કહ્યું.
'હજી હક્ક આપો તો ખરા !' તારિકાએ હસીને કહ્યું.
'આપે કોણ ? આપણે હક્ક લેવાના છે.' રંભા બોલી.
'અને તે લડીને !' શોભનાએ કહ્યું.
'બધાં સાથે લડી શકાય; સ્ત્રીઓ સાથે માત્ર નહિ. અમારાં હથિયાર તમારી સામે અમે નીચે મૂકીશું.' ભાસ્કરે કહ્યું અને સહુ હસી પડ્યાં.
બહાર કાંઈ બૂમો સંભળાઈ, પરંતુ આ જંગલી જગતમાં સભ્ય બંગલાઓ પાસે બૂમો પાડનારા લોકો હજી વસે છે એટલે તે તરફ ભાસ્કરે ધ્યાન આપ્યું નહિ, પરંતુ વાતોને અટકાવતો એક નોકર વગર બોલાવ્યો આવ્યો એટલે ભાસ્કરે પૂછયું :
'શું છે ?'
'બહાર કોઈ માણસ આવ્યો છે, અને તે આપને મળવા માગે છે.' નોકરે કહ્યું.
'અત્યારે કોણ આવ્યો ?'
'ખબર નથી.'
'એનું કાર્ડ ક્યાં છે ?'
'એ કાર્ડ નથી રાખતો; મેં માગ્યું હતું.'
'કેવા લોકો છે ! ગમે ત્યારે આવવું અને તે પાછું કાર્ડ વગર ! જા, એનું નામ કાપલી ઉપર લખાવી આવ.'
'તેની પણ ના પાડે છે.'
'તો પછી બેસવા દે, હું થોડી વાર પછી મળીશ.'
નોકર ગયો. ચા ઉપર બેસીને સ્ત્રીઓના હક્કની ચર્ચા પછી ગરીબોની પરિસ્થિતિ ઉપર પણ સારી ચર્ચા થઈ શકે એમ છે. ગરીબીથી પર રહી, ગરીબોથી તટસ્થ રહી, બંગલામાં ચાંદીની ચાંદનીના પડછાયા નીચે બેસતાં ગરીબોના પ્રશ્રો બહુ જ અસરકારક રીતે ઊકલી શકે છે. છતાં ઊઠતે ઊઠતે શોભનાથી એક ટીકા થઈ ગઈ :
'પણ આપણે બધાં આમ મોજ કરીએ તો ગરીબોની ગરીબી કેમ જાય ?'
'એ જ ગાંધીવાદ, એ જ ભુલભુલામણી. સમાજવાદ તો ગરીબોને આવી જ મોજ આપવા માગે છે; જેની મોજ છે તેની લઈ લેવા માગતો નથી.' ભાસ્કરે કહ્યું.
'તો પછી વિગ્રહ કેમ થશે ? અમીરો અને મધ્યમવર્ગીય ધનિકો
