શ્રી રામચરિત માનસ/ અઢારમો વિશ્રામ
અમર નાગ કિંનર દિસિપાલા ચિત્રકૂટ આએ તેહિ કાલા
રામ પ્રનામુ કીન્હ સબ કાહૂ મુદિત દેવ લહિ લોચન લાહૂ
બરષિ સુમન કહ દેવ સમાજૂ નાથ સનાથ ભએ હમ આજૂ
કરિ બિનતી દુખ દુસહ સુનાએ હરષિત નિજ નિજ સદન સિધાએ
ચિત્રકૂટ રઘુનંદનુ છાએ સમાચાર સુનિ સુનિ મુનિ આએ
આવત દેખિ મુદિત મુનિબૃંદા કીન્હ દંડવત રઘુકુલ ચંદા
મુનિ રઘુબરહિ લાઇ ઉર લેહીં સુફલ હોન હિત આસિષ દેહીં
સિય સૌમિત્ર રામ છબિ દેખહિં સાધન સકલ સફલ કરિ લેખહિં
દોહા- જથાજોગ સનમાનિ પ્રભુ બિદા કિએ મુનિબૃંદ
કરહિ જોગ જપ જાગ તપ નિજ આશ્રમન્હિ સુછંદ૧૩૪
યહ સુધિ કોલ કિરાતન્હ પાઈ હરષે જનુ નવ નિધિ ઘર આઈ
કંદ મૂલ ફલ ભરિ ભરિ દોના ચલે રંક જનુ લૂટન સોના
તિન્હ મહઁ જિન્હ દેખે દોઉ ભ્રાતા અપર તિન્હહિ પૂઁછહિ મગુ જાતા
કહત સુનત રઘુબીર નિકાઈ આઇ સબન્હિ દેખે રઘુરાઈ
કરહિં જોહારુ ભેંટ ધરિ આગે પ્રભુહિ બિલોકહિં અતિ અનુરાગે
ચિત્ર લિખે જનુ જહઁ તહઁ ઠાઢ઼ે પુલક સરીર નયન જલ બાઢ઼ે
રામ સનેહ મગન સબ જાને કહિ પ્રિય બચન સકલ સનમાને
પ્રભુહિ જોહારિ બહોરિ બહોરી બચન બિનીત કહહિં કર જોરી
દોહા- અબ હમ નાથ સનાથ સબ ભએ દેખિ પ્રભુ પાય
ભાગ હમારે આગમનુ રાઉર કોસલરાય૧૩૫
ધન્ય ભૂમિ બન પંથ પહારા જહઁ જહઁ નાથ પાઉ તુમ્હ ધારા
ધન્ય બિહગ મૃગ કાનનચારી સફલ જનમ ભએ તુમ્હહિ નિહારી
હમ સબ ધન્ય સહિત પરિવારા દીખ દરસુ ભરિ નયન તુમ્હારા
કીન્હ બાસુ ભલ ઠાઉઁ બિચારી ઇહાઁ સકલ રિતુ રહબ સુખારી
હમ સબ ભાઁતિ કરબ સેવકાઈ કરિ કેહરિ અહિ બાઘ બરાઈ
બન બેહડ઼ ગિરિ કંદર ખોહા સબ હમાર પ્રભુ પગ પગ જોહા
તહઁ તહઁ તુમ્હહિ અહેર ખેલાઉબ સર નિરઝર જલઠાઉઁ દેખાઉબ
હમ સેવક પરિવાર સમેતા નાથ ન સકુચબ આયસુ દેતા
દોહા- બેદ બચન મુનિ મન અગમ તે પ્રભુ કરુના ઐન
બચન કિરાતન્હ કે સુનત જિમિ પિતુ બાલક બૈન૧૩૬
રામહિ કેવલ પ્રેમુ પિઆરા જાનિ લેઉ જો જાનનિહારા
રામ સકલ બનચર તબ તોષે કહિ મૃદુ બચન પ્રેમ પરિપોષે
બિદા કિએ સિર નાઇ સિધાએ પ્રભુ ગુન કહત સુનત ઘર આએ
એહિ બિધિ સિય સમેત દોઉ ભાઈ બસહિં બિપિન સુર મુનિ સુખદાઈ
જબ તે આઇ રહે રઘુનાયકુ તબ તેં ભયઉ બનુ મંગલદાયકુ
ફૂલહિં ફલહિં બિટપ બિધિ નાનામંજુ બલિત બર બેલિ બિતાના
સુરતરુ સરિસ સુભાયઁ સુહાએ મનહુઁ બિબુધ બન પરિહરિ આએ
ગંજ મંજુતર મધુકર શ્રેની ત્રિબિધ બયારિ બહઇ સુખ દેની
દોહા- નીલકંઠ કલકંઠ સુક ચાતક ચક્ક ચકોર
ભાઁતિ ભાઁતિ બોલહિં બિહગ શ્રવન સુખદ ચિત ચોર૧૩૭
કેરિ કેહરિ કપિ કોલ કુરંગા બિગતબૈર બિચરહિં સબ સંગા
ફિરત અહેર રામ છબિ દેખી હોહિં મુદિત મૃગબંદ બિસેષી
બિબુધ બિપિન જહઁ લગિ જગ માહીં દેખિ રામ બનુ સકલ સિહાહીં
સુરસરિ સરસઇ દિનકર કન્યા મેકલસુતા ગોદાવરિ ધન્યા
સબ સર સિંધુ નદી નદ નાના મંદાકિનિ કર કરહિં બખાના
ઉદય અસ્ત ગિરિ અરુ કૈલાસૂ મંદર મેરુ સકલ સુરબાસૂ
સૈલ હિમાચલ આદિક જેતે ચિત્રકૂટ જસુ ગાવહિં તેતે
બિંધિ મુદિત મન સુખુ ન સમાઈ શ્રમ બિનુ બિપુલ બડ઼ાઈ પાઈ
દોહા- ચિત્રકૂટ કે બિહગ મૃગ બેલિ બિટપ તૃન જાતિ
પુન્ય પુંજ સબ ધન્ય અસ કહહિં દેવ દિન રાતિ૧૩૮
નયનવંત રઘુબરહિ બિલોકી પાઇ જનમ ફલ હોહિં બિસોકી
પરસિ ચરન રજ અચર સુખારી ભએ પરમ પદ કે અધિકારી
સો બનુ સૈલુ સુભાયઁ સુહાવન મંગલમય અતિ પાવન પાવન
મહિમા કહિઅ કવનિ બિધિ તાસૂ સુખસાગર જહઁ કીન્હ નિવાસૂ
પય પયોધિ તજિ અવધ બિહાઈ જહઁ સિય લખનુ રામુ રહે આઈ
કહિ ન સકહિં સુષમા જસિ કાનન જૌં સત સહસ હોંહિં સહસાનન
સો મૈં બરનિ કહૌં બિધિ કેહીં ડાબર કમઠ કિ મંદર લેહીં
સેવહિં લખનુ કરમ મન બાની જાઇ ન સીલુ સનેહુ બખાની
દો૦–છિનુ છિનુ લખિ સિય રામ પદ જાનિ આપુ પર નેહુ
કરત ન સપનેહુઁ લખનુ ચિતુ બંધુ માતુ પિતુ ગેહુ૧૩૯
રામ સંગ સિય રહતિ સુખારી પુર પરિજન ગૃહ સુરતિ બિસારી
છિનુ છિનુ પિય બિધુ બદનુ નિહારી પ્રમુદિત મનહુઁ ચકોરકુમારી
નાહ નેહુ નિત બઢ઼ત બિલોકી હરષિત રહતિ દિવસ જિમિ કોકી
સિય મનુ રામ ચરન અનુરાગા અવધ સહસ સમ બનુ પ્રિય લાગા
પરનકુટી પ્રિય પ્રિયતમ સંગા પ્રિય પરિવારુ કુરંગ બિહંગા
સાસુ સસુર સમ મુનિતિય મુનિબર અસનુ અમિઅ સમ કંદ મૂલ ફર
નાથ સાથ સાઁથરી સુહાઈ મયન સયન સય સમ સુખદાઈ
લોકપ હોહિં બિલોકત જાસૂ તેહિ કિ મોહિ સક બિષય બિલાસૂ
દો૦–સુમિરત રામહિ તજહિં જન તૃન સમ બિષય બિલાસુ
રામપ્રિયા જગ જનનિ સિય કછુ ન આચરજુ તાસુ૧૪૦
સીય લખન જેહિ બિધિ સુખુ લહહીં સોઇ રઘુનાથ કરહિ સોઇ કહહીં
કહહિં પુરાતન કથા કહાની સુનહિં લખનુ સિય અતિ સુખુ માની
જબ જબ રામુ અવધ સુધિ કરહીં તબ તબ બારિ બિલોચન ભરહીં
સુમિરિ માતુ પિતુ પરિજન ભાઈ ભરત સનેહુ સીલુ સેવકાઈ
કૃપાસિંધુ પ્રભુ હોહિં દુખારી ધીરજુ ધરહિં કુસમઉ બિચારી
લખિ સિય લખનુ બિકલ હોઇ જાહીં જિમિ પુરુષહિ અનુસર પરિછાહીં
પ્રિયા બંધુ ગતિ લખિ રઘુનંદનુ ધીર કૃપાલ ભગત ઉર ચંદનુ
લગે કહન કછુ કથા પુનીતા સુનિ સુખુ લહહિં લખનુ અરુ સીતા
દોહા- રામુ લખન સીતા સહિત સોહત પરન નિકેત
જિમિ બાસવ બસ અમરપુર સચી જયંત સમેત૧૪૧
જોગવહિં પ્રભુ સિય લખનહિં કૈસેં પલક બિલોચન ગોલક જૈસેં
સેવહિં લખનુ સીય રઘુબીરહિ જિમિ અબિબેકી પુરુષ સરીરહિ
એહિ બિધિ પ્રભુ બન બસહિં સુખારી ખગ મૃગ સુર તાપસ હિતકારી
કહેઉઁ રામ બન ગવનુ સુહાવા સુનહુ સુમંત્ર અવધ જિમિ આવા
ફિરેઉ નિષાદુ પ્રભુહિ પહુઁચાઈ સચિવ સહિત રથ દેખેસિ આઈ
મંત્રી બિકલ બિલોકિ નિષાદૂ કહિ ન જાઇ જસ ભયઉ બિષાદૂ
રામ રામ સિય લખન પુકારી પરેઉ ધરનિતલ બ્યાકુલ ભારી
દેખિ દખિન દિસિ હય હિહિનાહીં જનુ બિનુ પંખ બિહગ અકુલાહીં
દોહા- નહિં તૃન ચરહિં પિઅહિં જલુ મોચહિં લોચન બારિ
બ્યાકુલ ભએ નિષાદ સબ રઘુબર બાજિ નિહારિ૧૪૨
ધરિ ધીરજ તબ કહઇ નિષાદૂ અબ સુમંત્ર પરિહરહુ બિષાદૂ
તુમ્હ પંડિત પરમારથ ગ્યાતા ધરહુ ધીર લખિ બિમુખ બિધાતા
બિબિધ કથા કહિ કહિ મૃદુ બાની રથ બૈઠારેઉ બરબસ આની
સોક સિથિલ રથ સકઇ ન હાઁકી રઘુબર બિરહ પીર ઉર બાઁકી
ચરફરાહિઁ મગ ચલહિં ન ઘોરે બન મૃગ મનહુઁ આનિ રથ જોરે
અઢ઼ુકિ પરહિં ફિરિ હેરહિં પીછેં રામ બિયોગિ બિકલ દુખ તીછેં
જો કહ રામુ લખનુ બૈદેહી હિંકરિ હિંકરિ હિત હેરહિં તેહી
બાજિ બિરહ ગતિ કહિ કિમિ જાતી બિનુ મનિ ફનિક બિકલ જેહિ ભાઁતી
દોહા- ભયઉ નિષાદ બિષાદબસ દેખત સચિવ તુરંગ
બોલિ સુસેવક ચારિ તબ દિએ સારથી સંગ૧૪૩
ગુહ સારથિહિ ફિરેઉ પહુઁચાઈ બિરહુ બિષાદુ બરનિ નહિં જાઈ
ચલે અવધ લેઇ રથહિ નિષાદા હોહિ છનહિં છન મગન બિષાદા
સોચ સુમંત્ર બિકલ દુખ દીના ધિગ જીવન રઘુબીર બિહીના
રહિહિ ન અંતહુઁ અધમ સરીરૂ જસુ ન લહેઉ બિછુરત રઘુબીરૂ
ભએ અજસ અઘ ભાજન પ્રાના કવન હેતુ નહિં કરત પયાના
અહહ મંદ મનુ અવસર ચૂકા અજહુઁ ન હૃદય હોત દુઇ ટૂકા
મીજિ હાથ સિરુ ધુનિ પછિતાઈ મનહઁ કૃપન ધન રાસિ ગવાઁઈ
બિરિદ બાઁધિ બર બીરુ કહાઈ ચલેઉ સમર જનુ સુભટ પરાઈ
