શ્રી રામચરિત માનસ/ પાંચમો વિશ્ચામ
<poem> સો0-સુનુ સુભ કથા ભવાનિ રામચરિતમાનસ બિમલ કહા ભુસુંડિ બખાનિ સુના બિહગ નાયક ગરુડ120(ખ) સો સંબાદ ઉદાર જેહિ બિધિ ભા આગેં કહબ સુનહુ રામ અવતાર ચરિત પરમ સુંદર અનઘ120(ગ) હરિ ગુન નામ અપાર કથા રૂપ અગનિત અમિત મૈં નિજ મતિ અનુસાર કહઉઁ ઉમા સાદર સુનહુ120(ઘ –*–*– સુનુ ગિરિજા હરિચરિત સુહાએ બિપુલ બિસદ નિગમાગમ ગાએ હરિ અવતાર હેતુ જેહિ હોઈ ઇદમિત્થં કહિ જાઇ ન સોઈ રામ અતર્ક્ય બુદ્ધિ મન બાની મત હમાર અસ સુનહિ સયાની તદપિ સંત મુનિ બેદ પુરાના જસ કછુ કહહિં સ્વમતિ અનુમાના તસ મૈં સુમુખિ સુનાવઉઁ તોહી સમુઝિ પરઇ જસ કારન મોહી જબ જબ હોઇ ધરમ કૈ હાની બાઢહિં અસુર અધમ અભિમાની કરહિં અનીતિ જાઇ નહિં બરની સીદહિં બિપ્ર ધેનુ સુર ધરની તબ તબ પ્રભુ ધરિ બિબિધ સરીરા હરહિ કૃપાનિધિ સજ્જન પીરા દો0-અસુર મારિ થાપહિં સુરન્હ રાખહિં નિજ શ્રુતિ સેતુ જગ બિસ્તારહિં બિસદ જસ રામ જન્મ કર હેતુ121 –*–*– સોઇ જસ ગાઇ ભગત ભવ તરહીં કૃપાસિંધુ જન હિત તનુ ધરહીં રામ જનમ કે હેતુ અનેકા પરમ બિચિત્ર એક તેં એકા જનમ એક દુઇ કહઉઁ બખાની સાવધાન સુનુ સુમતિ ભવાની દ્વારપાલ હરિ કે પ્રિય દોઊ જય અરુ બિજય જાન સબ કોઊ બિપ્ર શ્રાપ તેં દૂનઉ ભાઈ તામસ અસુર દેહ તિન્હ પાઈ કનકકસિપુ અરુ હાટક લોચન જગત બિદિત સુરપતિ મદ મોચન બિજઈ સમર બીર બિખ્યાતા ધરિ બરાહ બપુ એક નિપાતા હોઇ નરહરિ દૂસર પુનિ મારા જન પ્રહલાદ સુજસ બિસ્તારા દો0-ભએ નિસાચર જાઇ તેઇ મહાબીર બલવાન કુંભકરન રાવણ સુભટ સુર બિજઈ જગ જાન122 –*–*– મુકુત ન ભએ હતે ભગવાના તીનિ જનમ દ્વિજ બચન પ્રવાના એક બાર તિન્હ કે હિત લાગી ધરેઉ સરીર ભગત અનુરાગી કસ્યપ અદિતિ તહાઁ પિતુ માતા દસરથ કૌસલ્યા બિખ્યાતા એક કલપ એહિ બિધિ અવતારા ચરિત્ર પવિત્ર કિએ સંસારા એક કલપ સુર દેખિ દુખારે સમર જલંધર સન સબ હારે સંભુ કીન્હ સંગ્રામ અપારા દનુજ મહાબલ મરઇ ન મારા પરમ સતી અસુરાધિપ નારી તેહિ બલ તાહિ ન જિતહિં પુરારી દો0-છલ કરિ ટારેઉ તાસુ બ્રત પ્રભુ સુર કારજ કીન્હ જબ તેહિ જાનેઉ મરમ તબ શ્રાપ કોપ કરિ દીન્હ123 –*–*– તાસુ શ્રાપ હરિ દીન્હ પ્રમાના કૌતુકનિધિ કૃપાલ ભગવાના તહાઁ જલંધર રાવન ભયઊ રન હતિ રામ પરમ પદ દયઊ એક જનમ કર કારન એહા જેહિ લાગિ રામ ધરી નરદેહા પ્રતિ અવતાર કથા પ્રભુ કેરી સુનુ મુનિ બરની કબિન્હ ઘનેરી નારદ શ્રાપ દીન્હ એક બારા કલપ એક તેહિ લગિ અવતારા ગિરિજા ચકિત ભઈ સુનિ બાની નારદ બિષ્નુભગત પુનિ ગ્યાનિ કારન કવન