શ્રી રામચરિત માનસ/ ચોથો વિશ્ચામ
<poem> સુનિ બોલીં મુસકાઇ ભવાની ઉચિત કહેહુ મુનિબર બિગ્યાની તુમ્હરેં જાન કામુ અબ જારા અબ લગિ સંભુ રહે સબિકારા હમરેં જાન સદા સિવ જોગી અજ અનવદ્ય અકામ અભોગી જૌં મૈં સિવ સેયે અસ જાની પ્રીતિ સમેત કર્મ મન બાની તૌ હમાર પન સુનહુ મુનીસા કરિહહિં સત્ય કૃપાનિધિ ઈસા તુમ્હ જો કહા હર જારેઉ મારા સોઇ અતિ બ અબિબેકુ તુમ્હારા તાત અનલ કર સહજ સુભાઊ હિમ તેહિ નિકટ જાઇ નહિં કાઊ ગએઁ સમીપ સો અવસિ નસાઈ અસિ મન્મથ મહેસ કી નાઈ દો0-હિયઁ હરષે મુનિ બચન સુનિ દેખિ પ્રીતિ બિસ્વાસ ચલે ભવાનિહિ નાઇ સિર ગએ હિમાચલ પાસ90 –*–*– સબુ પ્રસંગુ ગિરિપતિહિ સુનાવા મદન દહન સુનિ અતિ દુખુ પાવા બહુરિ કહેઉ રતિ કર બરદાના સુનિ હિમવંત બહુત સુખુ માના હૃદયઁ બિચારિ સંભુ પ્રભુતાઈ સાદર મુનિબર લિએ બોલાઈ સુદિનુ સુનખતુ સુઘરી સોચાઈ બેગિ બેદબિધિ લગન ધરાઈ પત્રી સપ્તરિષિન્હ સોઇ દીન્હી ગહિ પદ બિનય હિમાચલ કીન્હી જાઇ બિધિહિ દીન્હિ સો પાતી બાચત પ્રીતિ ન હૃદયઁ સમાતી લગન બાચિ અજ સબહિ સુનાઈ હરષે મુનિ સબ સુર સમુદાઈ સુમન બૃષ્ટિ નભ બાજન બાજે મંગલ કલસ દસહુઁ દિસિ સાજે દો0- લગે સઁવારન સકલ સુર બાહન બિબિધ બિમાન હોહિ સગુન મંગલ સુભદ કરહિં અપછરા ગાન91 –*–*–
સિવહિ સંભુ ગન કરહિં સિંગારા જટા મુકુટ અહિ મૌરુ સઁવારા કુંડલ કંકન પહિરે બ્યાલા તન બિભૂતિ પટ કેહરિ છાલા સસિ લલાટ સુંદર સિર ગંગા નયન તીનિ ઉપબીત ભુજંગા ગરલ કંઠ ઉર નર સિર માલા અસિવ બેષ સિવધામ કૃપાલા કર ત્રિસૂલ અરુ ડમરુ બિરાજા ચલે બસહઁ ચિ બાજહિં બાજા દેખિ સિવહિ સુરત્રિય મુસુકાહીં બર લાયક દુલહિનિ જગ નાહીં બિષ્નુ બિરંચિ આદિ સુરબ્રાતા ચિ ચિ બાહન ચલે બરાતા સુર સમાજ સબ ભાઁતિ અનૂપા નહિં બરાત દૂલહ અનુરૂપા દો0-બિષ્નુ કહા અસ બિહસિ તબ બોલિ સકલ દિસિરાજ બિલગ બિલગ હોઇ ચલહુ સબ નિજ નિજ સહિત સમાજ92 –*–*– બર અનુહારિ બરાત ન ભાઈ હઁસી કરૈહહુ પર પુર જાઈ બિષ્નુ બચન સુનિ સુર મુસકાને નિજ નિજ સેન સહિત બિલગાને મનહીં મન મહેસુ મુસુકાહીં હરિ કે બિંગ્ય બચન નહિં જાહીં અતિ પ્રિય બચન સુનત પ્રિય કેરે ભૃંગિહિ પ્રેરિ સકલ ગન ટેરે સિવ અનુસાસન સુનિ સબ આએ પ્રભુ પદ જલજ સીસ તિન્હ નાએ નાના બાહન નાના બેષા બિહસે સિવ સમાજ નિજ દેખા કોઉ મુખહીન બિપુલ મુખ કાહૂ બિનુ પદ કર કોઉ બહુ પદ બાહૂ બિપુલ નયન કોઉ નયન બિહીના રિષ્ટપુષ્ટ કોઉ અતિ તનખીના છં0-તન ખીન કોઉ અતિ પીન પાવન કોઉ અપાવન ગતિ ધરેં ભૂષન કરાલ કપાલ કર સબ સદ્ય સોનિત તન ભરેં ખર સ્વાન સુઅર સૃકાલ મુખ ગન બેષ અગનિત કો ગનૈ બહુ જિનસ પ્રેત પિસાચ જોગિ જમાત બરનત નહિં બનૈ સો0-નાચહિં ગાવહિં ગીત પરમ તરંગી ભૂત સબ દેખત અતિ બિપરીત બોલહિં