પ્રવેશ ૧ લો
સ્થળ—વગડો.
રંગલો અને સૂત્રધાર.
રંગલો’ (નાચતો નાચતો આવે છે.)
ગાનારા—(ગાય છે) તતથેઈ, તતથેઈ, તતથેઈયા (૪ વાર)
રંગલો—તાથેઈ, તાથેઈ, તાતાથેઈ ભલા. (ઉભો રહે છે.)
સૂત્રધાર—અરે તું કોણ છે ? પગે ઘુઘરા, માથે મોરનાં પીછાં અને લીમડાનાં પુંખડાં ખોસ્યાં છે. તું તે આ જંગલનું જનાવર છે કે માણસ છે ?
રંગલો—માણસમાં માણસ થાય, અને જનાવરમાં જનાવર થાય ?
સૂત્ર૦—માણસમાં માણસ ને જનાવરમાં જનાવર શી રીતે થાય ?
રંગલો—કહ્યું છે કે: —
इंद्रवज्रा वृत्त
सारे प्रसंगे जन थाय सारा, नीचा प्रसंगे निपजे नठारा;
जो जै वसे वास जनावरोमां, तो थाय तेवा गुण ते नरोमां.
સૂત્ર૦—તારૂં નામ શું ? ભાભો,[૧] રાજનગર[૨] કે રળિયો ગઢવી ?
રંગલો—અરે સૂત્રધાર, નાયક, મારૂં નામ તો વિદૂષક છે, પણ ગુજરાતમાં મને સઉ રંગલો કહે છે.
સૂત્ર૦—તું કોઇ પ્રકારની વિદ્યા જાણે છે કે ?
રંગલો—હા, હું હાસ્યરસને પુષ્ટિ કરવાની વિદ્યા જાણું છું.
સૂત્ર૦—વાહવાહ ! ત્યારે તો બહુ સારૂં થયું. આજ આ ઠેકાણે હાસ્યરસમાં નાટક થવાનું છે, માટે તું તેમાં હાસ્યરસની પુષ્ટિ કરીશ ?
રંગલો - હાજી, એ તો કામ બંદાનું જ છે. હાસ્યરસના નાટકમાં તો બંદા વિના ચાલેજ નહિ.
સૂત્ર૦—અરે તું એટલી બધી મગરૂરી શા વાસ્તે રાખે છે ? વડોદરામાં એવા મશ્કરા છે કે તને તો પગે બાંધીને ઉડે ! તું પણ મિથ્યાભિમાની દેખાય છે.
રંગલો—તમને હજી આજજ ખબર પડી કે ?
