"ભાર્યા એટલે ભાર ઉપાડનારી – મ્હારા કુટુંબને હાથમાં લેનારી - છાતી સરસું રાખનારી – તે તું જ – ગુણિયલ – નું જ ! ત્હારાથી આ કુટુંબ કુટુંબ જેવું સુખી અને સંપીલું છે – ત્હારાવિના તે કાંટાની પથારી જેવું હોત ! ” – આ વિચાર પળવાર ઉઠી આવ્યો અને દમ્પતીની વિનોદવાર્તામાં વિઘ્નકર જેવો થયો, અને એવાં એવાંજ વિઘ્ન ઉત્પન્ન કરવામાં સાધનભૂત થતી ત્યારે ગુણસુંદરી પોતાને કૃતકૃત્ય થઇ માનતી.
દુઃખબાની બાબતમાં કાંઇ રસ્તો ક્હાડવો એવું વિદ્યાચતુરના મનમાં પણ થયું. વિનોદ કરવાને તેમ સ્ત્રીની પરીક્ષા કરવાને તેણે આટલા પ્રશ્નોત્તર કર્યા છતાં શું કરવું તે વીશે તેણે મનમાં નિશ્ચય કરતાં વાર ન લગાડી. સ્ત્રીની સાથે ખુલ્લાં મનથી વાત કરવામાં પોતાના મનથી કાંઇ બાધ ન હતો, પરંતુ એની બુદ્ધિ કેટલે સુધી પ્હોચે છે અને હાલ જેટલું બોલે છે તેટલું કરવાનો પ્રસંગ આવતાં એનું ચિત્ત ક્હેવું ર્હેછે તે જાણવામાં પોતે ગમત માનતો. આથી પોતાના મનની વાત ન કરતાં વિદ્યાચતુરે ગુણસુંદરી જેટલું કરે તેટલું કરવા દેવાનો માર્ગ પકડ્યો. માત્ર પ્રસંગે પ્રસંગે તેને ગુંચવારામાં નાંખે એવી હરકતો બતાવવી અને તેમાંથી તે કેવી રીતે છુટે છે એ જોવું, એટલું જાતે કરવાનું ધાર્યું.
ગુણસુંદરીએ કુમારીનું લગ્ન કરવાનું ધાર્યું અને પતિની સંમતિથી ઘરમાં સઉને તે વાત કરી. બધાંયે એને સાબાશી આપી, પણ માનચતુર અકળાયો. સાહસરાય આથડતો ફરે અને વિદ્યાચતુરને બીજા લફરાં ઓછાં હોય તેમ આ લફરું પણ એણે વ્હોરવું એ ડોસાને ગમ્યું નહી. ડોસી મુવાની બ્હીક નહી, પણ જમનો રસ્તો પડવાની બ્હીક હજી તો ચંચળનાં પણ છોકરાં પરણવાનાં બાકી હતાં. ડેાસો ગુણસુંદરીને ખીજી પડ્યો. “ ગુણસુંદરી, તમને તમારી દયા નથી. હજી તો બાળક છો અને ઘણો વિસ્તાર તમારો પોતાનો વધશે. વિદ્યાચતુરની કમાઇ હજી લાખે લેખાં કરિયે એટલી નથી, અને આજથી વ્યવહાર
- ↑ * ભાર્યા - સ્ત્રી – તે કોણ ? કાંઇ કાર્ય સાધવું હોય ત્યારે જાણે રાજાનો; મંત્રી! કાંઇ કામમાં સાધનભૂત થવું હોય ત્યારે દાસી ! ભેાજન સમયે માતા શયનપ્રસંગે કેવી ચતુર અને તત્પર ? – જાણે રંભા અપ્સરા જ ! મન જાણી ! લેઇ તેને અનુકૂળ થઇ જનારી, પૃથ્વી જેવી ક્ષમાવાળી, ગુણવડે ભાર ઉપાડનારી, અને કુળનો ઉદ્ધાર કરનારી.
