- છે. બીજા બધાની સાથે રહેવામાં એ જ રીતે સગવડ આવે તેમ હતી. જેરામદાસ અને ચંદુભાઈ મજામાં છે. એમણે તમને આશીર્વાદ મોકલ્યા છે. મથુરાદાસ અહીં નથી. દિલ્હીથી અહીંં આવ્યા જ નથી. એમને પરભાર્યા બેલગામ જેલમાં લઈ ગયેલા છે. ભાઈ જમનાદાસ દ્વારકાદાસ અહી અમારી સાથે હતા. તેઓ આજે સવારે છૂટી મુંબઈ ગયા છે.
- “ ચિ. ડાહ્યાભાઈ બહુ મૂંઝાચાં કરે છે. નોકરી છોડી દેવાની વાત કરતો હતો. મેં તો એને જેમ ઇચ્છામાં આવે તેમ કરવાની રજા આપી છે. પણ એને ઉપાધિ વળગેલી છે એટલે શું કરી શકશે તે સમજી શકતો નથી.
- “ખુરશેદબહેન ને સવિતાબહેનને, તથા બીજી સૌ બહેનોને મારા આશીર્વાદ કહેજે.
બાપુના આશીર્વાદ”
બીજી વાર જેલમાંથી બહાર આવ્યા ત્યાર પછી સરદાર ઉપર ભાષણબંધીનો હુકમ કાઢવામાં આવ્યો. પણ લડતમાં પડેલા અને હિજરત કરી ગયેલા ખેડૂતોને મળ્યા વિના તેઓ તરત જેલમાં જવા ઇચ્છતા નહોતા. જો કે સરકાર એમને બહાર રહેવા દે એમ નહોતી. સરદારે જ્યારે પોતાને પકડવાનું એકે સીધું બહાનું ન આપ્યું ત્યારે મુંબઈમાં ખાદી ભંડાર ખુલ્લો મૂકતાં તેમણે કરેલું ભાષણ પોલીસે શોધી કાઢ્યું અને ડિસેમ્બરના બીજા અવાડિયામાં તેમને ફરી પકડ્યા. તેમના ઉપર મુકદ્દમો ચાલ્યો, તેમાં મુંબઈના ભાષણ ઉપરાંત તેમના બીજા ગુના એ બતાવવામાં આવ્યા કે તેમણે મુનશીને કાગળ લખ્યો કે આપણે લડતને મોખરે રહેવું જોઈએ, ડૉક્ટર કાનૂગાને બંગલે થોડા ખેડૂતો સરદારને મળવા આવ્યા, ભાઈલાલ સારાભાઈ ને ત્યાં ત્રીસ ચાળીસ ખેડૂત જેવા લોકો ભેગા થયેલા ત્યાં સરદાર અને મહાદેવ દેસાઈ ગયા હતા, સત્યાગ્રહ આશ્રમમાં કેટલાક ખેડૂતો સરદારને
મળવા આવ્યા હતા, કેટલાક વિદેશી વસ્ત્રના વેપારીઓ કાનૂગાને બંગલે સરદારને મળવા ગયા હતા અને માણેકચોકમાં સ્વયંસેવકો વિદેશી કાપડની દુકાનો સામે ચોકી કરતા હતા ત્યાં થઈને સરદાર પસાર થયા હતા ! આ બધા તેમના ગુના માટે તેમને નવ માસની સજા કરવામાં આવી.
આ વખતે લોકો ઉપર કેટલો ઘાતકી જુલમ ચાલી રહ્યો હતો તેનું વર્ણન વિખ્યાત પત્રકાર મિ. બ્રેલ્સફર્ડ જેઓ આખા હિંદુસ્તાનમાં ફર્યા હતા તેમણે તા. ૧૨-૧-’૩૧ના ‘મૅંચેસ્ટર ગાર્ડિયન’ માં કર્યું છે. તેમાંથી ગુજરાતને લગતું વર્ણન અહીં ઉતારીશું.
- “ગુજરાતનાં ગામડાંમાં પોલીસે ગુજારેલા ઘાતકીપણાનો મારી પાસે પુષ્કળ પુરાવો છે. હું આ ગામડાંમાં પાંચ દિવસ રહ્યો છું. કાયદા મુજબની સખ્તાઈ તો ત્યાં પૂરતી કડક હતી જ. બારડોલી અને બોરસદ તાલુકામાં લગભગ દરેક
