એ તો ઠીક પણ ક્યાંક 'ધા' ઉપાડીને ત્રાટકશે તો!
બ્રહ્મદેશનો અતિ બિહામણો શબ્દ 'ધા' : ધા એટલે એક હાથ જેવડી છૂરી. ડૉ નૌતમને ઘણાએ ચેતવેલા કે જોઈતપાસીને અસૂરસવાર વિઝિટે જજો, ધા લેતાં બરમાને વાર નથી લાગતી. ને ધા ક્યાં ક્યાં નથી હોતી? ઝેરબાદીના ગજવામાં ધા, મજૂરની બગલમાં ધા, સ્ત્રીની એંજીમાં ધા. અરે ધર્મગુરુ ફુંગીના પીળાં ઉત્તરીય હેઠળ પણ કાતિલ ધા ! તો આ 'ઢો ભમા' વાળા ભાયડા ધા વગરના હોય જ કેમ કદી!
એક પલ યાદ આવ્યો. હિંદનો રણલલકાર 'ઇન્કિલાબ ઝિન્દાબાદ!' અને સાથે સાંભર્યો બૉમ્બ. એ ઇન્કિલાબ અને એ બૉમ્બ પરદેશીઓને કેવા થરથરાવતા હશે! પોતાને આ 'ઢો ભમા'ને 'ધા' ડરાવે છે તેવા જ!
"રસ્તો આપ, માંઉ-માંઉ," માતાએ પોતાના એ પુત્રને શાંત આદેશ દેતાં એ ખસી ગયો; એણે અજબ નમ્રતાથી ડૉક્ટરને આદર આપ્યો. દીકરાનું નામ માંઉ-માંઉ હતું. એ યુવાન હશે ત્યાં સુધી એના નામ આગળ માંઉ પ્રત્યય લાગશે અને પ્રૌઢ વયમાં પ્રવેશશે એટલે ઉ-માંઉ કહેવાશે. ઉ એટલે કાકો.
"મા-નીમ્યા ! મા-નીમ્યા!" માતા પોતાની તાવમાં શેકાતી ઘેનમાં પડેલી પુત્રી નીમ્યાને ઢંઢોળતી હતી : "ડૉક્ટર બાબુ લારે, ફ્યા લારે, આંખ ખોલ. જો હમણા જ તારો રોગ મટી જશે."
દિવસમાં ત્રણ ત્રણ વાર નાહીને દેહ સ્વચ્છ રાખનારી અને છટાથી માથાનો સઢોંઉ વાળનારી યુવતી તાવમાં પડેલી છતાં હીરે મઢેલી હતી. બ્રહ્મી સ્ત્રીઓ ચાવલ ને માછલી નહીં મળે તો ચલાવી લેશે, પણ જવાહિર વગર ન જીવે શકે. ગળામાં લેઢો (હાર), કાનમાં નઘા (બૂટિયાં), કાંડે લેકાઉ (બંગડીઓ) અને અંબોડામાં ભીં (કાંચકી) : બધાં જ આભરણો જડાવ !
શરદે સખત હતી. શું થયું હશે?
"તઘુલાનો પ્રતાપ," રતુભાઈએ દાક્તરને કહ્યું.