શ્રાપ મુનિ દીન્હા કા અપરાધ રમાપતિ કીન્હા યહ પ્રસંગ મોહિ કહહુ પુરારી મુનિ મન મોહ આચરજ ભારી દો0- બોલે બિહસિ મહેસ તબ ગ્યાની મૂ ન કોઇ જેહિ જસ રઘુપતિ કરહિં જબ સો તસ તેહિ છન હોઇ124(ક) સો0-કહઉઁ રામ ગુન ગાથ ભરદ્વાજ સાદર સુનહુ ભવ ભંજન રઘુનાથ ભજુ તુલસી તજિ માન મદ124(ખ) –*–*– હિમગિરિ ગુહા એક અતિ પાવનિ બહ સમીપ સુરસરી સુહાવનિ આશ્રમ પરમ પુનીત સુહાવા દેખિ દેવરિષિ મન અતિ ભાવા નિરખિ સૈલ સરિ બિપિન બિભાગા ભયઉ રમાપતિ પદ અનુરાગા સુમિરત હરિહિ શ્રાપ ગતિ બાધી સહજ બિમલ મન લાગિ સમાધી મુનિ ગતિ દેખિ સુરેસ ડેરાના કામહિ બોલિ કીન્હ સમાના સહિત સહાય જાહુ મમ હેતૂ ચકેઉ હરષિ હિયઁ જલચરકેતૂ સુનાસીર મન મહુઁ અસિ ત્રાસા ચહત દેવરિષિ મમ પુર બાસા જે કામી લોલુપ જગ માહીં કુટિલ કાક ઇવ સબહિ ડેરાહીં દો0-સુખ હા લૈ ભાગ સઠ સ્વાન નિરખિ મૃગરાજ છીનિ લેઇ જનિ જાન જ તિમિ સુરપતિહિ ન લાજ125 –*–*– તેહિ આશ્રમહિં મદન જબ ગયઊ નિજ માયાઁ બસંત નિરમયઊ કુસુમિત બિબિધ બિટપ બહુરંગા કૂજહિં કોકિલ ગુંજહિ ભૃંગા ચલી સુહાવનિ ત્રિબિધ બયારી કામ કૃસાનુ બાવનિહારી રંભાદિક સુરનારિ નબીના સકલ અસમસર કલા પ્રબીના કરહિં ગાન બહુ તાન તરંગા બહુબિધિ ક્રીહિ પાનિ પતંગા દેખિ સહાય મદન હરષાના કીન્હેસિ પુનિ પ્રપંચ બિધિ નાના કામ કલા કછુ મુનિહિ ન બ્યાપી નિજ ભયઁ ડરેઉ મનોભવ પાપી સીમ કિ ચાઁપિ સકઇ કોઉ તાસુ બ રખવાર રમાપતિ જાસૂ દો0- સહિત સહાય સભીત અતિ માનિ હારિ મન મૈન ગહેસિ જાઇ મુનિ ચરન તબ કહિ સુઠિ આરત બૈન126 –*–*– ભયઉ ન નારદ મન કછુ રોષા કહિ પ્રિય બચન કામ પરિતોષા નાઇ ચરન સિરુ આયસુ પાઈ ગયઉ મદન તબ સહિત સહાઈ મુનિ સુસીલતા આપનિ કરની સુરપતિ સભાઁ જાઇ સબ બરની સુનિ સબ કેં મન અચરજુ આવા મુનિહિ પ્રસંસિ હરિહિ સિરુ નાવા તબ નારદ ગવને સિવ પાહીં જિતા કામ અહમિતિ મન માહીં માર ચરિત સંકરહિં સુનાએ અતિપ્રિય જાનિ મહેસ સિખાએ બાર બાર બિનવઉઁ મુનિ તોહીં જિમિ યહ કથા સુનાયહુ મોહીં તિમિ જનિ હરિહિ સુનાવહુ કબહૂઁ ચલેહુઁ પ્રસંગ દુરાએડુ તબહૂઁ દો0-સંભુ દીન્હ ઉપદેસ હિત નહિં નારદહિ સોહાન ભારદ્વાજ કૌતુક સુનહુ હરિ ઇચ્છા બલવાન127 –*–*– રામ કીન્હ ચાહહિં સોઇ હોઈ કરૈ અન્યથા અસ નહિં કોઈ સંભુ બચન મુનિ મન નહિં ભાએ તબ બિરંચિ કે લોક સિધાએ એક બાર કરતલ બર બીના ગાવત હરિ ગુન ગાન પ્રબીના છીરસિંધુ ગવને મુનિનાથા જહઁ બસ શ્રીનિવાસ શ્રુતિમાથા હરષિ મિલે ઉઠિ રમાનિકેતા બૈઠે આસન રિષિહિ સમેતા બોલે બિહસિ ચરાચર રાયા બહુતે