બચન બિચિત્ર બિધિ93 જસ દૂલહુ તસિ બની બરાતા કૌતુક બિબિધ હોહિં મગ જાતા ઇહાઁ હિમાચલ રચેઉ બિતાના અતિ બિચિત્ર નહિં જાઇ બખાના સૈલ સકલ જહઁ લગિ જગ માહીં લઘુ બિસાલ નહિં બરનિ સિરાહીં બન સાગર સબ નદીં તલાવા હિમગિરિ સબ કહુઁ નેવત પઠાવા કામરૂપ સુંદર તન ધારી સહિત સમાજ સહિત બર નારી ગએ સકલ તુહિનાચલ ગેહા ગાવહિં મંગલ સહિત સનેહા પ્રથમહિં ગિરિ બહુ ગૃહ સઁવરાએ જથાજોગુ તહઁ તહઁ સબ છાએ પુર સોભા અવલોકિ સુહાઈ લાગઇ લઘુ બિરંચિ નિપુનાઈ છં0-લઘુ લાગ બિધિ કી નિપુનતા અવલોકિ પુર સોભા સહી બન બાગ કૂપ તાગ સરિતા સુભગ સબ સક કો કહી મંગલ બિપુલ તોરન પતાકા કેતુ ગૃહ ગૃહ સોહહીં બનિતા પુરુષ સુંદર ચતુર છબિ દેખિ મુનિ મન મોહહીં દો0-જગદંબા જહઁ અવતરી સો પુરુ બરનિ કિ જાઇ રિદ્ધિ સિદ્ધિ સંપત્તિ સુખ નિત નૂતન અધિકાઇ94 –*–*– નગર નિકટ બરાત સુનિ આઈ પુર ખરભરુ સોભા અધિકાઈ કરિ બનાવ સજિ બાહન નાના ચલે લેન સાદર અગવાના હિયઁ હરષે સુર સેન નિહારી હરિહિ દેખિ અતિ ભએ સુખારી સિવ સમાજ જબ દેખન લાગે બિડરિ ચલે બાહન સબ ભાગે ધરિ ધીરજુ તહઁ રહે સયાને બાલક સબ લૈ જીવ પરાને ગએઁ ભવન પૂછહિં પિતુ માતા કહહિં બચન ભય કંપિત ગાતા કહિઅ કાહ કહિ જાઇ ન બાતા જમ કર ધાર કિધૌં બરિઆતા બરુ બૌરાહ બસહઁ અસવારા બ્યાલ કપાલ બિભૂષન છારા છં0-તન છાર બ્યાલ કપાલ ભૂષન નગન જટિલ ભયંકરા સઁગ ભૂત પ્રેત પિસાચ જોગિનિ બિકટ મુખ રજનીચરા જો જિઅત રહિહિ બરાત દેખત પુન્ય બ તેહિ કર સહી દેખિહિ સો ઉમા બિબાહુ ઘર ઘર બાત અસિ લરિકન્હ કહી દો0-સમુઝિ મહેસ સમાજ સબ જનનિ જનક મુસુકાહિં બાલ બુઝાએ બિબિધ બિધિ નિડર હોહુ ડરુ નાહિં95 –*–*– લૈ અગવાન બરાતહિ આએ દિએ સબહિ જનવાસ સુહાએ મૈનાઁ સુભ આરતી સઁવારી સંગ સુમંગલ ગાવહિં નારી કંચન થાર સોહ બર પાની પરિછન ચલી હરહિ હરષાની બિકટ બેષ રુદ્રહિ જબ દેખા અબલન્હ ઉર ભય ભયઉ બિસેષા ભાગિ ભવન પૈઠીં અતિ ત્રાસા ગએ મહેસુ જહાઁ જનવાસા મૈના હૃદયઁ ભયઉ દુખુ ભારી લીન્હી બોલિ ગિરીસકુમારી અધિક સનેહઁ ગોદ બૈઠારી સ્યામ સરોજ નયન ભરે બારી જેહિં બિધિ તુમ્હહિ રૂપુ અસ દીન્હા તેહિં જ બરુ બાઉર કસ કીન્હા છં0- કસ કીન્હ બરુ બૌરાહ બિધિ જેહિં તુમ્હહિ સુંદરતા દઈ જો ફલુ ચહિઅ સુરતરુહિં સો બરબસ બબૂરહિં લાગઈ તુમ્હ સહિત ગિરિ તેં ગિરૌં પાવક જરૌં જલનિધિ મહુઁ પરૌં ઘરુ જાઉ અપજસુ હોઉ જગ જીવત બિબાહુ ન હૌં કરૌં દો0-ભઈ બિકલ અબલા સકલ દુખિત દેખિ ગિરિનારિ કરિ બિલાપુ રોદતિ બદતિ સુતા સનેહુ સઁભારિ96 –*–*– નારદ કર મૈં કાહ બિગારા ભવનુ મોર જિન્હ બસત ઉજારા અસ ઉપદેસુ ઉમહિ જિન્હ દીન્હા બૌરે બરહિ લગિ તપુ કીન્હા સાચેહુઁ ઉન્હ કે મોહ ન માયા ઉદાસીન ધનુ ધામુ ન જાયા પર ઘર ઘાલક લાજ ન ભીરા બાઝઁ કિ જાન પ્રસવ કૈં પીરા જનનિહિ બિકલ બિલોકિ ભવાની બોલી જુત બિબેક મૃદુ બાની અસ બિચારિ સોચહિ મતિ માતા સો ન ટરઇ જો રચઇ બિધાતા કરમ લિખા જૌ બાઉર નાહૂ તૌ કત દોસુ લગાઇઅ કાહૂ
