પૃષ્ઠ:Rasdhar5.pdf/૨૨૦

208

સૌરાષ્ટ્રની સરધાર : 5

 

જમીન લીંપવી : સાથરો તૈયાર કરવો. થોડો થોડો જીવ હોય ત્યારે મરતા માણસને ગાયનું છાણ, તુલસીપાન, જુવારદાણા લીંપીગૂંપીને સાથરે સુવડાવે છે. જમૈયો વાડે કરુ લે : જમૈયો મ્યાન કરી લે જાગી જવું : ઉત્તેજિત થઈ જવું જાડે માણસે હોવું : ઘણા માણસો સાથે હોવા જાતવંત : ખાનદાન, કુલીન જાતાં આભને ટેકો દેવો : મોટી આફતમાંથી બચાવ કરવો જાત્રાનાં એંધાણ : જાત્રાની છાપ (દ્વારકાના જાત્રાળુને યાત્રાની યાદરૂપે ગરમ છાપ બાવડે છાપે છે; તે હંમેશ રહી જાય છે.) જામગરી : અસલની બંદૂકોને આગ ચાંપવાની સળગતી દોરે, જે અત્યારના બંદૂકા ઘોડાની ગરજ સારતી જીભ કચરવી : વચન આપવું, નિર્ણય કરવો જીભ ખિલાઈ જવી : લાચાર બનીને ચૂપ થઇ જવું. જાણે કે જીભને સાંધી લીધી હોય જીવ ઓળે ગરવો : જીવવાનો લોભ રહી જવો જીવ ટૂંપાવો : દુ:ખી થવું જીવ નીકળવો : મૃત્યુની વેદના થવી જીવ બગાડવો : લલચાવું જીવતરની પોટલી બાંધવી : મૃત્યુને માટે તૈયાર થવું જુવાની આંટા લઈ જાય : ફાટતી જુવાની જેના વાંસામાં જોગમાયાનો થાપો પડ્યો છે : દેવીના આશીર્વાદ પામ્યો છે જોતર છોડવાં : બળદ છોડી નાખવા ઝડાફા દેતી ઝાળ ઊઠતી હતી : ભડાકા નાખતી જ્વાળા ઊઠતી હતી ઝપટ કરવી : હુમલો કરવો

ઝરખિયાના ઝાંપા જેવી દાઢી : ગામડા ગામના દરવાજા કાંટાના બનાવેલા અને દાઢીના આકારના હોવાથી બરાબર દાઢીને ઉપમા દેવા લાયક દેખાતા ઝોળી ક્યાંય તરતી નથી : બધાં વર્ણોમાંથી ભિક્ષા લે છે ટલ્લાં દેતી : ઘીંઘી વળતી, અથડાતી જતી ટીલડીમાં નોંધીને : કપાળની મધ્યમાં નિશાન તાકીને ટીંબો બનવું : ઉજ્જડ થવું ઠાણ દેવું : વિયાવું, પ્રસવ થવો (ઘોડીને માટે વપરાય છે) ડાગળી ખસી જવી : ભેજું ચસકી જવું ડાબલા ગાજવા : ઘોડા ઝડપથી દોડતાં આવે તેનો અવાજ સાંભળાવો ડૂઘાની ઘૂંટ લેવી : હોકાની ફૂંક લેવી. તડકા ગાભવા : તાપનો સમય વિતાવવો તણાઈ જવું : પગમાં ભંભોલા પડવા તમારી ઉપર અમારો હાથ ન હોય : અમે તમારી ઉપર પ્રહાર ન કરીએ તમારે-મારે છેટું પડી જાશે : આપણા બંનેમાં ભેદ જણાશે તરવાર આછટવી : તરવાર ફેરવવી તરવાર પેટ નાખીને મરવું : તરવારથી આત્મહત્યા કરવી ‘તારા હેતુને કોને સંભારી રહી છો ?’ : તારા કયા પ્રેમીને સંભારી રહી છો ? તૂરી-ભેરી વગડી : રણશિંગાં વગડ્યાં તેલમાં માખી બૂડવી : નિરુપાય બનવું તોળાઈ રહે (આફત) : માથે પડવાની તૈયારી તોળી લેવો : ઉપાડી લેવો ત્રણ તસુ ભરીને નાક કાપી લેવું : આબરૂ લઈ લેવી