંહની
પાસે મારા સિવાય તે કેાઈને જવા દેતો નહિ. તેનો ઘુરઘુરાટ શબ
પાસે જનારને કંપાવી દેતો હતો, મહામુસીબતે મેં સુલતાનને મારી
પાસે લીધો અને મજબૂત દોરી વડે તેને બાંધ્યો. તેમ કર્યું ન હોત
તો શબને બાંધી શકાત જ નહિ – જોકે શબ ન બંધાય એ માટે
સુલતાને બનતા બધા જ પ્રયત્ન કર્યા.
એકબે મજબૂત ઓળખીતાઓને સુલનાન ઉપર દેખરેખ રાખવા મૂકી અમે બલવીરસિંહને સ્મશાને લઈ ગયા. શબને ઉપાડતી વખતનું સુલતાનનું તોફાન સહુની આંખમાં આંસુ લાવે એવું હતું. બધાની પાસે સુલતાનનું કાંઈ ન ચાલવાથી તેનામાં ઊપજેલી નિરાશાએ તેના ગળામાં આછું રુદન ઉપજાવ્યું. તે રુદન સાંભળી કઠણ રાખેલા મારા હૃદયની કઠણાશ પીગળી ગઈ અને સુલતાનના દેહ ઉપર મસ્તક નાખી મેં આંસુ ટપકાવ્યાં. સુલતાન અને હું વધારે પાસે આવ્યા હોઈશુ.
સુલતાનને શબ સાથે લેવાની જરૂર ન હતી. એને તો એારડીમાં જ બાંધી રાખવો પડ્યો હતો. જ્યાં સુધી શબ ત્યાં રહ્યું ત્યાં સુધી સમજાવટ કે બળથી સુલતાન બહાર જાય એમ હતું જ નહિં એટલે એને બલવીરસિંહવાળી ઓરડીમાં જ બાંધી રાખવો પડ્યો.
પરંતુ શબને ચેહ ઉપર મૂકી જેવો અગ્નિ દાહ કર્યો તેવો છલાંગ મારતો એક કૂતરો અમારી બધાંની વચમાં આવી ચિતા ઉપર ધસી ગયો !
'હાં...હાં...હાં...મારો...હટ...શબ અભડાવ્યું!' કહી ડાઘુઓ બૂમ મારવા લાગ્યા, પરંતુ કોઈની હિંમત તેને મારવા માટે ચાલી
