કુમુદને સ્વપ્નોદય થયો. પોતે માજીના ઓટલા ઉપર બેઠી છે, સમુદ્રમાં
છેટે તોફાન જાગ્યું છે, ત્યાં મેાજાં બબ્બે માથાં ઉછળી રહ્યાં છે, પવનના
ઝપાટા આવે છે, ને સમુદ્રની ગર્જના સામી એ પવન ગર્જના કરે છે, આકાશ
પણ ક્રૂર અને ભયંકર દેખાય છે, અને તે સર્વની વચ્ચે એક ન્હાનો
“બેડો”- દ્રવ્ય ભરેલો બતેલો - જરી જરી દેખાય છે, મોજું ઉંચું ચ્હડતાં
બેડો ઘડીમાં તેની ટોચ ઉપર દેખાય છે અને ઘડીમાં તેની પાછળ અદૃશ્ય
થયો લાગે છે, મોજું નીચે પડી જાય છે - પાણીમાં ખાડે પડે છે, ત્યાં
બેડો ઉપરથી નીચે એકદમ પડી જાય છે અને –“ ઓ ડુબ્યો ” “ઓ
ભાગ્યો-” થાય છે, પવનના જોરથી તેના સડ ફાટી જાય છે અને સડનો
દંડ ભાગી જાય છે, અને સર્વને સ્વપ્નમાં સમુદ્રતીર ઉપર એકલી બેઠેલી આતુર
સુન્દરી જુવે છે, બેડામાં તેને જીવ છે - તેના પ્રાણ છે – તેનું સર્વસ્વ
છે, બેડો ઉગરે અને કીનારે આવે તો એ સુન્દરીના જીવમાં જીવ આવે
અને બેડો ડુબે તે સુન્દરીનો જીવ જાય એમ છે ! એક પાસ સમુદ્રમાં બેડો
ઉછળે છે ત્યારે બીજી પાસ આમ સુન્દરીના દેહમાં તેનું હૃદય ઉછળે છે –
આ બે ત્રાજવાંની દાંડી ઝાલી આકાશમાંનો દૃષ્ટિદાતા ચન્દ્ર વિધાતા પેઠે
ઉભો છે ! દીન હૃદયની રંક કુમુદને આ મહાસ્વપ્નોદય અત્યારે થતો
હતો, અને સ્વપ્નમાં તે લવતી હતી – ગાતી હતી - તે પાસે સુતેલી સ્ત્રીયો,
જાગી ઉઠી, જિજ્ઞાસાથી, આતુરતાથી, સ્નેહથી, અને શોકથી, સાંભળતી હતી.
- “બેડો, બાઈ, બુડતો ત્હારો રે ! અંબે ! આઈ ! પાર ઉતારો રે!
- “ભર દરીયામાં તોફાન લાગ્યું, પવન ઝપાટે વાય,
- “બેઠી કીનારે હું જોતી એકલડી, બેડો ન ક્યાંય જણાય ! બેડો૦
- “સામે પારથી નીકળ્યો એ છે, ભરીને રત્નભંડાર;
- “કંઈક વેપારી વાટ જુવે છે, ક્યારે આવે એ આ પાર ? બેડો૦
- “સડ મ્હેં જોયા હવણાંજ; જાણ્યું, આવે આ ઘડીમાંહ્ય;
- “ જોતા જોતામાં, આશ ધરાવી, પાછો ગયો કેઈ પાસ ! બેડો
- “કંઈ કંઈ જનનો માલ છે એમાં, કાળજાં કંઈક કપાય !
- “માજી ! તમારા બેડીયા*[૧] એમાં હારી હારી અકળાય ! બેડો૦
- “માજી ! તમારી બાધા રાખું, ભરીશ હું કુંકુમથાળ,
- “બેડલીઓ હેમ ક્ષેમ આવે તો ! નીકર થશે મુજ કાળ. બેડો૦”
- ↑ * ખલાસીઓ
