ઘોડા જોડે દિલની વાતો કરનાર આ એક જ ગાડીવાળો હતો.
એવામાં એકાએક કડડડ કરતો અવાજ થયો. ટપ્પો ઊંધો વળી ગયો, ઘોડો પડી ગયો, ને ઓસમાનની બૂમ સંભળાઈઃ “હે અલ્લા !”
ઓસમાન દબાઈ ગયો હતો, ઓસમાન ઉપર ઘોડો હતો. ઘોડાની પીઠ પર ટપ્પાનો બોજો હતો.
નિરંજને દોટ દીધી. “દોડો, દોડો, કોઈ દોડો’ એવા ચાસકા પાડ્યા, પણ હજુ ચૈત્રની સાંજનો તાપ સળગતો હતો. ધરતી ટાઢી નહોતી પડી. લૂ અંગારની ફૂંકો લગાવતી હતી. આસપાસ કોઈ માણસ નહોતું.
નિરંજન નજીક પહોંચે ત્યાં એણે એક કૌતુક દીઠું. ટપ્પામાંથી છલંગ મારીને નીચે ઊતરનાર એક મનુષ્ય ઘોડાના બંધ છોડી નાખી, ટપ્પાને દૂર ધકેલી નાખ્યો ને ઘોડાને બેઉ હાથનું જોર કરી ઊંચક્યો.ઓસમાનડોસાને ઉઠાવીને ટપ્પાની ગાદીઓ પર સુવાડ્યો.
"અરે, ક્યાંય પાણી હશે?” એટલું પૂછતાં એણે નિરંજન તરફ જોયું, ત્યારે બેઉના ચહેરા ઉપર અન્યોઅન્ય કૌતુકનો ઉજાસ પથરાઈ ગયો.
"સુનીલા ! તમે અહીં ?”
“પ્રથમ આ લોટામાં પાણી લઈ આવોને ?” સુનીલાએ પોતાના ખભા પરની બગલથેલીમાંથી એક લોટો કાઢીને આપ્યો.
પાણી ભરીને નિરંજન પાછો આવ્યો ત્યારે એણે સુનીલાની અવદશા દેખી. શરીર અને પોશાક માટીમાં રોળાઈ ગયેલ હતાં; મોં ને માથા ઉપર ધૂળનાં ચિતરામણ થઈ ગયાં હતાં.
મનમાં મનમાં નિરંજનથી હસી જવાયું. સુનીલાના હોઠ અને નાક વચ્ચે માટીની બરાબર મૂછો ચીતરાઈ ગઈ હતી.
સુનીલા શ્વાસભરી હતી. ઓસમાનડોસાના કપાળ પર પાણીનું પોતું કરવા માટે એણે પોતાની સાડી ફાડી હતી. ઓસમાન લોહીલુહાણ હતો. બુઢ્ઢાને હજુ પૂરા હોશ નહોતા વળ્યા.
જમાનાનો ખાધેલ ઓસમાન થોડી વારે કળ ઊતરવાથી આંખો