તુમ્હ સન મિટહિં કિ બિધિ કે અંકા માતુ બ્યર્થ જનિ લેહુ કલંકા છં0-જનિ લેહુ માતુ કલંકુ કરુના પરિહરહુ અવસર નહીં દુખુ સુખુ જો લિખા લિલાર હમરેં જાબ જહઁ પાઉબ તહીં સુનિ ઉમા બચન બિનીત કોમલ સકલ અબલા સોચહીં બહુ ભાઁતિ બિધિહિ લગાઇ દૂષન નયન બારિ બિમોચહીં દો0-તેહિ અવસર નારદ સહિત અરુ રિષિ સપ્ત સમેત સમાચાર સુનિ તુહિનગિરિ ગવને તુરત નિકેત97 –*–*– તબ નારદ સબહિ સમુઝાવા પૂરુબ કથાપ્રસંગુ સુનાવા મયના સત્ય સુનહુ મમ બાની જગદંબા તવ સુતા ભવાની અજા અનાદિ સક્તિ અબિનાસિનિ સદા સંભુ અરધંગ નિવાસિનિ જગ સંભવ પાલન લય કારિનિ નિજ ઇચ્છા લીલા બપુ ધારિનિ જનમીં પ્રથમ દચ્છ ગૃહ જાઈ નામુ સતી સુંદર તનુ પાઈ તહઁહુઁ સતી સંકરહિ બિબાહીં કથા પ્રસિદ્ધ સકલ જગ માહીં એક બાર આવત સિવ સંગા દેખેઉ રઘુકુલ કમલ પતંગા ભયઉ મોહુ સિવ કહા ન કીન્હા ભ્રમ બસ બેષુ સીય કર લીન્હા છં0-સિય બેષુ સતી જો કીન્હ તેહિ અપરાધ સંકર પરિહરીં હર બિરહઁ જાઇ બહોરિ પિતુ કેં જગ્ય જોગાનલ જરીં અબ જનમિ તુમ્હરે ભવન નિજ પતિ લાગિ દારુન તપુ કિયા અસ જાનિ સંસય તજહુ ગિરિજા સર્બદા સંકર પ્રિયા દો0-સુનિ નારદ કે બચન તબ સબ કર મિટા બિષાદ છન મહુઁ બ્યાપેઉ સકલ પુર ઘર ઘર યહ સંબાદ98 –*–*– તબ મયના હિમવંતુ અનંદે પુનિ પુનિ પારબતી પદ બંદે નારિ પુરુષ સિસુ જુબા સયાને નગર લોગ સબ અતિ હરષાને લગે હોન પુર મંગલગાના સજે સબહિ હાટક ઘટ નાના ભાઁતિ અનેક ભઈ જેવરાના સૂપસાસ્ત્ર જસ કછુ બ્યવહારા સો જેવનાર કિ જાઇ બખાની બસહિં ભવન જેહિં માતુ ભવાની સાદર બોલે સકલ બરાતી બિષ્નુ બિરંચિ દેવ સબ જાતી બિબિધિ પાઁતિ બૈઠી જેવનારા લાગે પરુસન નિપુન સુઆરા નારિબૃંદ સુર જેવઁત જાની લગીં દેન ગારીં મૃદુ બાની છં0-ગારીં મધુર સ્વર દેહિં સુંદરિ બિંગ્ય બચન સુનાવહીં ભોજનુ કરહિં સુર અતિ બિલંબુ બિનોદુ સુનિ સચુ પાવહીં જેવઁત જો બ્યો અનંદુ સો મુખ કોટિહૂઁ ન પરૈ કહ્યો અચવાઁઇ દીન્હે પાન ગવને બાસ જહઁ જાકો રહ્યો દો0-બહુરિ મુનિન્હ હિમવંત કહુઁ લગન સુનાઈ આઇ સમય બિલોકિ બિબાહ કર પઠએ દેવ બોલાઇ99 –*–*– બોલિ સકલ સુર સાદર લીન્હે સબહિ જથોચિત આસન દીન્હે બેદી બેદ બિધાન સઁવારી સુભગ સુમંગલ ગાવહિં નારી સિંઘાસનુ અતિ દિબ્ય સુહાવા જાઇ ન બરનિ બિરંચિ બનાવા બૈઠે સિવ બિપ્રન્હ સિરુ નાઈ હૃદયઁ સુમિરિ નિજ પ્રભુ રઘુરાઈ બહુરિ મુનીસન્હ ઉમા બોલાઈ કરિ સિંગારુ સખીં લૈ આઈ દેખત રૂપુ સકલ સુર મોહે બરનૈ છબિ અસ જગ કબિ કો હૈ જગદંબિકા જાનિ ભવ ભામા સુરન્હ મનહિં મન કીન્હ પ્રનામા સુંદરતા મરજાદ ભવાની જાઇ ન કોટિહુઁ બદન બખાની છં0-કોટિહુઁ બદન નહિં બનૈ બરનત જગ જનનિ સોભા મહા સકુચહિં કહત શ્રુતિ સેષ સારદ મંદમતિ તુલસી કહા છબિખાનિ માતુ ભવાનિ ગવની મધ્ય મંડપ સિવ જહાઁ અવલોકિ સકહિં ન સકુચ પતિ પદ કમલ મનુ મધુકરુ તહાઁ દો0-મુનિ અનુસાસન ગનપતિહિ પૂજેઉ સંભુ ભવાનિ
