“તારા અઢારમા વર્ષનું સવાર બાપુએ વસિયતનામાની અંદ૨ નોંધ્યું છે. ખરું, તોયા ?”
તોયાએ ખિસકોલીની પેઠે માથું ઝુકાવ્યું.
“તોયા, અઢારમી વર્ષગાંઠ માટે આ બે ચૂડીઓ લાવ્યો છું.”
તોયા ઊંચું ન નિહાળી શકી.
“પહેરશે તું ?”
“શા માટે નહિ પહેરું ?”
“તારી રાજીખુશીથી ?”
“બાપુની આજ્ઞાના પાલન સિવાય હું બીજું કશું જ નથી વિચારતી.”
ચોટલાને છેડે ગૂંથેલા ફૂલની પાંદડીઓ તોડતી એ ઊભી રહી.
“પરંતુ મારી ને તારી ઉમ્મર વચ્ચેનો ભેદ તેં વિચારી જોયો છે ?”
“વિચારીને શું કરવું છે ? બાપુને ગમેલું કરવા માં જ મને સુખ છે.”
“તારા બાપુની આજ્ઞા છે, તે છતાં પણ હું તને મોકળી કરવા તૈયાર છું - જો તારી ઇચ્છા બીજે ક્યાંય ઢળેલી હોય તો.”
“બાપુની આજ્ઞાની બહાર મારું સુખ ન હોઈ શકે.”
હણેલા મિત્રની યાદ ઉપર આ જલ્લાદ આઠ વર્ષથી તર્પણ કરતો હતો; ‘મારી તોયાને સાચવજે ને સ્વીકારજે’ એટલા સંદેશા ઉપર એણે પોતાની જુવાની ઢોળાઈ જવા દીધી હતી. મન તોયાને જતી કરવા તૈયાર નહોતું; પણ ઇચ્છાવિરુદ્ધ તોયાને પોતાની કરવી નહોતી. ભાવતું તે બન્યું : તોયાને તેણે વળતે પ્રભાતે પોતાની કરી; તોયાના હોઠ પર ચુંબન ચોડ્યું.
[5]
“આટલી રાતે મને એકલી મૂકશો ?”
“શું કરું ? કોમના હિત માટે જવું પડે છે.”
“મને આ ઘરમાં એકલાં ગમતું નથી.”
“હું તને સારી સોબત મળે તેવી ગોઠવણ કરી દઉં.”
“પાછા ક્યારે આવશો ?”
“મામલો બહુ ભયાનક બનતો જાય છે; છતાં જેમ બને તેમ
