યુરોપિયન સંગીતની બે મહાન પ્રતિભાઓ મોત્સાર્ટ અને બીથોવનના સ્વરોનો રણકો આજે પણ બુલંદ છે. રોકડા પાંત્રીસ વર્ષે આ ફાની દુનિયા ત્યાગી જનારો મોત્સાર્ટ બાળપ્રતિભા હતો. એના સંગીતમાં જમાને જમાને ભાવકોને દૈવી માધુર્ય સંભળાયું છે. ફળદ્રુપ ભેજું ધરાવનાર એ સંગીકાર પ્રોલિફિક – અતિવિપુલસર્જક – હતો. માત્ર પાંત્રીસ વર્ષની જિંદગીમાં એણે સાતસોથી પણ વધુ સંગીતકૃતિઓ સર્જી ! વિયેના ઘરાણાના આ બંને સંગીતકારો – મોત્સાર્ટ અને બીથોવન – ના જીવનનો મોટો ભાગ વિયેના નગરીમાં જ પસાર થયો. એ નગરી જ એમની મુખ્ય કર્મભૂમિ બનેલી. આ બંને સમકાલીન સંગીતકારો મિત્રો નહોતા, છતાં ઉંમરમાં મોટો મોત્સાર્ટ નાનેરા બીથોવન પર આફરીન હતો.
મોત્સાર્ટના સંગીતમાં માત્ર હર્ષોલ્લાસ વ્યક્ત કરતી સૂરાવલિઓ નથી. ચિત્તને વ્યાકુળ કરી મૂકતી અને તીવ્ર દુઃખની અભિવ્યક્તિ કરતી સૂરાવલિઓ પણ તેના સંગીતમાં પ્રારંભથી જોવા મળે છે. મોત્સાર્ટના સંગીતની સરખામણીમાં બીથોવનના સંગીતમાં વીર અને રૌદ્ર રસ ઘણો વધુ છલકાયો છે, તેથી બીથોવનનું સંગીત મર્દાના ગણાયું છે. ભાવોદ્રેક અને ભાવાવેશ દ્વારા ચિત્તને અભિભૂત કરી મૂકવાની ક્ષમતા મોત્સાર્ટની છેલ્લી કૃતિઓમાં પ્રકટી, બીથોવનમાં પણ એ દેખાઈ. ‘રોમેન્ટિસિઝમ’ નામે જાણીતું બનેલું આ લક્ષણ પછીથી શુબર્ટ, વેબર, વાગ્નર, ચાઈકોવ્સ્કી, ગ્રીગ, શોપાં, બર્લિયોઝ, શુમન, મેન્ડલ્સોહ્ન, બ્રાહ્મ્સ, દ્વોર્જાક, સ્મેટાના અને વુલ્ફમાં વધુ