કોઉ સુનિ સંસય કરૈ જનિ સુર અનાદિ જિયઁ જાનિ100 –*–*–
જસિ બિબાહ કૈ બિધિ શ્રુતિ ગાઈ મહામુનિન્હ સો સબ કરવાઈ ગહિ ગિરીસ કુસ કન્યા પાની ભવહિ સમરપીં જાનિ ભવાની પાનિગ્રહન જબ કીન્હ મહેસા હિંયઁ હરષે તબ સકલ સુરેસા બેદ મંત્ર મુનિબર ઉચ્ચરહીં જય જય જય સંકર સુર કરહીં બાજહિં બાજન બિબિધ બિધાના સુમનબૃષ્ટિ નભ ભૈ બિધિ નાના હર ગિરિજા કર ભયઉ બિબાહૂ સકલ ભુવન ભરિ રહા ઉછાહૂ દાસીં દાસ તુરગ રથ નાગા ધેનુ બસન મનિ બસ્તુ બિભાગા અન્ન કનકભાજન ભરિ જાના દાઇજ દીન્હ ન જાઇ બખાના છં0-દાઇજ દિયો બહુ ભાઁતિ પુનિ કર જોરિ હિમભૂધર કહ્યો કા દેઉઁ પૂરનકામ સંકર ચરન પંકજ ગહિ રહ્યો સિવઁ કૃપાસાગર સસુર કર સંતોષુ સબ ભાઁતિહિં કિયો પુનિ ગહે પદ પાથોજ મયનાઁ પ્રેમ પરિપૂરન હિયો દો0-નાથ ઉમા મન પ્રાન સમ ગૃહકિંકરી કરેહુ છમેહુ સકલ અપરાધ અબ હોઇ પ્રસન્ન બરુ દેહુ101 –*–*– બહુ બિધિ સંભુ સાસ સમુઝાઈ ગવની ભવન ચરન સિરુ નાઈ જનનીં ઉમા બોલિ તબ લીન્હી લૈ ઉછંગ સુંદર સિખ દીન્હી કરેહુ સદા સંકર પદ પૂજા નારિધરમુ પતિ દેઉ ન દૂજા બચન કહત ભરે લોચન બારી બહુરિ લાઇ ઉર લીન્હિ કુમારી કત બિધિ સૃજીં નારિ જગ માહીં પરાધીન સપનેહુઁ સુખુ નાહીં ભૈ અતિ પ્રેમ બિકલ મહતારી ધીરજુ કીન્હ કુસમય બિચારી પુનિ પુનિ મિલતિ પરતિ ગહિ ચરના પરમ પ્રેમ કછુ જાઇ ન બરના સબ નારિન્હ મિલિ ભેટિ ભવાની જાઇ જનનિ ઉર પુનિ લપટાની છં0-જનનિહિ બહુરિ મિલિ ચલી ઉચિત અસીસ સબ કાહૂઁ દઈં ફિરિ ફિરિ બિલોકતિ માતુ તન તબ સખીં લૈ સિવ પહિં ગઈ જાચક સકલ સંતોષિ સંકરુ ઉમા સહિત ભવન ચલે સબ અમર હરષે સુમન બરષિ નિસાન નભ બાજે ભલે દો0-ચલે સંગ હિમવંતુ તબ પહુઁચાવન અતિ હેતુ બિબિધ ભાઁતિ પરિતોષુ કરિ બિદા કીન્હ બૃષકેતુ102 –*–*– તુરત ભવન આએ ગિરિરાઈ સકલ સૈલ સર લિએ બોલાઈ આદર દાન બિનય બહુમાના સબ કર બિદા કીન્હ હિમવાના જબહિં સંભુ કૈલાસહિં આએ સુર સબ નિજ નિજ લોક સિધાએ જગત માતુ પિતુ સંભુ ભવાની તેહી સિંગારુ ન કહઉઁ બખાની કરહિં બિબિધ બિધિ ભોગ બિલાસા ગનન્હ સમેત બસહિં કૈલાસા હર ગિરિજા બિહાર નિત નયઊ એહિ બિધિ બિપુલ કાલ ચલિ ગયઊ તબ જનમેઉ ષટબદન કુમારા તારકુ અસુર સમર જેહિં મારા આગમ નિગમ પ્રસિદ્ધ પુરાના ષન્મુખ જન્મુ સકલ જગ જાના છં0-જગુ જાન ષન્મુખ જન્મુ કર્મુ પ્રતાપુ પુરુષારથુ મહા તેહિ હેતુ મૈં બૃષકેતુ સુત કર ચરિત સંછેપહિં કહા યહ ઉમા સંગુ બિબાહુ જે નર નારિ કહહિં જે ગાવહીં કલ્યાન કાજ બિબાહ મંગલ સર્બદા સુખુ પાવહીં દો0-ચરિત સિંધુ ગિરિજા રમન બેદ ન પાવહિં પારુ બરનૈ તુલસીદાસુ કિમિ અતિ મતિમંદ ગવાઁરુ103 –*–*–