દિનન કીન્હિ મુનિ દાયા કામ ચરિત નારદ સબ ભાષે જદ્યપિ પ્રથમ બરજિ સિવઁ રાખે અતિ પ્રચંડ રઘુપતિ કૈ માયા જેહિ ન મોહ અસ કો જગ જાયા દો0-રૂખ બદન કરિ બચન મૃદુ બોલે શ્રીભગવાન તુમ્હરે સુમિરન તેં મિટહિં મોહ માર મદ માન128 –*–*– સુનુ મુનિ મોહ હોઇ મન તાકેં ગ્યાન બિરાગ હૃદય નહિં જાકે બ્રહ્મચરજ બ્રત રત મતિધીરા તુમ્હહિ કિ કરઇ મનોભવ પીરા નારદ કહેઉ સહિત અભિમાના કૃપા તુમ્હારિ સકલ ભગવાના કરુનાનિધિ મન દીખ બિચારી ઉર અંકુરેઉ ગરબ તરુ ભારી બેગિ સો મૈ ડારિહઉઁ ઉખારી પન હમાર સેવક હિતકારી મુનિ કર હિત મમ કૌતુક હોઈ અવસિ ઉપાય કરબિ મૈ સોઈ તબ નારદ હરિ પદ સિર નાઈ ચલે હૃદયઁ અહમિતિ અધિકાઈ શ્રીપતિ નિજ માયા તબ પ્રેરી સુનહુ કઠિન કરની તેહિ કેરી દો0-બિરચેઉ મગ મહુઁ નગર તેહિં સત જોજન બિસ્તાર શ્રીનિવાસપુર તેં અધિક રચના બિબિધ પ્રકાર129 –*–*– બસહિં નગર સુંદર નર નારી જનુ બહુ મનસિજ રતિ તનુધારી તેહિં પુર બસઇ સીલનિધિ રાજા અગનિત હય ગય સેન સમાજા સત સુરેસ સમ બિભવ બિલાસા રૂપ તેજ બલ નીતિ નિવાસા બિસ્વમોહની તાસુ કુમારી શ્રી બિમોહ જિસુ રૂપુ નિહારી સોઇ હરિમાયા સબ ગુન ખાની સોભા તાસુ કિ જાઇ બખાની કરઇ સ્વયંબર સો નૃપબાલા આએ તહઁ અગનિત મહિપાલા મુનિ કૌતુકી નગર તેહિં ગયઊ પુરબાસિન્હ સબ પૂછત ભયઊ સુનિ સબ ચરિત ભૂપગૃહઁ આએ કરિ પૂજા નૃપ મુનિ બૈઠાએ દો0-આનિ દેખાઈ નારદહિ ભૂપતિ રાજકુમારિ કહહુ નાથ ગુન દોષ સબ એહિ કે હૃદયઁ બિચારિ130 –*–*– દેખિ રૂપ મુનિ બિરતિ બિસારી બી બાર લગિ રહે નિહારી લચ્છન તાસુ બિલોકિ ભુલાને હૃદયઁ હરષ નહિં પ્રગટ બખાને જો એહિ બરઇ અમર સોઇ હોઈ સમરભૂમિ તેહિ જીત ન કોઈ સેવહિં સકલ ચરાચર તાહી બરઇ સીલનિધિ કન્યા જાહી લચ્છન સબ બિચારિ ઉર રાખે કછુક બનાઇ ભૂપ સન ભાષે સુતા સુલચ્છન કહિ નૃપ પાહીં નારદ ચલે સોચ મન માહીં કરૌં જાઇ સોઇ જતન બિચારી જેહિ પ્રકાર મોહિ બરૈ કુમારી જપ તપ કછુ ન હોઇ તેહિ કાલા હે બિધિ મિલઇ કવન બિધિ બાલા દો0-એહિ અવસર ચાહિઅ પરમ સોભા રૂપ બિસાલ જો બિલોકિ રીઝૈ કુઅઁરિ તબ મેલૈ જયમાલ131 –*–*– હરિ સન માગૌં સુંદરતાઈ હોઇહિ જાત ગહરુ અતિ ભાઈ મોરેં હિત હરિ સમ નહિં કોઊ એહિ અવસર સહાય સોઇ હોઊ બહુબિધિ બિનય કીન્હિ તેહિ કાલા પ્રગટેઉ પ્રભુ કૌતુકી કૃપાલા પ્રભુ બિલોકિ મુનિ નયન જુાને હોઇહિ કાજુ હિએઁ હરષાને અતિ આરતિ કહિ કથા સુનાઈ કરહુ કૃપા કરિ હોહુ સહાઈ આપન રૂપ દેહુ પ્રભુ મોહી આન ભાઁતિ નહિં પાવૌં ઓહી જેહિ બિધિ નાથ હોઇ હિત મોરા કરહુ સો બેગિ દાસ મૈં તોરા નિજ માયા બલ દેખિ બિસાલા હિયઁ હઁસિ બોલે દીનદયાલા દો0-જેહિ બિધિ હોઇહિ પરમ હિત નારદ સુનહુ તુમ્હાર સોઇ હમ કરબ ન આન કછુ બચન ન મૃષા હમાર132 –*–*– કુપથ માગ રુજ બ્યાકુલ રોગી બૈદ ન દેઇ સુનહુ મુનિ જોગી એહિ બિધિ હિત તુમ્હાર મૈં ઠયઊ કહિ અસ અંતરહિત પ્રભુ ભયઊ માયા બિબસ ભએ મુનિ મૂા સમુઝી નહિં હરિ ગિરા નિગૂા ગવને તુરત તહાઁ રિષિરાઈ જહાઁ સ્વયંબર ભૂમિ બનાઈ નિજ નિજ આસન બૈઠે રાજા બહુ બનાવ કરિ સહિત સમાજા મુનિ મન હરષ રૂપ અતિ મોરેં મોહિ તજિ આનહિ બારિહિ ન ભોરેં મુનિ હિત કારન કૃપાનિધાના દીન્હ કુરૂપ ન જાઇ બખાના સો ચરિત્ર લખિ કાહુઁ ન પાવા નારદ જાનિ સબહિં સિર નાવા
દો0-રહે તહાઁ દુઇ રુદ્ર ગન તે જાનહિં સબ ભેઉ બિપ્રબેષ દેખત ફિરહિં પરમ કૌતુકી તેઉ133 –*–*– જેંહિ સમાજ બૈંઠે મુનિ જાઈ હૃદયઁ રૂપ અહમિતિ અધિકાઈ તહઁ બૈઠ મહેસ ગન દોઊ બિપ્રબેષ ગતિ લખઇ ન કોઊ કરહિં કૂટિ નારદહિ સુનાઈ નીકિ દીન્હિ હરિ સુંદરતાઈ રીઝહિ રાજકુઅઁરિ છબિ દેખી ઇન્હહિ બરિહિ હરિ જાનિ બિસેષી મુનિહિ મોહ મન હાથ પરાએઁ હઁસહિં સંભુ ગન અતિ સચુ પાએઁ જદપિ સુનહિં મુનિ અટપટિ બાની સમુઝિ ન પરઇ બુદ્ધિ ભ્રમ સાની કાહુઁ ન લખા સો ચરિત બિસેષા સો સરૂપ નૃપકન્યાઁ દેખા મર્કટ બદન ભયંકર દેહી દેખત હૃદયઁ ક્રોધ ભા તેહી દો0-સખીં સંગ લૈ કુઅઁરિ તબ ચલિ જનુ રાજમરાલ દેખત ફિરઇ મહીપ સબ કર સરોજ જયમાલ134 –*–*– જેહિ દિસિ બૈઠે નારદ ફૂલી સો દિસિ દેહિ ન બિલોકી ભૂલી પુનિ પુનિ મુનિ ઉકસહિં અકુલાહીં દેખિ દસા હર ગન મુસકાહીં ધરિ નૃપતનુ તહઁ ગયઉ કૃપાલા કુઅઁરિ હરષિ મેલેઉ જયમાલા દુલહિનિ લૈ ગે લચ્છિનિવાસા નૃપસમાજ સબ ભયઉ નિરાસા મુનિ અતિ બિકલ મોંહઁ મતિ નાઠી મનિ ગિરિ ગઈ છૂટિ જનુ ગાઁઠી તબ હર ગન બોલે મુસુકાઈ નિજ મુખ મુકુર બિલોકહુ જાઈ અસ કહિ દોઉ ભાગે ભયઁ ભારી બદન દીખ મુનિ બારિ નિહારી બેષુ બિલોકિ ક્રોધ અતિ બાા તિન્હહિ સરાપ દીન્હ અતિ ગાા દો0-હોહુ નિસાચર જાઇ તુમ્હ કપટી પાપી દોઉ હઁસેહુ હમહિ સો લેહુ ફલ બહુરિ હઁસેહુ મુનિ કોઉ135 –*–*– પુનિ જલ દીખ રૂપ નિજ પાવા તદપિ હૃદયઁ સંતોષ ન આવા ફરકત અધર કોપ મન માહીં સપદી ચલે કમલાપતિ પાહીં દેહઉઁ શ્રાપ કિ મરિહઉઁ જાઈ જગત મોર ઉપહાસ કરાઈ બીચહિં પંથ મિલે દનુજારી સંગ રમા સોઇ રાજકુમારી બોલે મધુર બચન સુરસાઈં મુનિ કહઁ ચલે બિકલ કી નાઈં સુનત બચન ઉપજા અતિ ક્રોધા માયા બસ ન રહા મન બોધા પર સંપદા સકહુ નહિં દેખી તુમ્હરેં ઇરિષા કપટ બિસેષી મથત સિંધુ રુદ્રહિ બૌરાયહુ સુરન્હ પ્રેરી બિષ પાન કરાયહુ દો0-અસુર સુરા બિષ સંકરહિ આપુ રમા મનિ ચારુ સ્વારથ સાધક કુટિલ તુમ્હ સદા કપટ બ્યવહારુ136 –*–*– પરમ સ્વતંત્ર ન સિર પર કોઈ ભાવઇ મનહિ કરહુ તુમ્હ સોઈ ભલેહિ મંદ મંદેહિ ભલ કરહૂ બિસમય હરષ ન હિયઁ કછુ ધરહૂ ડહકિ ડહકિ પરિચેહુ સબ કાહૂ અતિ અસંક મન સદા ઉછાહૂ કરમ સુભાસુભ તુમ્હહિ ન બાધા અબ લગિ તુમ્હહિ ન કાહૂઁ સાધા ભલે ભવન અબ બાયન દીન્હા પાવહુગે ફલ આપન કીન્હા બંચેહુ મોહિ જવનિ ધરિ દેહા સોઇ તનુ ધરહુ શ્રાપ મમ એહા કપિ આકૃતિ તુમ્હ કીન્હિ હમારી કરિહહિં કીસ સહાય તુમ્હારી મમ અપકાર કીન્હી તુમ્હ ભારી નારી બિરહઁ તુમ્હ હોબ દુખારી દો0-શ્રાપ સીસ ધરી હરષિ હિયઁ પ્રભુ બહુ બિનતી કીન્હિ નિજ માયા કૈ પ્રબલતા કરષિ કૃપાનિધિ લીન્હિ137 –*–*– જબ હરિ માયા દૂરિ નિવારી નહિં તહઁ રમા ન રાજકુમારી તબ મુનિ અતિ સભીત હરિ ચરના ગહે પાહિ પ્રનતારતિ હરના મૃષા હોઉ મમ શ્રાપ કૃપાલા મમ ઇચ્છા કહ દીનદયાલા મૈં દુર્બચન કહે બહુતેરે કહ મુનિ પાપ મિટિહિં કિમિ મેરે જપહુ જાઇ સંકર સત નામા હોઇહિ હૃદયઁ તુરંત બિશ્રામા કોઉ નહિં સિવ સમાન પ્રિય મોરેં અસિ પરતીતિ તજહુ જનિ ભોરેં જેહિ પર કૃપા ન કરહિં પુરારી સો ન પાવ મુનિ ભગતિ હમારી અસ ઉર ધરિ મહિ બિચરહુ જાઈ અબ ન તુમ્હહિ માયા નિઅરાઈ દો0-બહુબિધિ મુનિહિ પ્રબોધિ પ્રભુ તબ ભએ અંતરધાન સત્યલોક નારદ ચલે કરત રામ ગુન ગાન138 –*–*– હર ગન મુનિહિ જાત પથ દેખી બિગતમોહ મન હરષ બિસેષી અતિ સભીત નારદ પહિં આએ ગહિ પદ આરત બચન સુનાએ હર ગન હમ ન બિપ્ર મુનિરાયા બ અપરાધ કીન્હ ફલ પાયા શ્રાપ અનુગ્રહ કરહુ કૃપાલા બોલે નારદ દીનદયાલા નિસિચર જાઇ હોહુ તુમ્હ દોઊ બૈભવ બિપુલ તેજ બલ હોઊ ભુજબલ બિસ્વ જિતબ તુમ્હ જહિઆ ધરિહહિં બિષ્નુ મનુજ તનુ તહિઆ સમર મરન હરિ હાથ તુમ્હારા હોઇહહુ મુકુત ન પુનિ સંસારા ચલે જુગલ મુનિ પદ સિર નાઈ ભએ નિસાચર કાલહિ પાઈ દો0-એક કલપ એહિ હેતુ પ્રભુ લીન્હ મનુજ અવતાર સુર રંજન સજ્જન સુખદ હરિ ભંજન ભુબિ ભાર139 –*–*– એહિ બિધિ જનમ કરમ હરિ કેરે સુંદર સુખદ બિચિત્ર ઘનેરે કલપ કલપ પ્રતિ પ્રભુ અવતરહીં ચારુ ચરિત નાનાબિધિ કરહીં તબ તબ કથા મુનીસન્હ ગાઈ પરમ પુનીત પ્રબંધ બનાઈ બિબિધ પ્રસંગ અનૂપ બખાને કરહિં ન સુનિ આચરજુ સયાને હરિ અનંત હરિકથા અનંતા કહહિં સુનહિં બહુબિધિ સબ સંતા રામચંદ્ર કે ચરિત સુહાએ કલપ કોટિ લગિ જાહિં ન ગાએ યહ પ્રસંગ મૈં કહા ભવાની હરિમાયાઁ મોહહિં મુનિ ગ્યાની પ્રભુ કૌતુકી પ્રનત હિતકારીસેવત