દોહા- બિપ્ર બિબેકી બેદબિદ સંમત સાધુ સુજાતિ
જિમિ ધોખેં મદપાન કર સચિવ સોચ તેહિ ભાઁતિ૧૪૪
જિમિ કુલીન તિય સાધુ સયાની પતિદેવતા કરમ મન બાની
રહૈ કરમ બસ પરિહરિ નાહૂ સચિવ હૃદયઁ તિમિ દારુન દાહુ
લોચન સજલ ડીઠિ ભઇ થોરી સુનઇ ન શ્રવન બિકલ મતિ ભોરી
સૂખહિં અધર લાગિ મુહઁ લાટી જિઉ ન જાઇ ઉર અવધિ કપાટી
બિબરન ભયઉ ન જાઇ નિહારી મારેસિ મનહુઁ પિતા મહતારી
હાનિ ગલાનિ બિપુલ મન બ્યાપી જમપુર પંથ સોચ જિમિ પાપી
બચનુ ન આવ હૃદયઁ પછિતાઈ અવધ કાહ મૈં દેખબ જાઈ
રામ રહિત રથ દેખિહિ જોઈ સકુચિહિ મોહિ બિલોકત સોઈ
દો૦–ધાઇ પૂઁછિહહિં મોહિ જબ બિકલ નગર નર નારિ
ઉતરુ દેબ મૈં સબહિ તબ હૃદયઁ બજ્રુ બૈઠારિ૧૪૫
પુછિહહિં દીન દુખિત સબ માતા કહબ કાહ મૈં તિન્હહિ બિધાતા
પૂછિહિ જબહિં લખન મહતારી કહિહઉઁ કવન સઁદેસ સુખારી
રામ જનનિ જબ આઇહિ ધાઈ સુમિરિ બચ્છુ જિમિ ધેનુ લવાઈ
પૂઁછત ઉતરુ દેબ મૈં તેહી ગે બનુ રામ લખનુ બૈદેહી
જોઇ પૂઁછિહિ તેહિ ઊતરુ દેબાજાઇ અવધ અબ યહુ સુખુ લેબા
પૂઁછિહિ જબહિં રાઉ દુખ દીના જિવનુ જાસુ રઘુનાથ અધીના
દેહઉઁ ઉતરુ કૌનુ મુહુ લાઈ આયઉઁ કુસલ કુઅઁર પહુઁચાઈ
સુનત લખન સિય રામ સઁદેસૂ તૃન જિમિ તનુ પરિહરિહિ નરેસૂ
દો૦–હ્રદઉ ન બિદરેઉ પંક જિમિ બિછુરત પ્રીતમુ નીરુ
જાનત હૌં મોહિ દીન્હ બિધિ યહુ જાતના સરીરુ૧૪૬
એહિ બિધિ કરત પંથ પછિતાવા તમસા તીર તુરત રથુ આવા
બિદા કિએ કરિ બિનય નિષાદા ફિરે પાયઁ પરિ બિકલ બિષાદા
પૈઠત નગર સચિવ સકુચાઈ જનુ મારેસિ ગુર બાઁભન ગાઈ
બૈઠિ બિટપ તર દિવસુ ગવાઁવા સાઁઝ સમય તબ અવસરુ પાવા
અવધ પ્રબેસુ કીન્હ અઁધિઆરેં પૈઠ ભવન રથુ રાખિ દુઆરેં
જિન્હ જિન્હ સમાચાર સુનિ પાએ ભૂપ દ્વાર રથુ દેખન આએ
રથુ પહિચાનિ બિકલ લખિ ઘોરે ગરહિં ગાત જિમિ આતપ ઓરે
નગર નારિ નર બ્યાકુલ કૈંસેં નિઘટત નીર મીનગન જૈંસેં
દો૦–સચિવ આગમનુ સુનત સબુ બિકલ ભયઉ રનિવાસુ
ભવન ભયંકરુ લાગ તેહિ માનહુઁ પ્રેત નિવાસુ૧૪૭
અતિ આરતિ સબ પૂઁછહિં રાની ઉતરુ ન આવ બિકલ ભઇ બાની
સુનઇ ન શ્રવન નયન નહિં સૂઝા કહહુ કહાઁ નૃપ તેહિ તેહિ બૂઝા
દાસિન્હ દીખ સચિવ બિકલાઈ કૌસલ્યા ગૃહઁ ગઈં લવાઈ
જાઇ સુમંત્ર દીખ કસ રાજા અમિઅ રહિત જનુ ચંદુ બિરાજા
આસન સયન બિભૂષન હીના પરેઉ ભૂમિતલ નિપટ મલીના
લેઇ ઉસાસુ સોચ એહિ ભાઁતી સુરપુર તેં જનુ ખઁસેઉ જજાતી
લેત સોચ ભરિ છિનુ છિનુ છાતી જનુ જરિ પંખ પરેઉ સંપાતી
રામ રામ કહ રામ સનેહી પુનિ કહ રામ લખન બૈદેહી
દોહા- દેખિ સચિવઁ જય જીવ કહિ કીન્હેઉ દંડ પ્રનામુ
સુનત ઉઠેઉ બ્યાકુલ નૃપતિ કહુ સુમંત્ર કહઁ રામુ૧૪૮
ભૂપ સુમંત્રુ લીન્હ ઉર લાઈ બૂડ઼ત કછુ અધાર જનુ પાઈ
સહિત સનેહ નિકટ બૈઠારી પૂઁછત રાઉ નયન ભરિ બારી
રામ કુસલ કહુ સખા સનેહી કહઁ રઘુનાથુ લખનુ બૈદેહી
આને ફેરિ કિ બનહિ સિધાએ સુનત સચિવ લોચન જલ છાએ
સોક બિકલ પુનિ પૂઁછ નરેસૂ કહુ સિય રામ લખન સંદેસૂ
રામ રૂપ ગુન સીલ સુભાઊ સુમિરિ સુમિરિ ઉર સોચત રાઊ
રાઉ સુનાઇ દીન્હ બનબાસૂ સુનિ મન ભયઉ ન હરષુ હરાઁસૂ
સો સુત બિછુરત ગએ ન પ્રાના કો પાપી બડ઼ મોહિ સમાના
દોહા- સખા રામુ સિય લખનુ જહઁ તહાઁ મોહિ પહુઁચાઉ
નાહિં ત ચાહત ચલન અબ પ્રાન કહઉઁ સતિભાઉ૧૪૯
પુનિ પુનિ પૂઁછત મંત્રહિ રાઊ પ્રિયતમ સુઅન સઁદેસ સુનાઊ
કરહિ સખા સોઇ બેગિ ઉપાઊ રામુ લખનુ સિય નયન દેખાઊ
સચિવ ધીર ધરિ કહ મુદુ બાની મહારાજ તુમ્હ પંડિત ગ્યાની
