[ભાદ્રપદ મહિનાની શ્યામ ઘટા બંધાઈ ગઈ છે. આસમાન પર વીજળીના રાતા, આસમાની ને શ્વેત રંગો છવાતા જાય છે. અપરંપાર ફળફૂલ ફાલે છે. કમળો ખીલે છે. અન્ય વેલડીઓ પણ કૉળે છે. શ્રાદ્ધના સોળ દિવસ સુધી પિતૃઓ પોષણ પામે છે. લોકો ઋષિઓના અવતારરૂપ કાગડાઓને શ્રાદ્ધનું અન્ન ખવરાવી ધર્મ કરે છે. તેવી ઋતુમાં તું મને સાંભરે છે, હે મિત્ર !]
ભલે ! ભલે ! મારો ભાઈ ! હવે ભેગાભેગો આસો માસ ગાઈને વિજોગીના ભેટ કરાવી દેજે, હો !
“અરે બાપુ ! મરેલાંના ભેટા તો થઈ રહ્યા ! આ તો મરશિયા છે. આસોમાં તો વિજોગના દુઃખની અવધિ આવી રહી: સાંભળો –"
‘સાંભળો’ શબ્દ ચારણના મોંમાં રહ્યો, અને આસોના વિજોગનું પહેલું ચરણ ઉપાડવા જાય છે ત્યાં તો –
‘પાણી આવ્યું ! પાણી આવ્યું ! ખસી જાવ ! એ બાઈ, ખસી જા ! એવા ચસકા થયા, અને હડુડુડુ ! પૂર આવ્યાની ગર્જના ચારણને કાને પડી. ચારણ ભરનિદ્રામાંથી ઝબક્યો હોય એમ એની જીભ થંભી ગઈ. ત્યાં તો બીજી વાર રીડિયા સંભળાણાં: ‘ઓ જાય ! ઓ ભેંસ, પાડી ને એક બાઈ તણાતી જાય... ઓ ચૂંદડી વરતાય ! અરે હાય હાય ! કોક બાપડાનું ઘર ભાંગ્યું !’
ચારણના મોં પર લોહીનો છાંટોયે ન રહ્યો. દાયરો ચારણની આ ઓચિંતી દશા જોઈ ચોંકી ઊઠ્યો અને ‘મોળી ચારણ્ય ! મારી ચારણ્ય તણાણી !’ એવા ચસકા દેતો ચારણ દોટ દઈને પાદર પહોંચ્યો. નદીકિનારે જાય ત્યાં તો બેય કાંઠે આસમાન સામા છલંગો મારતા લોઢ ઊછળી રહ્યા છે. મોજાંની થપાટે થપાટે બેય કાંઠાની ભેખડો ફસકવા લાગી છે, અને અંતરનાં તોફાન ધરતી ઉપર નિતારીને આકાશ તો કોઈ અજાયેલ સરખા સંતના આત્માની માફક ઉઘાડ કરતું કરતું ચાર મેઘધનુષ્યો ખેંચી રહ્યું છે.
“એ...ઓલી ભેંસને પડખે બાઈની રાતી ચૂંદડી તણાતી જાય ! એ દેખાય !” કાંઠે ઊભેલ માણસોએ આંગળી ચીંધીને ઉત્તર દીધો.
“એ ચારણ્ય ! એ જ મારી ચારણ્ય ! ઊભી રે’ ! એલી ઊભી રે’ ! એકલી ક્યાં..”