સુલભ સકલ દુખ હારી સો0-સુર નર મુનિ કોઉ નાહિં જેહિ ન મોહ માયા પ્રબલ અસ બિચારિ મન માહિં ભજિઅ મહામાયા પતિહિ140 અપર હેતુ સુનુ સૈલકુમારી કહઉઁ બિચિત્ર કથા બિસ્તારી જેહિ કારન અજ અગુન અરૂપા બ્રહ્મ ભયઉ કોસલપુર ભૂપા જો પ્રભુ બિપિન ફિરત તુમ્હ દેખા બંધુ સમેત ધરેં મુનિબેષા જાસુ ચરિત અવલોકિ ભવાની સતી સરીર રહિહુ બૌરાની અજહુઁ ન છાયા મિટતિ તુમ્હારી તાસુ ચરિત સુનુ ભ્રમ રુજ હારી લીલા કીન્હિ જો તેહિં અવતારા સો સબ કહિહઉઁ મતિ અનુસારા ભરદ્વાજ સુનિ સંકર બાની સકુચિ સપ્રેમ ઉમા મુસકાની લગે બહુરિ બરને બૃષકેતૂ સો અવતાર ભયઉ જેહિ હેતૂ દો0-સો મૈં તુમ્હ સન કહઉઁ સબુ સુનુ મુનીસ મન લાઈ રામ કથા કલિ મલ હરનિ મંગલ કરનિ સુહાઇ141 –*–*– સ્વાયંભૂ મનુ અરુ સતરૂપા જિન્હ તેં ભૈ નરસૃષ્ટિ અનૂપા દંપતિ ધરમ આચરન નીકા અજહુઁ ગાવ શ્રુતિ જિન્હ કૈ લીકા નૃપ ઉત્તાનપાદ સુત તાસૂ ધ્રુવ હરિ ભગત ભયઉ સુત જાસૂ લઘુ સુત નામ પ્રિય્રબ્રત તાહી બેદ પુરાન પ્રસંસહિ જાહી દેવહૂતિ પુનિ તાસુ કુમારી જો મુનિ કર્દમ કૈ પ્રિય નારી આદિદેવ પ્રભુ દીનદયાલા જઠર ધરેઉ જેહિં કપિલ કૃપાલા સાંખ્ય સાસ્ત્ર જિન્હ પ્રગટ બખાના તત્વ બિચાર નિપુન ભગવાના તેહિં મનુ રાજ કીન્હ બહુ કાલા પ્રભુ આયસુ સબ બિધિ પ્રતિપાલા સો0-હોઇ ન બિષય બિરાગ ભવન બસત ભા ચૌથપન હૃદયઁ બહુત દુખ લાગ જનમ ગયઉ હરિભગતિ બિનુ142 બરબસ રાજ સુતહિ તબ દીન્હા નારિ સમેત ગવન બન કીન્હા તીરથ બર નૈમિષ બિખ્યાતા અતિ પુનીત સાધક સિધિ દાતા બસહિં તહાઁ મુનિ સિદ્ધ સમાજા તહઁ હિયઁ હરષિ ચલેઉ મનુ રાજા પંથ જાત સોહહિં મતિધીરા ગ્યાન ભગતિ જનુ ધરેં સરીરા પહુઁચે જાઇ ધેનુમતિ તીરા હરષિ નહાને નિરમલ નીરા આએ મિલન સિદ્ધ મુનિ ગ્યાની ધરમ ધુરંધર નૃપરિષિ જાની જહઁ જઁહ તીરથ રહે સુહાએ મુનિન્હ સકલ સાદર કરવાએ કૃસ સરીર મુનિપટ પરિધાના સત સમાજ નિત સુનહિં પુરાના દો0-દ્વાદસ અચ્છર મંત્ર પુનિ જપહિં સહિત અનુરાગ બાસુદેવ પદ પંકરુહ દંપતિ મન અતિ લાગ143 –*–*– કરહિં અહાર સાક ફલ કંદા સુમિરહિં બ્રહ્મ સચ્ચિદાનંદા પુનિ હરિ હેતુ કરન તપ લાગે બારિ અધાર મૂલ ફલ ત્યાગે ઉર અભિલાષ નિંરંતર હોઈ દેખઅ નયન પરમ પ્રભુ સોઈ અગુન અખંડ અનંત અનાદી જેહિ ચિંતહિં પરમારથબાદી નેતિ નેતિ જેહિ બેદ નિરૂપા નિજાનંદ નિરુપાધિ અનૂપા સંભુ બિરંચિ બિષ્નુ ભગવાના ઉપજહિં જાસુ અંસ તેં નાના ઐસેઉ પ્રભુ સેવક બસ અહઈ ભગત હેતુ લીલાતનુ ગહઈ જૌં યહ બચન સત્ય શ્રુતિ ભાષા તૌ હમાર પૂજહિ અભિલાષા દો0-એહિ બિધિ બીતેં બરષ ષટ સહસ બારિ આહાર સંબત સપ્ત સહસ્ત્ર પુનિ રહે સમીર અધાર144 –*–*– બરષ સહસ દસ ત્યાગેઉ સોઊ ઠાે રહે એક પદ દોઊ બિધિ હરિ તપ દેખિ અપારા મનુ સમીપ આએ બહુ બારા માગહુ બર બહુ ભાઁતિ લોભાએ પરમ ધીર નહિં ચલહિં ચલાએ અસ્થિમાત્ર હોઇ રહે સરીરા તદપિ મનાગ મનહિં નહિં પીરા પ્રભુ સર્બગ્ય દાસ નિજ જાની ગતિ અનન્ય તાપસ નૃપ રાની માગુ માગુ બરુ ભૈ નભ બાની પરમ ગભીર કૃપામૃત સાની મૃતક જિઆવનિ ગિરા સુહાઈ શ્રબન રંધ્ર હોઇ ઉર જબ આઈ હ્રષ્ટપુષ્ટ તન ભએ સુહાએ માનહુઁ અબહિં ભવન તે આએ દો0-શ્રવન સુધા સમ બચન સુનિ પુલક પ્રફુલ્લિત ગાત બોલે મનુ કરિ દંડવત પ્રેમ ન હૃદયઁ સમાત145
–*–*– સુનુ સેવક સુરતરુ સુરધેનુ બિધિ હરિ હર બંદિત પદ રેનૂ સેવત સુલભ સકલ સુખ દાયક પ્રનતપાલ સચરાચર નાયક જૌં અનાથ હિત હમ પર નેહૂ તૌ પ્રસન્ન હોઇ યહ બર દેહૂ જો સરૂપ બસ સિવ મન માહીં જેહિ કારન મુનિ જતન કરાહીં જો ભુસુંડિ મન માનસ હંસા સગુન અગુન જેહિ નિગમ પ્રસંસા દેખહિં હમ સો રૂપ ભરિ લોચન કૃપા કરહુ પ્રનતારતિ મોચન દંપતિ બચન પરમ પ્રિય લાગે મુદુલ બિનીત પ્રેમ રસ પાગે ભગત બછલ પ્રભુ કૃપાનિધાના બિસ્વબાસ પ્રગટે ભગવાના દો0-નીલ સરોરુહ નીલ મનિ નીલ નીરધર સ્યામ લાજહિં તન સોભા નિરખિ કોટિ કોટિ સત કામ146 –*–*– સરદ મયંક બદન છબિ સીંવા ચારુ કપોલ ચિબુક દર ગ્રીવા અધર અરુન રદ સુંદર નાસા બિધુ કર નિકર બિનિંદક હાસા નવ અબુંજ અંબક છબિ નીકી ચિતવનિ લલિત ભાવઁતી જી કી ભુકુટિ મનોજ ચાપ છબિ હારી તિલક લલાટ પટલ દુતિકારી કુંડલ મકર મુકુટ સિર ભ્રાજા કુટિલ કેસ જનુ મધુપ સમાજા ઉર શ્રીબત્સ રુચિર બનમાલા પદિક હાર ભૂષન મનિજાલા કેહરિ કંધર ચારુ જનેઉ બાહુ બિભૂષન સુંદર તેઊ કરિ કર સરિ સુભગ ભુજદંડા કટિ નિષંગ કર સર કોદંડા દો0-તડિત બિનિંદક પીત પટ ઉદર રેખ બર તીનિ નાભિ મનોહર લેતિ જનુ જમુન ભવઁર છબિ છીનિ147 –*–*– પદ રાજીવ બરનિ નહિ જાહીં મુનિ મન મધુપ બસહિં જેન્હ માહીં બામ ભાગ સોભતિ અનુકૂલા આદિસક્તિ છબિનિધિ જગમૂલા જાસુ અંસ ઉપજહિં ગુનખાની અગનિત લચ્છિ ઉમા બ્રહ્માની ભૃકુટિ બિલાસ જાસુ જગ હોઈ રામ બામ દિસિ સીતા સોઈ છબિસમુદ્ર હરિ રૂપ બિલોકી એકટક રહે નયન પટ રોકી ચિતવહિં સાદર રૂપ અનૂપા તૃપ્તિ ન માનહિં મનુ સતરૂપા હરષ બિબસ તન દસા ભુલાની પરે દંડ ઇવ ગહિ પદ પાની સિર પરસે પ્રભુ નિજ કર કંજા તુરત ઉઠાએ કરુનાપુંજા દો0-બોલે કૃપાનિધાન પુનિ અતિ પ્રસન્ન મોહિ જાનિ માગહુ બર જોઇ ભાવ મન મહાદાનિ અનુમાનિ148 –*–*– સુનિ પ્રભુ બચન જોરિ જુગ પાની ધરિ ધીરજુ બોલી મૃદુ બાની નાથ દેખિ પદ કમલ તુમ્હારે અબ પૂરે સબ કામ હમારે એક લાલસા બિ ઉર માહી સુગમ અગમ કહિ જાત સો નાહીં તુમ્હહિ દેત અતિ સુગમ ગોસાઈં અગમ લાગ મોહિ નિજ કૃપનાઈં જથા દરિદ્ર બિબુધતરુ પાઈ બહુ સંપતિ માગત સકુચાઈ તાસુ પ્રભા જાન નહિં સોઈ તથા હૃદયઁ મમ સંસય હોઈ સો તુમ્હ જાનહુ અંતરજામી પુરવહુ મોર મનોરથ સ્વામી સકુચ બિહાઇ માગુ નૃપ મોહિ મોરેં નહિં અદેય કછુ તોહી દો0-દાનિ સિરોમનિ કૃપાનિધિ નાથ કહઉઁ સતિભાઉ ચાહઉઁ તુમ્હહિ સમાન સુત પ્રભુ સન કવન દુરાઉ149 –*–*– દેખિ પ્રીતિ સુનિ બચન અમોલે એવમસ્તુ કરુનાનિધિ બોલે આપુ સરિસ ખોજૌં કહઁ જાઈ નૃપ તવ તનય હોબ મૈં આઈ સતરૂપહિ બિલોકિ કર જોરેં દેબિ માગુ બરુ જો રુચિ તોરે જો બરુ નાથ ચતુર નૃપ માગા સોઇ કૃપાલ મોહિ અતિ પ્રિય લાગા પ્રભુ પરંતુ સુઠિ હોતિ ઢિઠાઈ જદપિ ભગત હિત તુમ્હહિ સોહાઈ તુમ્હ બ્રહ્માદિ જનક જગ સ્વામી બ્રહ્મ સકલ ઉર અંતરજામી અસ સમુઝત મન સંસય હોઈ કહા જો પ્રભુ પ્રવાન પુનિ સોઈ જે નિજ ભગત નાથ તવ અહહીં જો સુખ પાવહિં જો ગતિ લહહીં દો0-સોઇ સુખ સોઇ ગતિ સોઇ ભગતિ સોઇ નિજ ચરન સનેહુ સોઇ બિબેક સોઇ રહનિ પ્રભુ હમહિ કૃપા કરિ દેહુ150 –*–*– સુનુ મૃદુ ગૂ રુચિર બર રચના કૃપાસિંધુ બોલે મૃદુ બચના જો કછુ રુચિ તુમ્હેર મન માહીં મૈં સો દીન્હ સબ સંસય નાહીં માતુ બિબેક અલોકિક તોરેં કબહુઁ ન મિટિહિ અનુગ્રહ મોરેં બંદિ ચરન મનુ કહેઉ બહોરી અવર એક બિનતિ પ્રભુ મોરી સુત બિષઇક તવ પદ રતિ હોઊ મોહિ બ મૂ કહૈ કિન કોઊ મનિ બિનુ ફનિ જિમિ જલ બિનુ મીના મમ જીવન તિમિ તુમ્હહિ અધીના અસ બરુ માગિ ચરન ગહિ રહેઊ એવમસ્તુ કરુનાનિધિ કહેઊ અબ તુમ્હ મમ અનુસાસન માની બસહુ જાઇ સુરપતિ રજધાની સો0-તહઁ કરિ ભોગ બિસાલ તાત ગઉઁ કછુ કાલ પુનિ હોઇહહુ અવધ ભુઆલ તબ મૈં હોબ તુમ્હાર સુત151 ઇચ્છામય નરબેષ સઁવારેં હોઇહઉઁ પ્રગટ નિકેત તુમ્હારે અંસન્હ સહિત દેહ ધરિ તાતા કરિહઉઁ ચરિત ભગત સુખદાતા જે સુનિ સાદર નર બભાગી ભવ તરિહહિં મમતા મદ ત્યાગી આદિસક્તિ જેહિં જગ ઉપજાયા સોઉ અવતરિહિ મોરિ યહ માયા પુરઉબ મૈં અભિલાષ તુમ્હારા સત્ય સત્ય પન સત્ય હમારા પુનિ પુનિ અસ કહિ કૃપાનિધાના અંતરધાન ભએ ભગવાના દંપતિ ઉર ધરિ ભગત કૃપાલા તેહિં આશ્રમ નિવસે કછુ કાલા સમય પાઇ તનુ તજિ અનયાસા જાઇ કીન્હ અમરાવતિ બાસા દો0-યહ ઇતિહાસ પુનીત અતિ ઉમહિ કહી બૃષકેતુ ભરદ્વાજ સુનુ અપર પુનિ રામ જનમ કર હેતુ152 માસપારાયણ,પાઁચવાઁ વિશ્રામ –*–*–