બીર સુધીર ધુરંધર દેવા સાધુ સમાજુ સદા તુમ્હ સેવા
જનમ મરન સબ દુખ ભોગા હાનિ લાભ પ્રિય મિલન બિયોગા
કાલ કરમ બસ હૌહિં ગોસાઈં બરબસ રાતિ દિવસ કી નાઈં
સુખ હરષહિં જડ઼ દુખ બિલખાહીં દોઉ સમ ધીર ધરહિં મન માહીં
ધીરજ ધરહુ બિબેકુ બિચારી છાડ઼િઅ સોચ સકલ હિતકારી
દોહા- પ્રથમ બાસુ તમસા ભયઉ દૂસર સુરસરિ તીર
ન્હાઈ રહે જલપાનુ કરિ સિય સમેત દોઉ બીર૧૫૦
કેવટ કીન્હિ બહુત સેવકાઈ સો જામિનિ સિંગરૌર ગવાઁઈ
હોત પ્રાત બટ છીરુ મગાવા જટા મુકુટ નિજ સીસ બનાવા
રામ સખાઁ તબ નાવ મગાઈ પ્રિયા ચઢ઼ાઇ ચઢ઼ે રઘુરાઈ
લખન બાન ધનુ ધરે બનાઈ આપુ ચઢ઼ે પ્રભુ આયસુ પાઈ
બિકલ બિલોકિ મોહિ રઘુબીરા બોલે મધુર બચન ધરિ ધીરા
તાત પ્રનામુ તાત સન કહેહુ બાર બાર પદ પંકજ ગહેહૂ
કરબિ પાયઁ પરિ બિનય બહોરી તાત કરિઅ જનિ ચિંતા મોરી
બન મગ મંગલ કુસલ હમારેં કૃપા અનુગ્રહ પુન્ય તુમ્હારેં
છંદ- તુમ્હરે અનુગ્રહ તાત કાનન જાત સબ સુખુ પાઇહૌં
પ્રતિપાલિ આયસુ કુસલ દેખન પાય પુનિ ફિરિ આઇહૌં
જનનીં સકલ પરિતોષિ પરિ પરિ પાયઁ કરિ બિનતી ઘની
તુલસી કરેહુ સોઇ જતનુ જેહિં કુસલી રહહિં કોસલ ધની
સોરઠા- -ગુર સન કહબ સઁદેસુ બાર બાર પદ પદુમ ગહિ
કરબ સોઇ ઉપદેસુ જેહિં ન સોચ મોહિ અવધપતિ૧૫૧
પુરજન પરિજન સકલ નિહોરી તાત સુનાએહુ બિનતી મોરી
સોઇ સબ ભાઁતિ મોર હિતકારી જાતેં રહ નરનાહુ સુખારી
કહબ સઁદેસુ ભરત કે આએઁ નીતિ ન તજિઅ રાજપદુ પાએઁ
પાલેહુ પ્રજહિ કરમ મન બાની સેએહુ માતુ સકલ સમ જાની
ઓર નિબાહેહુ ભાયપ ભાઈ કરિ પિતુ માતુ સુજન સેવકાઈ
તાત ભાઁતિ તેહિ રાખબ રાઊ સોચ મોર જેહિં કરૈ ન કાઊ
લખન કહે કછુ બચન કઠોરા બરજિ રામ પુનિ મોહિ નિહોરા
બાર બાર નિજ સપથ દેવાઈ કહબિ ન તાત લખન લરિકાઈ
દોહા- કહિ પ્રનામ કછુ કહન લિય સિય ભઇ સિથિલ સનેહ
થકિત બચન લોચન સજલ પુલક પલ્લવિત દેહ૧૫૨
તેહિ અવસર રઘુબર રૂખ પાઈ કેવટ પારહિ નાવ ચલાઈ
રઘુકુલતિલક ચલે એહિ ભાઁતી દેખઉઁ ઠાઢ઼ કુલિસ ધરિ છાતી
મૈં આપન કિમિ કહૌં કલેસૂ જિઅત ફિરેઉઁ લેઇ રામ સઁદેસૂ
અસ કહિ સચિવ બચન રહિ ગયઊ હાનિ ગલાનિ સોચ બસ ભયઊ
સુત બચન સુનતહિં નરનાહૂ પરેઉ ધરનિ ઉર દારુન દાહૂ
તલફત બિષમ મોહ મન માપા માજા મનહુઁ મીન કહુઁ બ્યાપા
કરિ બિલાપ સબ રોવહિં રાની મહા બિપતિ કિમિ જાઇ બખાની
સુનિ બિલાપ દુખહૂ દુખુ લાગા ધીરજહૂ કર ધીરજુ ભાગા
દોહા- ભયઉ કોલાહલુ અવધ અતિ સુનિ નૃપ રાઉર સોરુ
બિપુલ બિહગ બન પરેઉ નિસિ માનહુઁ કુલિસ કઠોરુ૧૫૩
પ્રાન કંઠગત ભયઉ ભુઆલૂ મનિ બિહીન જનુ બ્યાકુલ બ્યાલૂ
ઇદ્રીં સકલ બિકલ ભઇઁ ભારી જનુ સર સરસિજ બનુ બિનુ બારી
કૌસલ્યાઁ નૃપુ દીખ મલાના રબિકુલ રબિ અઁથયઉ જિયઁ જાના
ઉર ધરિ ધીર રામ મહતારી બોલી બચન સમય અનુસારી
નાથ સમુઝિ મન કરિઅ બિચારૂ રામ બિયોગ પયોધિ અપારૂ
કરનધાર તુમ્હ અવધ જહાજૂ ચઢ઼ેઉ સકલ પ્રિય પથિક સમાજૂ
ધીરજુ ધરિઅ ત પાઇઅ પારૂ નાહિં ત બૂડ઼િહિ સબુ પરિવારૂ
જૌં જિયઁ ધરિઅ બિનય પિય મોરી રામુ લખનુ સિય મિલહિં બહોરી
દો૦–પ્રિયા બચન મૃદુ સુનત નૃપુ ચિતયઉ આઁખિ ઉઘારિ
તલફત મીન મલીન જનુ સીંચત સીતલ બારિ૧૫૪
ધરિ ધીરજુ ઉઠી બૈઠ ભુઆલૂ કહુ સુમંત્ર કહઁ રામ કૃપાલૂ
કહાઁ લખનુ કહઁ રામુ સનેહી કહઁ પ્રિય પુત્રબધૂ બૈદેહી
બિલપત રાઉ બિકલ બહુ ભાઁતી ભઇ જુગ સરિસ સિરાતિ ન રાતી
તાપસ અંધ સાપ સુધિ આઈ કૌસલ્યહિ સબ કથા સુનાઈ
ભયઉ બિકલ બરનત ઇતિહાસા રામ રહિત ધિગ જીવન આસા
