આ પાનાનું પ્રુફરીડિંગ થઈ ગયું છે
૨૦૨
તાલ ચૉથા ચરણમાં; એમ આવી ‘ઝંપા’ નામનો [૧]તાલ સંગીતમાં
છે ત્હેનો પ્રવેશ અહિં થાયછે.
આ સ્વરૂપ ઉપરથી જણાશે કે માત્ર હરિગીતનાં બે ચરણનાં
ચાર બનાવીને આ “નવો” છંદ નથી બનાવ્યો; ખંડ હરિગીતનાં ચાર- ↑ *ઝંપા તાલનું રૂપાન્તર દીપચંદી છે એમ ભાસ થાય છે.
હું પણ એમ માનતો હતો, પરંતુ બંને તાલોની માત્રાઓ સરખાવતાં
બંને સ્વતન્ન તાલ છે એમ લાગે છે :—
ઝંપા — “મન્દ મન્દ સમીર વ્હે તરુકુંજમાં બહુ મ્હાલતો.”
ગાલ ગાલ લ ગાલ ગા લલ.
અહિં ગાલ ગા ગા એ સંધિનાં આવર્તનો છે; સંધિની માત્રા છ છે; અર્થાત્ ઝંપા તાલનું અલ્પતમ રૂપ ૭ માત્રાનું, પણ બે આવર્તનથી તાલ રૂઢ રૂપે આવેછે તેથી ૧૪ માત્રાનો એ તાલ થયો.
દીપચંતી–“સંત સ્તવે ભગવંત વસંતે ઊંચે સ્વરે લલકારી”
ગા ગા લ ગા ગા લ– (આ પંક્તિમાં ત અને ભ દીર્ધ ઉચ્ચારાયછે તેથી ગા)
અહિં ગાગાલ એ સંધિનાં આવર્તનો છે; સંધિની માત્રા ૫ છે; અર્થાત્ દીપચંદીનું અલ્પતમ રૂપ ૫ માત્રાનું, પણ બે આવર્તનથી સધાતું રૂઢ રૂ૫ ૧૦ માત્રાનું. આમ સ્વરૂપગત ભેદ બે તાલોની વચ્ચે મ્હને તો જણાય છે.
