________________
૧૭૮ પ્રાર્થના - સામુદાયિક અને વૈયક્તિક સક્તા. ઉનકે હોનેસે મેં' બિલકુલ નિર્ભય રહતા હૈં, તથાપિ તુમ્હારે દિલમે યદિ કુછ શંકા હા, કેાઈ બાત તુમ્હારે કાન પર આઈ હો, તો મુઝે લિખે.” આજના કોગળા: વસંતલાલ મોરારકાને : * પ્રાર્થનામે મનકી સ્થિરતા અભ્યાસસે હી આ સકતી હૈ. પ્રાર્થના કરનેકે સમય ઐસા ચિંતવન કરના કિ જૈસે શરીરને ૨૬-૧૦-રૂ ૨ લિયે અન્ન આવશ્યક હૈ, ઉસસે ભી અધિક પ્રાર્થના આભાકે લિયે આવશ્યક હૈ, ઐસા ચિંતવન કરકે પ્રાર્થનામે બૈઠનેસે છેડે હી દિન મે આનંદ આ જાયેગા. રામનામકા વિસ્મરણ હી સબસે બડા દુ:ખ હૈ ઐસા વિશ્વાસ રખનેસે નામસ્મરણ સ્થાયી હો જાયેગા. અસત્ય સબસે બડા પાતક હૈ, ઐસા વિશ્વાસ રખનેસે ઔર અસત્યસે કુછ ક્ષણિક લાભ મિલ જાય તો ઉસકા ત્યાગ કરનેસે સત્ય સહજપ્રિય હો જાયેગા.” રામનાથ સુમનને : « સામુદાયિક પ્રાર્થનાકી જડ વૈયક્તિક પ્રાર્થના હી હો સકતી હૈ. સામુદાયિક પ્રાર્થનાં પર મેંને વજન દિયા હૈ ઉસકા યહ અર્થ કભી નહીં હૈ કિ વહ વૈયક્તિક પ્રાર્થનાસે અધિક મહત્વ રખતી હૈ. પરંતુ કયાંકિ હમે સામુદાયિક પ્રાર્થનાની આદત હી નહીં હૈ, ઇસલિયે મેંને ઉસ પ્રાર્થનાઝી આવશ્યકતા બતાનેકી ચેષ્ટા કી હૈ, જો કુછ અનુભવ એકાંતમેં બૈઠકર તુમડું હોતા હૈ વહ સમૂહમેં હોના અશકય નહીં તે કદિન તો હૈ હી, ઔર સૈને ઐસા ભી દેખા હૈ કિ કઈ લોગ એકાંતમે બેઠકર પ્રાર્થના કર હી નહી સકતે, સમુદાયમેં હી કર સકતે હૈ. ઉનકે લિચે વૈયક્તિક પ્રાર્થના આવશ્યક હો જાતી હૈ. મેં યહ ભી કબુલ કરેંગા કિ સામુદાયિક પ્રાર્થનાકે બિના મનુષ્ય રહ સકતા હૈ, વૈયક્તિકકે બિના કભી નહીં રહ સકતા. e “ અસ્પૃશ્યતાકે બારેમે આજ કુછ ભી નહીં લિખ સકતા. થોડે દિનાંકે બાદ દુબારા પૂછીએ.” કદ્દાસની ઉપર લખેલા સાદા કાગળમાં પ્રારબ્ધ, પુરુષાર્થ અને સુખદુ:ખમાં સમતા વિષેની બાપુની વૃત્તિ સરસ રીતે સમજવાની મળે છે : "Humanly speaking, it must be evil fate that took you to Sinhergaon. You went there for recuperation and came in for an attack of influenza. But who knows whether it is for your well-being that you have had this attack leaving you completely prostrate. And since we are so