સો તનુ રાખિ કરબ મૈં કાહા જેંહિ ન પ્રેમ પનુ મોર નિબાહા
હા રઘુનંદન પ્રાન પિરીતે તુમ્હ બિનુ જિઅત બહુત દિન બીતે
હા જાનકી લખન હા રઘુબર હા પિતુ હિત ચિત ચાતક જલધર
દોહા- રામ રામ કહિ રામ કહિ રામ રામ કહિ રામ
તનુ પરિહરિ રઘુબર બિરહઁ રાઉ ગયઉ સુરધામ૧૫૫
જિઅન મરન ફલુ દસરથ પાવા અંડ અનેક અમલ જસુ છાવા
જિઅત રામ બિધુ બદનુ નિહારા રામ બિરહ કરિ મરનુ સઁવારા
સોક બિકલ સબ રોવહિં રાની રૂપુ સીલ બલુ તેજુ બખાની
કરહિં બિલાપ અનેક પ્રકારા પરહીં ભૂમિતલ બારહિં બારા
બિલપહિં બિકલ દાસ અરુ દાસી ઘર ઘર રુદનુ કરહિં પુરબાસી
અઁથયઉ આજુ ભાનુકુલ ભાનૂ ધરમ અવધિ ગુન રૂપ નિધાનૂ
ગારીં સકલ કૈકઇહિ દેહીં નયન બિહીન કીન્હ જગ જેહીં
એહિ બિધિ બિલપત રૈનિ બિહાની આએ સકલ મહામુનિ ગ્યાની
દોહા- તબ બસિષ્ઠ મુનિ સમય સમ કહિ અનેક ઇતિહાસ
સોક નેવારેઉ સબહિ કર નિજ બિગ્યાન પ્રકાસ૧૫૬
તેલ નાઁવ ભરિ નૃપ તનુ રાખા દૂત બોલાઇ બહુરિ અસ ભાષા
ધાવહુ બેગિ ભરત પહિં જાહૂ નૃપ સુધિ કતહુઁ કહહુ જનિ કાહૂ
એતનેઇ કહેહુ ભરત સન જાઈ ગુર બોલાઈ પઠયઉ દોઉ ભાઈ
સુનિ મુનિ આયસુ ધાવન ધાએ ચલે બેગ બર બાજિ લજાએ
અનરથુ અવધ અરંભેઉ જબ તેં કુસગુન હોહિં ભરત કહુઁ તબ તેં
દેખહિં રાતિ ભયાનક સપના જાગિ કરહિં કટુ કોટિ કલપના
બિપ્ર જેવાઁઇ દેહિં દિન દાના સિવ અભિષેક કરહિં બિધિ નાના
માગહિં હૃદયઁ મહેસ મનાઈ કુસલ માતુ પિતુ પરિજન ભાઈ
દોહા- એહિ બિધિ સોચત ભરત મન ધાવન પહુઁચે આઇ
ગુર અનુસાસન શ્રવન સુનિ ચલે ગનેસુ મનાઇ૧૫૭
ચલે સમીર બેગ હય હાઁકે નાઘત સરિત સૈલ બન બાઁકે
હૃદયઁ સોચુ બડ઼ કછુ ન સોહાઈ અસ જાનહિં જિયઁ જાઉઁ ઉડ઼ાઈ
એક નિમેષ બરસ સમ જાઈ એહિ બિધિ ભરત નગર નિઅરાઈ
અસગુન હોહિં નગર પૈઠારા રટહિં કુભાઁતિ કુખેત કરારા
ખર સિઆર બોલહિં પ્રતિકૂલા સુનિ સુનિ હોઇ ભરત મન સૂલા
શ્રીહત સર સરિતા બન બાગા નગરુ બિસેષિ ભયાવનુ લાગા
ખગ મૃગ હય ગય જાહિં ન જોએ રામ બિયોગ કુરોગ બિગોએ
નગર નારિ નર નિપટ દુખારી મનહુઁ સબન્હિ સબ સંપતિ હારી
દોહા- પુરજન મિલિહિં ન કહહિં કછુ ગવઁહિં જોહારહિં જાહિં
ભરત કુસલ પૂઁછિ ન સકહિં ભય બિષાદ મન માહિં૧૫૮
હાટ બાટ નહિં જાઇ નિહારી જનુ પુર દહઁ દિસિ લાગિ દવારી
આવત સુત સુનિ કૈકયનંદિનિ હરષી રબિકુલ જલરુહ ચંદિનિ
સજિ આરતી મુદિત ઉઠિ ધાઈ દ્વારેહિં ભેંટિ ભવન લેઇ આઈ
ભરત દુખિત પરિવારુ નિહારા માનહુઁ તુહિન બનજ બનુ મારા
કૈકેઈ હરષિત એહિ ભાઁતિ મનહુઁ મુદિત દવ લાઇ કિરાતી
સુતહિ સસોચ દેખિ મનુ મારેં પૂઁછતિ નૈહર કુસલ હમારેં
સકલ કુસલ કહિ ભરત સુનાઈ પૂઁછી નિજ કુલ કુસલ ભલાઈ
કહુ કહઁ તાત કહાઁ સબ માતા કહઁ સિય રામ લખન પ્રિય ભ્રાતા
દોહા- સુનિ સુત બચન સનેહમય કપટ નીર ભરિ નૈન
ભરત શ્રવન મન સૂલ સમ પાપિનિ બોલી બૈન૧૫૯
તાત બાત મૈં સકલ સઁવારી ભૈ મંથરા સહાય બિચારી
કછુક કાજ બિધિ બીચ બિગારેઉ ભૂપતિ સુરપતિ પુર પગુ ધારેઉ
સુનત ભરતુ ભએ બિબસ બિષાદા જનુ સહમેઉ કરિ કેહરિ નાદા
તાત તાત હા તાત પુકારી પરે ભૂમિતલ બ્યાકુલ ભારી
ચલત ન દેખન પાયઉઁ તોહી તાત ન રામહિ સૌંપેહુ મોહી
બહુરિ ધીર ધરિ ઉઠે સઁભારી કહુ પિતુ મરન હેતુ મહતારી
સુનિ સુત બચન કહતિ કૈકેઈ મરમુ પાઁછિ જનુ માહુર દેઈ
આદિહુ તેં સબ આપનિ કરની કુટિલ કઠોર મુદિત મન બરની
દોહા- ભરતહિ બિસરેઉ પિતુ મરન સુનત રામ બન ગૌનુ
હેતુ અપનપઉ જાનિ જિયઁ થકિત રહે ધરિ મૌનુ૧૬૦
