ખજૂરી
હું તમને પૂછીશ કે ખજૂરની જાતિ કઈ ? નર, નારી કે નાન્યતર ? અમે કઠિયાવાડીઓ ખજૂર કેવો કહીએ છીએ; ગુજરાત ખજૂર કેવું કહે છે, અને ઝાલાવાડ તથા કચ્છમાં ખજૂર બિચારી કેવી કહેવાય છે ! પરદેશી લોકોની ઘણી વાર આવી વલે થઈ પડે છે. ખરી રીતે આપણે આરબ લોકોને પૂછવું જોઈએ કે ખજૂરની કઈ જાતિ છે.
શિયાળામાં ખજૂર અરબસ્તાનથી આવવા લાગે છે ને હુતાશની ઉપર તો ચારેકોર ખજૂરદાળિયા થઈ જાય છે ! મૂળાનો જેમ લાડવા સાથે મેળ છે, તેમ દાળિયા સાથે ખજૂરનો મેળ છે.
હુતાશનીના દિવસે લોકો એકબીજાને ત્યાં ખજૂર ને હારડા ભેટ તરીકે મોકલે છે; નોકર લોકો અને મજૂર લોકો પણ શેઠિયા પાસેથી ખજૂરની ગોઠ માગે છે.
લોકસમૂહ ખજૂરદાળિયાને હુતાશનીના અગ્નિમાં હોમે-ફેંકે છે.
હુતાશનીમાં ખજૂર ખાવાની શરતો ચાલે છે. તમને ઠંડા પહોરનું ગપ્પું લાગશે, પણ અમારા ગામમાં હુતાશની ઉપર એક માણસ ઠળિયાસોતો અધમણ ખજૂર ખાઈ ગયો હતો !
ખજૂરને ઘી સાથે ખાવાનો રિવાજ પૈસાદારોના ઘરમાં છે.
નવાઈની વાત છે કે આરબોએ આણેલ આ ખજૂર ફરાળ તરીકે અપવાસી લોકો વાપરે છે ! પણ એ લોકો જવાબ આપશે કે એ તો ફળ છે અને તે ખજૂર ઉપર થાય છે.
