“અરે, રામરામ કર, મામા ! મારે ઘોડિયું શું કરવી છે ?”
“તું ગમે તે કર, પણ મારા નસીબમાં તો હવે એ ઘોડિયું સમાતી નથી.”
ઘણી રકઝક કરી, પણ ચારણ પીગળ્યો નહિ. આખરે હીપાએ કહ્યું કે “ભલો થઈ ને હાલ્ય મારી સાથે. એક ભેંસ આપું.”
“હમણાં નહિ. મારે તાણ પડશે તે દી આવીશ.”
હીપો તૈયાર થયો. ચોરનું માથું ચોટલે ઝાલીને એ ઘોડીએ ચડ્યો. વાંસે વછેરી છૂટી ચાલી આવે છે. વિદાય લેતી વખતે ચારણે હીપાને ચેતવ્યો: “મામા, પાધરો રાજકોટનો મારગ લેજે હો ! કરિયાણે થઈને હાલતો નહિ.”
“ત્યારે તો હવે કરિયાણાની બજાર વચ્ચોવચ થઈને જ હાલવું જોશે, ગઢવા ! તેં ઠીક સંભારી દીધું.”
એમ કહીને હઠાળો જુવાન માર્ગે પડ્યો. હૈયે જરાય થડકાર વિના એ કરિયાણાની બજાર સોંસરવો પડ્યો. જીવા ખાચરની ડેલીએ બેઠેલા દાયરાએ એને આવતો ભાળતા જ સહુની આંખ ફાટી રહી. બન્ને ઘોડીઓ એકબીજાનાં મોં ચાટતી ચાટતી રમતી આવે છે. અને હીપાના હાથમાં સાલેભાઈ જતનું લોહી ટપકતું માથું લટકે છે.
“હવે આદમીએ આદમીને માર્યો એમાં લોહી ત્રબકતું માથું લઈને શું હાલ્યો આવે છ ?” ખાચરે કહ્યું.
“કોઈની આંખમાં રાઈ આવતી હોય તો એ.. આ લ્યો, બા !” કહીને હીપાએ માથાનો ઘા કર્યો. માથું દાયરા વચ્ચે જઈ પડ્યું.
“લ્યો, બા, ઈ માથું, અને ઘડ જોતું હોય તો પડ્યું છે સાલેમાળની ધારમાં : બાળો કે દાટો. અને મારું નામ છે હીપો ખુમાણ : બાપનું નામ રાવત ખુમાણ : રહું છું નાનું રાજકોટ : વેર વાળવા આવવું હોય તો હાલ્યા આવજો.”
બેય ઘોડીઓને નાટારંભ કરાવતો કાઠી ચાલ્યો ગયો, અને ગામ એની પાછળ મીટ માંડીને જોતું રહ્યું.