સંભુ ચરિત સુનિ સરસ સુહાવા ભરદ્વાજ મુનિ અતિ સુખ પાવા બહુ લાલસા કથા પર બાી નયનન્હિ નીરુ રોમાવલિ ઠાી પ્રેમ બિબસ મુખ આવ ન બાની દસા દેખિ હરષે મુનિ ગ્યાની અહો ધન્ય તવ જન્મુ મુનીસા તુમ્હહિ પ્રાન સમ પ્રિય ગૌરીસા સિવ પદ કમલ જિન્હહિ રતિ નાહીં રામહિ તે સપનેહુઁ ન સોહાહીં બિનુ છલ બિસ્વનાથ પદ નેહૂ રામ ભગત કર લચ્છન એહૂ સિવ સમ કો રઘુપતિ બ્રતધારી બિનુ અઘ તજી સતી અસિ નારી પનુ કરિ રઘુપતિ ભગતિ દેખાઈ કો સિવ સમ રામહિ પ્રિય ભાઈ દો0-પ્રથમહિં મૈ કહિ સિવ ચરિત બૂઝા મરમુ તુમ્હાર સુચિ સેવક તુમ્હ રામ કે રહિત સમસ્ત બિકાર104 –*–*– મૈં જાના તુમ્હાર ગુન સીલા કહઉઁ સુનહુ અબ રઘુપતિ લીલા સુનુ મુનિ આજુ સમાગમ તોરેં કહિ ન જાઇ જસ સુખુ મન મોરેં રામ ચરિત અતિ અમિત મુનિસા કહિ ન સકહિં સત કોટિ અહીસા તદપિ જથાશ્રુત કહઉઁ બખાની સુમિરિ ગિરાપતિ પ્રભુ ધનુપાની સારદ દારુનારિ સમ સ્વામી રામુ સૂત્રધર અંતરજામી જેહિ પર કૃપા કરહિં જનુ જાની કબિ ઉર અજિર નચાવહિં બાની પ્રનવઉઁ સોઇ કૃપાલ રઘુનાથા બરનઉઁ બિસદ તાસુ ગુન ગાથા પરમ રમ્ય ગિરિબરુ કૈલાસૂ સદા જહાઁ સિવ ઉમા નિવાસૂ દો0-સિદ્ધ તપોધન જોગિજન સૂર કિંનર મુનિબૃંદ બસહિં તહાઁ સુકૃતી સકલ સેવહિં સિબ સુખકંદ105 –*–*– હરિ હર બિમુખ ધર્મ રતિ નાહીં તે નર તહઁ સપનેહુઁ નહિં જાહીં તેહિ ગિરિ પર બટ બિટપ બિસાલા નિત નૂતન સુંદર સબ કાલા ત્રિબિધ સમીર સુસીતલિ છાયા સિવ બિશ્રામ બિટપ શ્રુતિ ગાયા એક બાર તેહિ તર પ્રભુ ગયઊ તરુ બિલોકિ ઉર અતિ સુખુ ભયઊ નિજ કર ડાસિ નાગરિપુ છાલા બૈઠૈ સહજહિં સંભુ કૃપાલા કુંદ ઇંદુ દર ગૌર સરીરા ભુજ પ્રલંબ પરિધન મુનિચીરા તરુન અરુન અંબુજ સમ ચરના નખ દુતિ ભગત હૃદય તમ હરના ભુજગ ભૂતિ ભૂષન ત્રિપુરારી આનનુ સરદ ચંદ છબિ હારી દો0-જટા મુકુટ સુરસરિત સિર લોચન નલિન બિસાલ નીલકંઠ લાવન્યનિધિ સોહ બાલબિધુ ભાલ106 –*–*– બૈઠે સોહ કામરિપુ કૈસેં ધરેં સરીરુ સાંતરસુ જૈસેં પારબતી ભલ અવસરુ જાની ગઈ સંભુ પહિં માતુ ભવાની જાનિ પ્રિયા આદરુ અતિ કીન્હા બામ ભાગ આસનુ હર દીન્હા બૈઠીં સિવ સમીપ હરષાઈ પૂરુબ જન્મ કથા ચિત આઈ પતિ હિયઁ હેતુ અધિક અનુમાની બિહસિ ઉમા બોલીં પ્રિય બાની કથા જો સકલ લોક હિતકારી સોઇ પૂછન ચહ સૈલકુમારી બિસ્વનાથ મમ નાથ પુરારી ત્રિભુવન મહિમા બિદિત તુમ્હારી ચર અરુ અચર નાગ નર દેવા સકલ કરહિં પદ પંકજ સેવા દો0-પ્રભુ સમરથ સર્બગ્ય સિવ સકલ કલા ગુન ધામ જોગ ગ્યાન બૈરાગ્ય નિધિ પ્રનત કલપતરુ નામ107 –*–*– જૌં મો પર પ્રસન્ન સુખરાસી જાનિઅ સત્ય મોહિ નિજ દાસી તૌં પ્રભુ હરહુ મોર અગ્યાના કહિ રઘુનાથ કથા બિધિ નાના જાસુ ભવનુ સુરતરુ તર હોઈ સહિ કિ દરિદ્ર જનિત દુખુ સોઈ સસિભૂષન અસ હૃદયઁ બિચારી હરહુ નાથ મમ મતિ ભ્રમ ભારી પ્રભુ જે મુનિ પરમારથબાદી કહહિં રામ કહુઁ બ્રહ્મ અનાદી સેસ સારદા બેદ પુરાના સકલ કરહિં રઘુપતિ ગુન ગાના તુમ્હ પુનિ રામ રામ દિન રાતી સાદર જપહુ અનઁગ આરાતી રામુ સો અવધ નૃપતિ સુત સોઈ કી અજ અગુન અલખગતિ કોઈ દો0-જૌં નૃપ તનય ત બ્રહ્મ કિમિ નારિ બિરહઁ મતિ ભોરિ દેખ ચરિત મહિમા સુનત ભ્રમતિ બુદ્ધિ અતિ મોરિ108 –*–*– જૌં અનીહ બ્યાપક બિભુ કોઊ કબહુ બુઝાઇ નાથ મોહિ સોઊ અગ્ય જાનિ રિસ ઉર જનિ ધરહૂ જેહિ બિધિ મોહ મિટૈ સોઇ કરહૂ મૈ બન દીખિ રામ પ્રભુતાઈ અતિ ભય બિકલ ન તુમ્હહિ સુનાઈ તદપિ મલિન મન બોધુ ન આવા સો ફલુ ભલી ભાઁતિ હમ પાવા અજહૂઁ કછુ સંસઉ મન મોરે કરહુ કૃપા બિનવઉઁ કર જોરેં પ્રભુ તબ મોહિ બહુ ભાઁતિ પ્રબોધા નાથ સો સમુઝિ કરહુ જનિ ક્રોધા તબ કર અસ બિમોહ અબ નાહીં રામકથા પર રુચિ મન માહીં કહહુ પુનીત રામ ગુન ગાથા ભુજગરાજ ભૂષન સુરનાથા દો0-બંદઉ પદ ધરિ ધરનિ સિરુ બિનય કરઉઁ કર જોરિ બરનહુ રઘુબર બિસદ જસુ શ્રુતિ સિદ્ધાંત નિચોરિ109 –*–*– જદપિ જોષિતા નહિં અધિકારી દાસી મન ક્રમ બચન તુમ્હારી ગૂઉ તત્વ ન સાધુ દુરાવહિં આરત અધિકારી જહઁ પાવહિં અતિ આરતિ પૂછઉઁ સુરરાયા રઘુપતિ કથા કહહુ કરિ દાયા પ્રથમ સો કારન કહહુ બિચારી નિર્ગુન બ્રહ્મ સગુન બપુ ધારી પુનિ પ્રભુ કહહુ રામ અવતારા બાલચરિત પુનિ કહહુ ઉદારા કહહુ જથા જાનકી બિબાહીં રાજ તજા સો દૂષન કાહીં બન બસિ કીન્હે ચરિત અપારા કહહુ નાથ જિમિ રાવન મારા રાજ બૈઠિ કીન્હીં બહુ લીલા સકલ કહહુ સંકર સુખલીલા દો0-બહુરિ કહહુ કરુનાયતન કીન્હ જો અચરજ રામ પ્રજા સહિત રઘુબંસમનિ કિમિ ગવને નિજ ધામ110 –*–*– પુનિ પ્રભુ કહહુ સો તત્વ બખાની જેહિં બિગ્યાન મગન મુનિ ગ્યાની ભગતિ ગ્યાન બિગ્યાન બિરાગા પુનિ સબ બરનહુ સહિત બિભાગા ઔરઉ રામ રહસ્ય અનેકા કહહુ નાથ અતિ બિમલ બિબેકા જો પ્રભુ મૈં પૂછા નહિ હોઈ સોઉ દયાલ રાખહુ જનિ ગોઈ તુમ્હ ત્રિભુવન ગુર બેદ બખાના આન જીવ પાઁવર કા જાના પ્રસ્ન ઉમા કૈ સહજ સુહાઈ છલ બિહીન સુનિ સિવ મન ભાઈ હર હિયઁ રામચરિત સબ આએ પ્રેમ પુલક લોચન જલ છાએ શ્રીરઘુનાથ રૂપ ઉર આવા પરમાનંદ અમિત સુખ પાવા દો0-મગન ધ્યાનરસ દંડ જુગ પુનિ મન બાહેર કીન્હ રઘુપતિ ચરિત મહેસ તબ હરષિત બરનૈ લીન્હ111 –*–*– ઝૂઠેઉ સત્ય જાહિ બિનુ જાનેં જિમિ ભુજંગ બિનુ રજુ પહિચાનેં જેહિ જાનેં જગ જાઇ હેરાઈ જાગેં જથા સપન ભ્રમ જાઈ બંદઉઁ બાલરૂપ સોઈ રામૂ સબ સિધિ સુલભ જપત જિસુ નામૂ મંગલ ભવન અમંગલ હારી દ્રવઉ સો દસરથ અજિર બિહારી કરિ પ્રનામ રામહિ ત્રિપુરારી હરષિ સુધા સમ ગિરા ઉચારી ધન્ય ધન્ય ગિરિરાજકુમારી તુમ્હ સમાન નહિં કોઉ ઉપકારી પૂઁછેહુ રઘુપતિ કથા પ્રસંગા સકલ લોક જગ પાવનિ ગંગા તુમ્હ રઘુબીર ચરન અનુરાગી કીન્હહુ પ્રસ્ન જગત હિત લાગી દો0-રામકૃપા તેં પારબતિ સપનેહુઁ તવ મન માહિં સોક મોહ સંદેહ ભ્રમ મમ બિચાર કછુ નાહિં112 –*–*– તદપિ અસંકા કીન્હિહુ સોઈ કહત સુનત સબ કર હિત હોઈ જિન્હ હરિ કથા સુની નહિં કાના શ્રવન રંધ્ર અહિભવન સમાના નયનન્હિ સંત દરસ નહિં દેખા લોચન મોરપંખ કર લેખા તે સિર કટુ તુંબરિ સમતૂલા જે ન નમત હરિ ગુર પદ મૂલા જિન્હ હરિભગતિ હૃદયઁ નહિં આની જીવત સવ સમાન તેઇ પ્રાની જો નહિં કરઇ રામ ગુન ગાના જીહ સો દાદુર જીહ સમાના કુલિસ કઠોર નિઠુર સોઇ છાતી સુનિ હરિચરિત ન જો હરષાતી ગિરિજા સુનહુ રામ કૈ લીલા સુર હિત દનુજ બિમોહનસીલા દો0-રામકથા સુરધેનુ સમ સેવત સબ સુખ દાનિ સતસમાજ સુરલોક સબ કો ન સુનૈ અસ જાનિ113 –*–*– રામકથા સુંદર કર તારી સંસય બિહગ ઉડાવનિહારી રામકથા કલિ બિટપ કુઠારી સાદર સુનુ ગિરિરાજકુમારી રામ નામ ગુન ચરિત સુહાએ જનમ કરમ અગનિત શ્રુતિ ગાએ જથા અનંત રામ ભગવાના તથા કથા કીરતિ ગુન નાના તદપિ જથા શ્રુત જસિ મતિ મોરી કહિહઉઁ દેખિ પ્રીતિ અતિ તોરી ઉમા પ્રસ્ન તવ સહજ સુહાઈ સુખદ સંતસંમત મોહિ ભાઈ એક બાત નહિ મોહિ સોહાની જદપિ મોહ બસ કહેહુ ભવાની તુમ જો કહા રામ કોઉ આના જેહિ શ્રુતિ ગાવ ધરહિં મુનિ ધ્યાના દો0-કહહિ સુનહિ અસ અધમ નર ગ્રસે જે મોહ પિસાચ પાષંડી હરિ પદ બિમુખ જાનહિં ઝૂઠ ન સાચ114 –*–*– અગ્ય અકોબિદ અંધ અભાગી કાઈ બિષય મુકર મન લાગી લંપટ કપટી કુટિલ બિસેષી સપનેહુઁ સંતસભા નહિં દેખી કહહિં તે બેદ અસંમત બાની જિન્હ કેં સૂઝ લાભુ નહિં હાની મુકર મલિન અરુ નયન બિહીના રામ રૂપ દેખહિં કિમિ દીના જિન્હ કેં અગુન ન સગુન બિબેકા જલ્પહિં કલ્પિત બચન અનેકા હરિમાયા બસ જગત ભ્રમાહીં તિન્હહિ કહત કછુ અઘટિત નાહીં બાતુલ ભૂત બિબસ મતવારે તે નહિં બોલહિં બચન બિચારે જિન્હ કૃત મહામોહ મદ પાના તિન્ કર કહા કરિઅ નહિં કાના સો0-અસ નિજ હૃદયઁ બિચારિ તજુ સંસય ભજુ રામ પદ સુનુ ગિરિરાજ કુમારિ ભ્રમ તમ રબિ કર બચન મમ115 સગુનહિ અગુનહિ નહિં કછુ ભેદા ગાવહિં મુનિ પુરાન બુધ બેદા અગુન અરુપ અલખ અજ જોઈ ભગત પ્રેમ બસ સગુન સો હોઈ જો ગુન રહિત સગુન સોઇ કૈસેં જલુ હિમ ઉપલ બિલગ નહિં જૈસેં જાસુ નામ ભ્રમ તિમિર પતંગા તેહિ કિમિ કહિઅ બિમોહ પ્રસંગા રામ સચ્ચિદાનંદ દિનેસા નહિં તહઁ મોહ નિસા લવલેસા સહજ પ્રકાસરુપ ભગવાના નહિં તહઁ પુનિ બિગ્યાન બિહાના હરષ બિષાદ ગ્યાન અગ્યાના જીવ ધર્મ અહમિતિ અભિમાના