બિકલ બિલોકિ સુતહિ સમુઝાવતિ મનહુઁ જરે પર લોનુ લગાવતિ
તાત રાઉ નહિં સોચે જોગૂ બિઢ઼ઇ સુકૃત જસુ કીન્હેઉ ભોગૂ
જીવત સકલ જનમ ફલ પાએ અંત અમરપતિ સદન સિધાએ
અસ અનુમાનિ સોચ પરિહરહૂ સહિત સમાજ રાજ પુર કરહૂ
સુનિ સુઠિ સહમેઉ રાજકુમારૂ પાકેં છત જનુ લાગ અઁગારૂ
ધીરજ ધરિ ભરિ લેહિં ઉસાસા પાપનિ સબહિ ભાઁતિ કુલ નાસા
જૌં પૈ કુરુચિ રહી અતિ તોહી જનમત કાહે ન મારે મોહી
પેડ઼ કાટિ તૈં પાલઉ સીંચા મીન જિઅન નિતિ બારિ ઉલીચા
દોહા- હંસબંસુ દસરથુ જનકુ રામ લખન સે ભાઇ
જનની તૂઁ જનની ભઈ બિધિ સન કછુ ન બસાઇ૧૬૧
જબ તૈં કુમતિ કુમત જિયઁ ઠયઊ ખંડ ખંડ હોઇ હ્રદઉ ન ગયઊ
બર માગત મન ભઇ નહિં પીરા ગરિ ન જીહ મુહઁ પરેઉ ન કીરા
ભૂપઁ પ્રતીત તોરિ કિમિ કીન્હી મરન કાલ બિધિ મતિ હરિ લીન્હી
બિધિહુઁ ન નારિ હૃદય ગતિ જાની સકલ કપટ અઘ અવગુન ખાની
સરલ સુસીલ ધરમ રત રાઊ સો કિમિ જાનૈ તીય સુભાઊ
અસ કો જીવ જંતુ જગ માહીં જેહિ રઘુનાથ પ્રાનપ્રિય નાહીં
ભે અતિ અહિત રામુ તેઉ તોહી કો તૂ અહસિ સત્ય કહુ મોહી
જો હસિ સો હસિ મુહઁ મસિ લાઈ આઁખિ ઓટ ઉઠિ બૈઠહિં જાઈ
દોહા- રામ બિરોધી હૃદય તેં પ્રગટ કીન્હ બિધિ મોહિ
મો સમાન કો પાતકી બાદિ કહઉઁ કછુ તોહિ૧૬૨
સુનિ સત્રુઘુન માતુ કુટિલાઈ જરહિં ગાત રિસ કછુ ન બસાઈ
તેહિ અવસર કુબરી તહઁ આઈ બસન બિભૂષન બિબિધ બનાઈ
લખિ રિસ ભરેઉ લખન લઘુ ભાઈ બરત અનલ ઘૃત આહુતિ પાઈ
હુમગિ લાત તકિ કૂબર મારા પરિ મુહ ભર મહિ કરત પુકારા
કૂબર ટૂટેઉ ફૂટ કપારૂ દલિત દસન મુખ રુધિર પ્રચારૂ
આહ દઇઅ મૈં કાહ નસાવા કરત નીક ફલુ અનઇસ પાવા
સુનિ રિપુહન લખિ નખ સિખ ખોટી લગે ઘસીટન ધરિ ધરિ ઝોંટી
ભરત દયાનિધિ દીન્હિ છડ઼ાઈ કૌસલ્યા પહિં ગે દોઉ ભાઈ
દોહા- મલિન બસન બિબરન બિકલ કૃસ સરીર દુખ ભાર
કનક કલપ બર બેલિ બન માનહુઁ હની તુસાર૧૬૩
ભરતહિ દેખિ માતુ ઉઠિ ધાઈ મુરુછિત અવનિ પરી ઝઇઁ આઈ
દેખત ભરતુ બિકલ ભએ ભારી પરે ચરન તન દસા બિસારી
માતુ તાત કહઁ દેહિ દેખાઈ કહઁ સિય રામુ લખનુ દોઉ ભાઈ
કૈકઇ કત જનમી જગ માઝા જૌં જનમિ ત ભઇ કાહે ન બાઁઝા
કુલ કલંકુ જેહિં જનમેઉ મોહી અપજસ ભાજન પ્રિયજન દ્રોહી
કો તિભુવન મોહિ સરિસ અભાગી ગતિ અસિ તોરિ માતુ જેહિ લાગી
પિતુ સુરપુર બન રઘુબર કેતૂ મૈં કેવલ સબ અનરથ હેતુ
ધિગ મોહિ ભયઉઁ બેનુ બન આગી દુસહ દાહ દુખ દૂષન ભાગી
દોહા- માતુ ભરત કે બચન મૃદુ સુનિ સુનિ ઉઠી સઁભારિ
લિએ ઉઠાઇ લગાઇ ઉર લોચન મોચતિ બારિ૧૬૪
સરલ સુભાય માયઁ હિયઁ લાએ અતિ હિત મનહુઁ રામ ફિરિ આએ
ભેંટેઉ બહુરિ લખન લઘુ ભાઈ સોકુ સનેહુ ન હૃદયઁ સમાઈ
દેખિ સુભાઉ કહત સબુ કોઈ રામ માતુ અસ કાહે ન હોઈ
માતાઁ ભરતુ ગોદ બૈઠારે આઁસુ પૌંછિ મૃદુ બચન ઉચારે
અજહુઁ બચ્છ બલિ ધીરજ ધરહૂ કુસમઉ સમુઝિ સોક પરિહરહૂ
જનિ માનહુ હિયઁ હાનિ ગલાની કાલ કરમ ગતિ અઘટિત જાનિ
કાહુહિ દોસુ દેહુ જનિ તાતા ભા મોહિ સબ બિધિ બામ બિધાતા
જો એતેહુઁ દુખ મોહિ જિઆવા અજહુઁ કો જાનઇ કા તેહિ ભાવા
દોહા- પિતુ આયસ ભૂષન બસન તાત તજે રઘુબીર
બિસમઉ હરષુ ન હૃદયઁ કછુ પહિરે બલકલ ચીર ૧૬૫
મુખ પ્રસન્ન મન રંગ ન રોષૂ સબ કર સબ બિધિ કરિ પરિતોષૂ
ચલે બિપિન સુનિ સિય સઁગ લાગી રહઇ ન રામ ચરન અનુરાગી
સુનતહિં લખનુ ચલે ઉઠિ સાથા રહહિં ન જતન કિએ રઘુનાથા
તબ રઘુપતિ સબહી સિરુ નાઈ ચલે સંગ સિય અરુ લઘુ ભાઈ
રામુ લખનુ સિય બનહિ સિધાએ ગઇઉઁ ન સંગ ન પ્રાન પઠાએ
