“કોણ ?”
“સાહેબ, બાપા, ભાઈ, મારી અંજુડી.”
“અંજુડી કોણ ?”
શિવરાજ જૂઠું નહોતો બોલતો. એના પગ હજુ જાગૃતિની ધરતી પર ઠેર્યા નહોતા.
“નહીં સાહેબ ? ભૂલી ગયા ? મારી અંજુડી તે દી તમારો આશરો લેતી’તી આ ઈનો બાપ…”
“લે હવે મૂંગી મરી રે’ને, રાંડ.” બીજો અવાજ ઊઠ્યો. એ અવાજ એ બાઈના ધણીનો હતો.
“સાહેબ, ઈ રાંડને બોલવાની સાધ નથી, ને હું જાણું છું કે ઈ અમારી છોકરીને કોણે સંતાડી છે. આપ હુકમ કરો તો હમણાં ફૂલેસને લઈને હું ઈ જીના ઘરમાં છે તીનો ભવાડો પૂરેપૂરો એક વાર તો ઉઘાડો પાડું.”
શિવરાજના હોઠ ફફડ્યા. એ બોલવા જતો હતો ? આ રહી અજવાળી ! એ બોલ એના હોઠેથી છૂટે તે પહેલાં તો અંદર એની પાછળથી રુદન સંભળાયું : “મને મારી નાખશે, મને ફાડી ખાશે.” એ રુદન અજવાળીનું હતું.
“કચેરી પર જાઓ; હું આવું છું.” શિવરાજે બહાર ઊભેલી એ અજવાળીની માતાને અને એના બાપને જવાબ દઈ બારીમાંથી પોતાનું ડોકું પાછું ખેંચી લીધું. નીચે ઊભેલા પટાવાળાને એણે કહ્યું : જાઓ તમે, આમને કચેરી પર બેસારો; આવું છું. કારકુનને બોલાવી લો.”
“કચેરી પર ક્યારે આવે, ક્યારે કાગળિયાં કરે, ને ક્યારે એ બદમાસના ઘરની ઝડતી લેવાય !” એવું બબડતો બબડતો બાપ ચાલ્યો. “સરકારી કાયદાનાં ચક્રો કેટલાં ધીમાં ! કોઈ બેલી જ ન મળે ! હજી તો કહે છે કે, જાવ કચેરીએ, હું આવું છું ! આવી રિયા, બાપ !”
“અજવાળી !” શિવરાજે પંપાળીને કહ્યું : “ચાલ, આપણે છતાં થઈ જઈએ.”
“પગે લાગું છું — ન બોલશો…” અજવાળીએ શિવરાજના પગ ઝાલ્યા.
“શો વાંધો છે ?”
“મને મારી નાખશે એનો વાંધો નથી; પણ તમારું સત્યાનાશ વાળશે. તમારો શો અપરાધ ?”
“અપરાધ મારો નહીં ત્યારે કોનો, અજવાળી ? હું તને પરણીશ.”
“ના, ના, ના, તમારું ધનોતપનોત નીકળશે. તમથી મને ન પરણાય. તમે કોણ?
હું કોણ ? મને ક્યાંક — ક્યાંક- ક્યાંક — આઘી આઘી ચાલી જવા દો. હું કોઈ દી પાછી નહીં આવું. હું -”
“તું શું કરીશ?”
“હું મારો રસ્તો કરી લઈશ.”
“કયો રસ્તો ?”
“ઘણા કૂવા છે.”
“ખબરદાર, અજવાળી !” શિવરાજે એને છાતીસરસી ચાંપી : “તો હું હમણાં ને હમણાં છતો થઈ જાઉં છું.”
“ના, ના, ના, તમે કહો તેમ કરું. તમારું સત્યાનાશ મારે નથી વાળવું. હું કયે ભવ છૂટીશ ?”
