મારી જીંદગીનો ઉપયેાગ કરી લ્યો વખત બહુ ઓછો છે.”
“શું એાછો વખત છે ?”
“હા, એકજ વર્ષ ! એક વર્ષ પછી મારું મૃત્યુ થશે. ”
“શું એકજ વર્ષ ?”
“હા, એટલા વખતમાં અંત આવશે. અહા ! વખત કેટલો ટુંકો છે ! મારો ઉપયોગ કરો, મારો ઉપયોગ કરો–ફ્રાન્સ માટેજ તે મૃત્યુ અથવા તો જીવન છે !”
સર્વે ગંભીર થઈ ગયા. રાજાના મન ઉપર ઘણી અસર થઈ, તેની આંખો ઝળકવા લાગી. તરવાર મ્યાનમાંથી કાઢી તે બોલ્યો:
“અરે ! તમે કેટલાં બધાં બહાદુર અને પ્રમાણિક છો ! આજથી હું તમને ફ્રાન્સના ઉમરાવમાં ગણું છું. તમારાં સગાંવહાલાંઓને–પુરુષ અને સ્ત્રીઓને–હું ઉમરાવપદ આપું છું. વળી તમારું માન અને સન્માન જાળવવા હું એવી પણ આજ્ઞા કરું છું કે, તમારા કુળની સ્ત્રીઓ પરણે, ત્યારે તેમના પતિએને પણ ઉમરાવપદ મળે. વળી હું તમને ડ્યુલીસનો ઉંચામાં ઉંચો ખિતાબ વધારામાં આપું છું–તમે તેને લાયક છો. તમે તેને અજવાળશો.”
સઘળા જોનને અભિનંદન આપવા લાગ્યા, પણ જોને કહ્યું: “મારે ખિતાબાની જરૂર નથી. હું ખિતાબોને લાયક નથી. હું તો માત્ર જોન ઍફ આર્ક જ છું. મને જોન ઑફ આર્ક કહી બોલાવો.”
ડ્યુલીસ–એ ઠીક હતું, સારું હતું, રમકડા જેવું નામ હતું. જોન ઑફ આર્ક ! એ નામજ સિપાઈઓમાં પાનો રેડવા બસ હતું–અજિત ગઢ જીતાવવા બસ હતું. જોન ઑફ આર્ક ! આ નામ સાંભળી દરેક હૃદયમાં સ્વદેશાભિમાનની જ્વાળા ઉઠતી. અરે ! એ નામ આખા દેશને નચાવવા શક્તિમાન હતું.
રાજાએ જોનની કદર કરી, પણ બીજી બાબતોમાં તે મૂર્ખ અને આળસુ હતો. તક જોઇને ફટકો મારવાની તેનામાં હિંમત નહોતી. વળી તેના ઇર્ષાખોર મંત્રી જોનની વિરુદ્ધ હતા, તેથી પણ અમને ઘણી મુશ્કેલીઓ નડી. રાજ્યભંડારમાં પૈસા નહોતા. લશ્કરને પગાર નહોતો મળ્યો એટલું જ નહિ પણ તેઓને ખોરાકીની ખર્ચી માટે પણ મુશ્કેલી નડવા લાગી, તેથી લશ્કર વીખરાવા મંડ્યું. જ્યારે પોતાનું વિજયી લશ્કર વેરણ છેરણ થઈ જતું હતું, ત્યારે જોન મુંગે મોંએ જોતી હતી. એમાં એ બિચારી શું કરે?
હવે લડવું કે નહિ ? એ વિષે રાજા પોતાના મંત્રીઓની