યહુ સબુ ભા ઇન્હ આઁખિન્હ આગેં તઉ ન તજા તનુ જીવ અભાગેં
મોહિ ન લાજ નિજ નેહુ નિહારી રામ સરિસ સુત મૈં મહતારી
જિઐ મરૈ ભલ ભૂપતિ જાના મોર હૃદય સત કુલિસ સમાના
દોહા- કૌસલ્યા કે બચન સુનિ ભરત સહિત રનિવાસ
બ્યાકુલ બિલપત રાજગૃહ માનહુઁ સોક નેવાસુ૧૬૬
બિલપહિં બિકલ ભરત દોઉ ભાઈ કૌસલ્યાઁ લિએ હૃદયઁ લગાઈ
ભાઁતિ અનેક ભરતુ સમુઝાએ કહિ બિબેકમય બચન સુનાએ
ભરતહુઁ માતુ સકલ સમુઝાઈં કહિ પુરાન શ્રુતિ કથા સુહાઈં
છલ બિહીન સુચિ સરલ સુબાની બોલે ભરત જોરિ જુગ પાની
જે અઘ માતુ પિતા સુત મારેં ગાઇ ગોઠ મહિસુર પુર જારેં
જે અઘ તિય બાલક બધ કીન્હેં મીત મહીપતિ માહુર દીન્હેં
જે પાતક ઉપપાતક અહહીં કરમ બચન મન ભવ કબિ કહહીં
તે પાતક મોહિ હોહુઁ બિધાતા જૌં યહુ હોઇ મોર મત માતા
દોહા- જે પરિહરિ હરિ હર ચરન ભજહિં ભૂતગન ઘોર
તેહિ કઇ ગતિ મોહિ દેઉ બિધિ જૌં જનની મત મોર૧૬૭
બેચહિં બેદુ ધરમુ દુહિ લેહીં પિસુન પરાય પાપ કહિ દેહીં
કપટી કુટિલ કલહપ્રિય ક્રોધી બેદ બિદૂષક બિસ્વ બિરોધી
લોભી લંપટ લોલુપચારા જે તાકહિં પરધનુ પરદારા
પાવૌં મૈં તિન્હ કે ગતિ ઘોરા જૌં જનની યહુ સંમત મોરા
જે નહિં સાધુસંગ અનુરાગે પરમારથ પથ બિમુખ અભાગે
જે ન ભજહિં હરિ નરતનુ પાઈ જિન્હહિ ન હરિ હર સુજસુ સોહાઈ
તજિ શ્રુતિપંથુ બામ પથ ચલહીં બંચક બિરચિ બેષ જગુ છલહીં
તિન્હ કૈ ગતિ મોહિ સંકર દેઊ જનની જૌં યહુ જાનૌં ભેઊ
દોહા- માતુ ભરત કે બચન સુનિ સાઁચે સરલ સુભાયઁ
કહતિ રામ પ્રિય તાત તુમ્હ સદા બચન મન કાયઁ૧૬૮
રામ પ્રાનહુ તેં પ્રાન તુમ્હારે તુમ્હ રઘુપતિહિ પ્રાનહુ તેં પ્યારે
બિધુ બિષ ચવૈ સ્ત્રવૈ હિમુ આગી હોઇ બારિચર બારિ બિરાગી
ભએઁ ગ્યાનુ બરુ મિટૈ ન મોહૂ તુમ્હ રામહિ પ્રતિકૂલ ન હોહૂ
મત તુમ્હાર યહુ જો જગ કહહીં સો સપનેહુઁ સુખ સુગતિ ન લહહીં
અસ કહિ માતુ ભરતુ હિયઁ લાએ થન પય સ્ત્રવહિં નયન જલ છાએ
કરત બિલાપ બહુત યહિ ભાઁતી બૈઠેહિં બીતિ ગઇ સબ રાતી
બામદેઉ બસિષ્ઠ તબ આએ સચિવ મહાજન સકલ બોલાએ
મુનિ બહુ ભાઁતિ ભરત ઉપદેસે કહિ પરમારથ બચન સુદેસે
દોહા- તાત હૃદયઁ ધીરજુ ધરહુ કરહુ જો અવસર આજુ
ઉઠે ભરત ગુર બચન સુનિ કરન કહેઉ સબુ સાજુ૧૬૯
નૃપતનુ બેદ બિદિત અન્હવાવા પરમ બિચિત્ર બિમાનુ બનાવા
ગહિ પદ ભરત માતુ સબ રાખી રહીં રાનિ દરસન અભિલાષી
ચંદન અગર ભાર બહુ આએ અમિત અનેક સુગંધ સુહાએ
સરજુ તીર રચિ ચિતા બનાઈ જનુ સુરપુર સોપાન સુહાઈ
એહિ બિધિ દાહ ક્રિયા સબ કીન્હી બિધિવત ન્હાઇ તિલાંજુલિ દીન્હી
સોધિ સુમૃતિ સબ બેદ પુરાના કીન્હ ભરત દસગાત બિધાના
જહઁ જસ મુનિબર આયસુ દીન્હા તહઁ તસ સહસ ભાઁતિ સબુ કીન્હા
ભએ બિસુદ્ધ દિએ સબ દાના ધેનુ બાજિ ગજ બાહન નાના
દોહા- સિંઘાસન ભૂષન બસન અન્ન ધરનિ ધન ધામ
દિએ ભરત લહિ ભૂમિસુર ભે પરિપૂરન કામ૧૭૦
પિતુ હિત ભરત કીન્હિ જસિ કરની સો મુખ લાખ જાઇ નહિં બરની
સુદિનુ સોધિ મુનિબર તબ આએ સચિવ મહાજન સકલ બોલાએ
બૈઠે રાજસભાઁ સબ જાઈ પઠએ બોલિ ભરત દોઉ ભાઈ
ભરતુ બસિષ્ઠ નિકટ બૈઠારે નીતિ ધરમમય બચન ઉચારે
પ્રથમ કથા સબ મુનિબર બરની કૈકઇ કુટિલ કીન્હિ જસિ કરની
ભૂપ ધરમબ્રતુ સત્ય સરાહા જેહિં તનુ પરિહરિ પ્રેમુ નિબાહા
કહત રામ ગુન સીલ સુભાઊ સજલ નયન પુલકેઉ મુનિરાઊ
બહુરિ લખન સિય પ્રીતિ બખાની સોક સનેહ મગન મુનિ ગ્યાની
દોહા- સુનહુ ભરત ભાવી પ્રબલ બિલખિ કહેઉ મુનિનાથ
હાનિ લાભુ જીવન મરનુ જસુ અપજસુ બિધિ હાથ૧૭૧
અસ બિચારિ કેહિ દેઇઅ દોસૂ બ્યરથ કાહિ પર કીજિઅ રોસૂ
તાત બિચારુ કેહિ કરહુ મન માહીં સોચ જોગુ દસરથુ નૃપુ નાહીં
સોચિઅ બિપ્ર જો બેદ બિહીના તજિ નિજ ધરમુ બિષય લયલીના
સોચિઅ નૃપતિ જો નીતિ ન જાના જેહિ ન પ્રજા પ્રિય પ્રાન સમાના
સોચિઅ બયસુ કૃપન ધનવાનૂ જો ન અતિથિ સિવ ભગતિ સુજાનૂ
સોચિઅ સૂદ્રુ બિપ્ર અવમાની મુખર માનપ્રિય ગ્યાન ગુમાની
સોચિઅ પુનિ પતિ બંચક નારી કુટિલ કલહપ્રિય ઇચ્છાચારી
સોચિઅ બટુ નિજ બ્રતુ પરિહરઈ જો નહિં ગુર આયસુ અનુસરઈ
દોહા- સોચિઅ ગૃહી જો મોહ બસ કરઇ કરમ પથ ત્યાગ
સોચિઅ જતિ પ્રંપચ રત બિગત બિબેક બિરાગ૧૭૨
બૈખાનસ સોઇ સોચૈ જોગુ તપુ બિહાઇ જેહિ ભાવઇ ભોગૂ
સોચિઅ પિસુન અકારન ક્રોધી જનનિ જનક ગુર બંધુ બિરોધી
સબ બિધિ સોચિઅ પર અપકારી નિજ તનુ પોષક નિરદય ભારી
સોચનીય સબહિ બિધિ સોઈ જો ન છાડ઼િ છલુ હરિ જન હોઈ
સોચનીય નહિં કોસલરાઊ ભુવન ચારિદસ પ્રગટ પ્રભાઊ
ભયઉ ન અહઇ ન અબ હોનિહારા ભૂપ ભરત જસ પિતા તુમ્હારા
બિધિ હરિ હરુ સુરપતિ દિસિનાથા બરનહિં સબ દસરથ ગુન ગાથા
દોહા- કહહુ તાત કેહિ ભાઁતિ કોઉ કરિહિ બડ઼ાઈ તાસુ
રામ લખન તુમ્હ સત્રુહન સરિસ સુઅન સુચિ જાસુ૧૭૩
સબ પ્રકાર ભૂપતિ બડ઼ભાગી બાદિ બિષાદુ કરિઅ તેહિ લાગી
યહુ સુનિ સમુઝિ સોચુ પરિહરહૂ સિર ધરિ રાજ રજાયસુ કરહૂ
રાઁય રાજપદુ તુમ્હ કહુઁ દીન્હા પિતા બચનુ ફુર ચાહિઅ કીન્હા
તજે રામુ જેહિં બચનહિ લાગી તનુ પરિહરેઉ રામ બિરહાગી
નૃપહિ બચન પ્રિય નહિં પ્રિય પ્રાના કરહુ તાત પિતુ બચન પ્રવાના
કરહુ સીસ ધરિ ભૂપ રજાઈ હઇ તુમ્હ કહઁ સબ ભાઁતિ ભલાઈ
પરસુરામ પિતુ અગ્યા રાખી મારી માતુ લોક સબ સાખી
તનય જજાતિહિ જૌબનુ દયઊ પિતુ અગ્યાઁ અઘ અજસુ ન ભયઊ
દોહા- અનુચિત ઉચિત બિચારુ તજિ જે પાલહિં પિતુ બૈન
તે ભાજન સુખ સુજસ કે બસહિં અમરપતિ ઐન૧૭૪
અવસિ નરેસ બચન ફુર કરહૂ પાલહુ પ્રજા સોકુ પરિહરહૂ
સુરપુર નૃપ પાઇહિ પરિતોષૂ તુમ્હ કહુઁ સુકૃત સુજસુ નહિં દોષૂ
બેદ બિદિત સંમત સબહી કા જેહિ પિતુ દેઇ સો પાવઇ ટીકા
કરહુ રાજુ પરિહરહુ ગલાની માનહુ મોર બચન હિત જાની
સુનિ સુખુ લહબ રામ બૈદેહીં અનુચિત કહબ ન પંડિત કેહીં
કૌસલ્યાદિ સકલ મહતારીં તેઉ પ્રજા સુખ હોહિં સુખારીં
પરમ તુમ્હાર રામ કર જાનિહિ સો સબ બિધિ તુમ્હ સન ભલ માનિહિ
સૌંપેહુ રાજુ રામ કૈ આએઁ સેવા કરેહુ સનેહ સુહાએઁ
દોહા- કીજિઅ ગુર આયસુ અવસિ કહહિં સચિવ કર જોરિ
રઘુપતિ આએઁ ઉચિત જસ તસ તબ કરબ બહોરિ૧૭૫
કૌસલ્યા ધરિ ધીરજુ કહઈ પૂત પથ્ય ગુર આયસુ અહઈ
સો આદરિઅ કરિઅ હિત માની તજિઅ બિષાદુ કાલ ગતિ જાની
બન રઘુપતિ સુરપતિ નરનાહૂ તુમ્હ એહિ ભાઁતિ તાત કદરાહૂ
પરિજન પ્રજા સચિવ સબ અંબા તુમ્હહી સુત સબ કહઁ અવલંબા
લખિ બિધિ બામ કાલુ કઠિનાઈ ધીરજુ ધરહુ માતુ બલિ જાઈ
સિર ધરિ ગુર આયસુ અનુસરહૂ પ્રજા પાલિ પરિજન દુખુ હરહૂ
ગુર કે બચન સચિવ અભિનંદનુ સુને ભરત હિય હિત જનુ ચંદનુ
સુની બહોરિ માતુ મૃદુ બાની સીલ સનેહ સરલ રસ સાની
છંદ- સાની સરલ રસ માતુ બાની સુનિ ભરત બ્યાકુલ ભએ
લોચન સરોરુહ સ્ત્રવત સીંચત બિરહ ઉર અંકુર નએ
સો દસા દેખત સમય તેહિ બિસરી સબહિ સુધિ દેહ કી
તુલસી સરાહત સકલ સાદર સીવઁ સહજ સનેહ કી
સોરઠા- -ભરતુ કમલ કર જોરિ ધીર ધુરંધર ધીર ધરિ
બચન અમિઅઁ જનુ બોરિ દેત ઉચિત ઉત્તર સબહિ૧૭૬
માસપારાયણ, અઠારહવાઁ વિશ્રામ