1
એની આંખો જ્યારે એકાએક અજવાળી રાત્રિએ ઘેરાતી વાદળીઓના વૃંદમાં ગૌર ગૌર ચંદ્રને ગ્રહાતો જોતી હશે, ત્યારે પ્રિયતમાઓની અલકલટો સાથ ગેલતો કોઈ આશક નહિ, પણ કાળના કફનમાં જીવતો લપેટાઇ રહેલ કોઈ રાંડીરાંડ માતાનો ખોટ્યનો બેટો દેખાતો હશે એને ગગનનો ચાંદલો. ઈશ્વરની કરોડો આંખોની ઉપમા તારાઓને એ નાવિક-જનેતાની નયન-કીકીઓ એક પછી એક કોઇ કાળગર્તમાં દફનાતા પુત્રો સમા પેખતી હશે. પૃથ્વીના આરામ-લેટતા શાયરને કાને પ્રભુમહિમાનું મહાગાન સંભળાવતો અ વિરાટ ભજનિક વારિધિ કેવો લાગતો હશે એ મધરાતનાં જાગરણ ખેંચનાર વૃદ્ધ ખારવણને? વિષ-ફુંફાડતા કાળા ઝેબાણ ફણીધર જેવો. સિંધુ-સંગીતની એ તાલબદ્ધ ખંજરીમાંથી કયા બે કાનને છાતીફાટ મરસિયાના ધ્રુસકાં સંભળાતાં હશે! કોની હશે એ ફાટી રહેલી આંખ!
'ધૅટ આઈ ! ધેટ ઇઅર ! ઓહ, હૂઝ્ કૅન ધે બી; બટા એ મધર્સ હૂ જૅથ એ ચાઇલ્ડ ઍટ સી ?'
[એ આંખ: એ કાન ઓહ, અન્ય કોનાં હોય એ? સાગરખેડે ગયેલા બેટાની માતનાં.]
There's an eye that looks on the swelling cloud;
Folding the moon in a funeral shroud;
That watches the stars dying one by one;
Till the whole of heaven's calm light hath gone.
There's an ear that lists to the hissing surge,
As the mourner turns to the anthem dirge.
That eye! that ear! oh whose can they be,
But a mother's who hath a child at sea ?
2
ગળતી જાતી માઝમ રાતને પહોરે એક પછી એક ચડતાં તોફાન-ચિહ્નો કો કરચલિયાળા ગાલોને રૂની પૂણીઓ-શા ફિક્કા, રક્તશૂન્ય બનાવી રહેલ હશે. રત્નાકરને માથે કાળ-તાંડવની જમાવટ કરતા ઘન અંધારને એકીટશે પેખી રહેલ એ જર્જરિત કલેવર પોતાના કૂબાની બારીએ ઊભું ઊભું થીજી ગયું હશે. છલાંગી છલાંગીને, ત્રાડ પર ત્રાડ દઇ દઇ કિનારાની ભેખડો માથે થપાટો મારતા ગડહડ જળ-લોઢને ગણતી બે નયન-મીટ સમુદ્ર પર મંડાઇ રહી હશે. કોના હશે એ ગાલ! કોનું એ કલેવર! કોની એ મીટ! હા! હા! બીજા કોની હોય એ? - જેનો જાયો દરિયે ગયેલ હશે તેવી કો જનેતાની જ તો!
There's a cheek that is getting ashy white,
As the tokens of storm come on with night.
