જેલ-ઑફિસની બારી/કેદીનું કલ્પાંત
| ← નિવેદન | જેલ-ઑફિસની બારી કેદીનું કલ્પાંત ઝવેરચંદ મેઘાણી |
આંસુની મહેફિલ → |
ઊંચી ઊંચી ડાળના લીંબડા, હો ભાઈ !
ઊંચી ઊંચી ડાળના હો લીંબડા !
મારે તું વિના ન કોઈની સગાઈ રે,
જેલનાં જીવન એવાં રે.
લાખ લાખ પાંદ તારી આંખડી, હો ભાઈ !
લાખ લાખ પાંદ તારી આંખડી,
મારા ગામ તણી સીમડી કળાય રે ? – જેલનાં.
મહીસાગર તીર મારાં ખોરડાં, હો ભાઈ !
મહીસાગર તીર મારાં ખોરડાં;
એની ઓસરીએ ચાંદની ચળાય રે – જેલનાં.
ઘરની ધણિયાણી મારી ફાતમા, હો ભાઈ !
ઘરની ધણિયાણી બીબી ફાતમા;
જોજે, ખેતર ગઈ છે કે કૂબા માંય રે – જેલનાં.
કાસદ કરી મેલ્ય એક કાગડો, હો ભાઈ !
કાસદ દઈ મેલ્ય કાળો કાગડો;
મને એક વાર હળીમળી જાય રે – જેલનાં.
ત્રણ ત્રણ મહિનાની મુલાકાત છે, હો ભાઈ !
ત્રણ ત્રણ મહિનાની મુલાકાત છે;
ઝીણી જાળીઓ આડેથી વાતો થાય રે – જેલનાં.
કે જે સીવડાવે નવાં પગરખાં, રે ભાઈ !
કે જે સીવડાવે નવાં પગરખાં;
એના તળિયામાં રૂપૈયા રખાય રે – જેલનાં.
રૂપિયો દેવો પડે સપાઈને, રે ભાઈ !
રૂપિયો દેવો પડે સપાઈને;
નથી દેતા તો ચામડાં ચિરાય રે – જેલનાં.
પંદર મીલેટના મેળાપ છે, રે ભાઈ !
પંદર મીલેટના મેળાપ છે;
ભૂંડી ! જાળવજે, રોઈ ના જવાય રે – જેલનાં.
રોશું તો પડશે મને ધોકલાં રે ભાઈ !
રોશું તો પડશે ધીંગાં ધોકલાં,
તારી નજરું સામે એ નૈ સહાય રે – જેલનાં.
મરિયમ નાની છે મારી દીકરી, રે ભાઈ !
મરિયમ નામે છે ડાહી દીકરી;
એને કે’જે જાળીને ન અડકાય રે – જેલનાં.
મરિયમની કૂણી કૂણી આંગળી, રે ભાઈ !
મરિયમની કૂણી કૂણી આંગળી;
એને ટેરવે અડું તો સજા થાય રે – જેલનાં.
મરિયમને દૂરથી બકા કરું, રે ભાઈ !
મરિયમને દૂરથી બકા કરું,
તો તો જેલર ખારો થઈ ખિજાય રે – જેલનાં.
પૂછીશ ના સુખદુઃખની વાતડી, રે ભાઈ !
પૂછીશ ના ભીતરની વાતડી;
મારાં માફી તણાં દનૈયાં કપાય રે – જેલનાં.
બરધિયાને કાંધ હવે કેમ છે, રે ભાઈ !
(મારા) બરધિયાને કાંધ હવે કેમ છે ?
રે’તા ભૂખ્યા કે રાતના ધરાય રે – જેલનાં.
અરધાં ભૂખ્યાં તમે ભલે રહો, રે ભાઈ !
અરધાં ભૂખ્યાં તમે ભલે રહો;
મારા બરધિયાની સાર લ્યો સવાઈ રે – જેલનાં.
વેચો વળીઓ ને વેચો વાંસડા, હો ભાઈ !
વેચો વળીઓ ને વેચો વાંસડા;
મારા બરધિયાને વરસ બે જિવાડ્ય રે – જેલનાં.
ફટકા ફાંસીનું શીખું કામ જો હું ભાઈ !
ફટકા ફેંસીનું બૂરું કામ જો;
વધે માફી વળી રૂપૈયા રળાય રે – જેલનાં.
બદનામી થાય આખી જેલમાં, હો ભાઈ !
બદનામી થાય આખી જેલમાં;
પીર દાવલશા સોણલે ભળાય રે – જેલનાં.
ઘોળી માફી ને ઘોળ્યા રૂપિયા, હો ભાઈ !
ઘોળી માફી ને ઘોળ્યા રૂપિયા;
વરસ બે તો વહી જાશે પલક માંય રે – જેલનાં.