નળ ઈઁદ્ર વિના કો જાણે નહીં, મંત્રપ્રપ્તિ તુંને ક્યાંથી થઈ.
મંત્ર પાઠ કરતા નળરાય, હું નળનો સ્વકા શીખ્યો વિદ્યાય.
કો સમે પ્રકાશી ભણતા તેહ, ત્યાંથી વિદ્યા હું પામ્યો એહ;
નૈષધનાથ તે વનમાં ગયો, તે દુઃખે હું આવો થયો.
આવ્યો છઉં રહેવા તમકને, અંનવસ્ત્ર આપજો મને;
નહીં કરું હું નીચું કામ, નહીં ધરાવું સેવક નામ.
રાયજી તમને નહીં નમું, સ્વયંપાક કરીને જમું;
રાજા કહે રહો જેમ તેમ, વિદ્યાવાના જવા દઉં કેમ.
હયદાસપતિનો અધિકાર, સેવકા માત્ર કરે નમસ્કાર;
જદ્યપિ માન પામે ઘણું, પણ કહેવાયે દાસત્વપણું.
અશ્વપતિ મહારાજા થયો, હયશાળામાં વાસોરહ્યો;
છે વિજોગની ગેદના ઘણી, નિત્યે સુએ શ્લોકા એક ભણી.
श्लोक: स्वागतावृत्तं
आतपे ध्रुतिमता सह वध्वा यामिनीविरहिणा विहगेन।
सेहिरे न किरणा हिमरश्मेर्दु:खिते मनसि सर्वमसह्यम ॥
ભાવાર્થ - વસંતતિલકા છંદ.
જે ચક્રવાક દિવસે વહુ સાથા રાખે, તે સંગરંગ રમતાં રવિતાપા સાંખે;
રાતે વિજોગથકિ ચંદ્રપકાશ ખૂંચે, જો દુઃખ હોયા દિલમાં કશુંએ ના રુચે.
રાગ ચાલતો.
એવું કહિને કરે શયંન, વિસ્મયા થાય પાડોશી જંન;
બાળા બીહામણો આવી વસ્યો, કદરજને વિજોગા ત કશો.
તે સ્ત્રી સુકૃતા શું કર્યું, જેણે આ સ્વરૂપને વર્યું
વારુ થયું જે વીપત પડી, આ ભૂતથી છૂટી બાપડી.
વલણ
બાપડી છૂટી લોક કહે, રહ્યો રાયને રીઝવેરે;
બૃહદશ્વ કહે યુધિષ્ઠિરને, દમયંતીની શી ગત હવીરે.
કડવું ૩૬ – રાગ: દોહરા.
સ્વપ્નું આવ્યું નારને, મૂકી જાય છે નાથ;
જાગી ઉઠી અચાનકે, ગ્રેહવા પ્રભુનો હાથ.
