‘ધર રહેશે, રહેશે ધરમ; ખપ જાશે ખુરસાણ–’
ટાંચણમાં નવી એક ભાત પડે છે. અબૂધ નરની પડખે કવિતાની જાણકાર નારી દેખાય છે–
તેતર દુહો લઈ ગયું !
મેઘો મારૂ : થોરડી ગામનો આહીર માલધારી હતો. નજીકમાં એક નેસવાઈ (નેસડાનો વાસી) પરજીઓ ચારણ : માલવાસિયું માણસ : સ્થિતિએ દૂબળો-પોતાને તો કંઈ આવડે નહિ, પણ ઘરમાંથી ચારણીએ એક દુહો રચી આપ્યો :
ચાર ગોળી સજ્જ કર,
લે નેતર ને રવા;
મારૂ માગાં મેઘડો
સમપે ભીંસ સુવા.
(અર્થ – હે મારી ચારણી! તું મહી વલોવવાની ગોળી તૈયાર કર. નેતરાં ને રવાઈ હાથમાં લે. કારણ કે હું મેધા મારૂને જાચવા જાઉં છું ને એ તત્ખેવ મને ભેંસ સમર્પી દેશે)
હે ચારણ, આ કૃતિ લઈને તું મેઘા મારૂ કને પહોંચીને દુહો કંઠે રાખજે.
રસ્તે જતો જતો ચારણ દુહો ગોખતો ચાલ્યો... પણ એક તેતર ભરરરર કરતું વાડમાંથી ઊડ્યું ને ચારણ દુહો ભૂલી ગયો. એને લાગ્યું કે ‘તેતર મોળો દુવો લે ગો. [તેતર મારો દુહ લઈ ગયો.]
હવે? દુહા વગર દાતારને ઘેર જવું શી રીતે ? પોતાના માસિયાઇને ઘેર રાત રહ્યો. ભેંસો દોવાતી હતી. પોતે પૂછ્યું, ‘દેવરાવાં?’ [દોવરાવું!]
પોતાની ભેંસો નથી, છતાં દોવરાવવાનો આનંદ કેવો ! શેડ્યો પડતી જાય
