યુગવંદના/સોના-નાવડી

વિકિસ્રોતમાંથી
← રાતાં ફૂલડાં યુગવંદના
સોના-નાવડી
ઝવેરચંદ મેઘાણી
૧૯૩૧
યાચના →




સોના-નાવડી


ગાજે ગગને મેહુલિયા રે,
વાજે વરસાદ-ઝડી :
નદી-પૂર ઘૂઘવિયાં રે,
કાંઠે બેઠી એકલડી :
મારા નાના ખેતરને રે
શેઢે હું તો એકલડી

*

મેં તો ધાન વાઢી ઢગલા કરિયા,
હૂંડાં ગાંસડી ગાંસડીએ ભરિયાં —
ત્યાં તો વાદળ ઘોર તૂટી પડિયાં.
ભીંજું ઓથ વિનાની રે,
અંગે અંગે ટાઢ ચડી :
મારા નાના ખેતરને રે,
શેઢે હું તો એકલડી.

*

સામે કાંઠે દેખાયે રે,
વા'લું મારું ગામડિયું :
ગોવાલણ-શી વાદળીએ રે.
વીંટ્યું જાણે ગોકળિયું.
મારી ચૌદિશે પાણીડાં નાચી રહ્યાં,
આખી સીમેથી લોક અલોપ થયાં,
દિનાનાથ રવિ પણ આથમિયા.
ગાંડી ગોરજ-ટાણે રે
નદી અંકલાશ ચડી :



એને ઉજ્જડ આરે રે
ઊભી હું તો એકલડી :
મારા નાના ખેતરને રે
શેઢે હું તો એકલડી.

*

પેલી નૌકાનો નાવિક રે
આવે ગાતોઃ કોણ હશે?
મારા દિલડાનો માલિક રે
જૂનો જાણે બંધુ દીસે.
એની નાવ ફૂલ્ય શઢ સંચરતી,
એની પંખી-શી ડોલણહાર ગતિ,
નવ વાંકીચૂકી એની દૃષ્ટિ થતી :
આવે મારગ કરતી રે
પ્રચંડ તરંગ વિષે.
હું તો દૂરથી જોતી રે .
જૂનો જાણે બંધુ દીસે :
પેલી નૌકાનો નાવિક રે .
આવે ગાતોઃ કોણ હશે?

*

કિયા દૂર વિદેશે રે
નાવિક, તારાં ગામતરાં?
તારી નાવ થંભાવે રે
આંહીં પલ એક જરા !
તારી જ્યાં ખુશી ત્યાં તું જજે સુખથી,
મારાં ધાન દઉં તુંને વ્હાલપથી,
તુંને ફાવે ત્યાં વાપરજે, હો પથી !
મારી લાણી લેતો જા રે,
મોઢું મલકાવી જરા:



મારી પાસ થાતો જા રે
આંહીં પલ એક જરા :
કિયો દૂર વિદેશે રે,
નાવિક, તારાં ગામતરાં ?

*

લે લે ભારા ને ભારા રે
— છલોછલ નાવલડી;
'બાકી છે ?'— વા'લા મારા રે !
હતું તે સૌ દીધ ભરી.
મારી જૂની પછેડી ને દાતરડી,
મારાં ભાતની દોણી ને તાંસળડી —
તુંને આપી ચૂકી સર્વ વીણી વીણી,
રહ્યું લેશ ન બાકી રે —
રહ્યું નવ કંઈયે પડી :
રહી હું જ એકાકી રે
આવું તારી નાવે ચડી :
લે લે ભારા ને ભારા રે !
— છલોછલ નાવલડી,

*

હું તો ચડવાને ચાલી રે,
નાવિક નીચું જોઈ રહે :
'નવ તસુ પણ ખાલી રે
નૌકા નહિ ભાર સહે.'
મારી સંપત વ્હાલી રે,
શગોશગ માઈ રહે.
 — હું તો ચડવાને૦



નાની નાવ ને નાવિક પંથે પળ્યાં,
ગગને દળ-વાદળ ઘેરી વળ્યાં,
આખી રાત આકાશેથી આંસુ ગળ્યાં.
સૂની સરિતાને તીરે રે,
રાખી મુને એકલડી :
મારી સંપત લૈને રે,.
ચાલી સોના-નાવલડી :
મારા નાના ખેતરને
શેઢે હું તો એકલડી.

(સર્જક: રવિન્દ્રનાથ ટાગોર, અનુવાદક:ઝવેરચંદ મેઘાણી, ઢાળ : શીખ સાસુજી દે છે રે, વહુજી ! રહો ઢંગે)