રામ બ્રહ્મ બ્યાપક જગ જાના પરમાનન્દ પરેસ પુરાના દો0-પુરુષ પ્રસિદ્ધ પ્રકાસ નિધિ પ્રગટ પરાવર નાથ રઘુકુલમનિ મમ સ્વામિ સોઇ કહિ સિવઁ નાયઉ માથ116 –*–*– નિજ ભ્રમ નહિં સમુઝહિં અગ્યાની પ્રભુ પર મોહ ધરહિં જ પ્રાની જથા ગગન ઘન પટલ નિહારી ઝાઁપેઉ માનુ કહહિં કુબિચારી ચિતવ જો લોચન અંગુલિ લાએઁ પ્રગટ જુગલ સસિ તેહિ કે ભાએઁ ઉમા રામ બિષઇક અસ મોહા નભ તમ ધૂમ ધૂરિ જિમિ સોહા બિષય કરન સુર જીવ સમેતા સકલ એક તેં એક સચેતા સબ કર પરમ પ્રકાસક જોઈ રામ અનાદિ અવધપતિ સોઈ જગત પ્રકાસ્ય પ્રકાસક રામૂ માયાધીસ ગ્યાન ગુન ધામૂ જાસુ સત્યતા તેં જડ માયા ભાસ સત્ય ઇવ મોહ સહાયા દો0-રજત સીપ મહુઁ માસ જિમિ જથા ભાનુ કર બારિ જદપિ મૃષા તિહુઁ કાલ સોઇ ભ્રમ ન સકઇ કોઉ ટારિ117 –*–*– એહિ બિધિ જગ હરિ આશ્રિત રહઈ જદપિ અસત્ય દેત દુખ અહઈ જૌં સપનેં સિર કાટૈ કોઈ બિનુ જાગેં ન દૂરિ દુખ હોઈ જાસુ કૃપાઁ અસ ભ્રમ મિટિ જાઈ ગિરિજા સોઇ કૃપાલ રઘુરાઈ આદિ અંત કોઉ જાસુ ન પાવા મતિ અનુમાનિ નિગમ અસ ગાવા બિનુ પદ ચલઇ સુનઇ બિનુ કાના કર બિનુ કરમ કરઇ બિધિ નાના આનન રહિત સકલ રસ ભોગી બિનુ બાની બકતા બ જોગી તનુ બિનુ પરસ નયન બિનુ દેખા ગ્રહઇ ઘ્રાન બિનુ બાસ અસેષા અસિ સબ ભાઁતિ અલૌકિક કરની મહિમા જાસુ જાઇ નહિં બરની દો0-જેહિ ઇમિ ગાવહિ બેદ બુધ જાહિ ધરહિં મુનિ ધ્યાન સોઇ દસરથ સુત ભગત હિત કોસલપતિ ભગવાન118 –*–*– કાસીં મરત જંતુ અવલોકી જાસુ નામ બલ કરઉઁ બિસોકી સોઇ પ્રભુ મોર ચરાચર સ્વામી રઘુબર સબ ઉર અંતરજામી બિબસહુઁ જાસુ નામ નર કહહીં જનમ અનેક રચિત અઘ દહહીં સાદર સુમિરન જે નર કરહીં ભવ બારિધિ ગોપદ ઇવ તરહીં રામ સો પરમાતમા ભવાની તહઁ ભ્રમ અતિ અબિહિત તવ બાની અસ સંસય આનત ઉર માહીં ગ્યાન બિરાગ સકલ ગુન જાહીં સુનિ સિવ કે ભ્રમ ભંજન બચના મિટિ ગૈ સબ કુતરક કૈ રચના ભઇ રઘુપતિ પદ પ્રીતિ પ્રતીતી દારુન અસંભાવના બીતી દો0-પુનિ પુનિ પ્રભુ પદ કમલ ગહિ જોરિ પંકરુહ પાનિ બોલી ગિરિજા બચન બર મનહુઁ પ્રેમ રસ સાનિ119 –*–*– સસિ કર સમ સુનિ ગિરા તુમ્હારી મિટા મોહ સરદાતપ ભારી તુમ્હ કૃપાલ સબુ સંસઉ હરેઊ રામ સ્વરુપ જાનિ મોહિ પરેઊ નાથ કૃપાઁ અબ ગયઉ બિષાદા સુખી ભયઉઁ પ્રભુ ચરન પ્રસાદા અબ મોહિ આપનિ કિંકરિ જાની જદપિ સહજ જડ નારિ અયાની પ્રથમ જો મૈં પૂછા સોઇ કહહૂ જૌં મો પર પ્રસન્ન પ્રભુ અહહૂ રામ બ્રહ્મ ચિનમય અબિનાસી સર્બ રહિત સબ ઉર પુર બાસી નાથ ધરેઉ નરતનુ કેહિ હેતૂ મોહિ સમુઝાઇ કહહુ બૃષકેતૂ ઉમા બચન સુનિ પરમ બિનીતા રામકથા પર પ્રીતિ પુનીતા દો0-હિઁયઁ હરષે કામારિ તબ સંકર સહજ સુજાન બહુ બિધિ ઉમહિ પ્રસંસિ પુનિ બોલે કૃપાનિધાન120(ક)
નવાન્હપારાયન,પહલા વિશ્રામ માસપારાયણ, ચૌથા વિશ્રામ