પહાડના ઝરણનાં પાણી પાંદડાના ભેળથી કઠાણા કડવાં પીવા પડે ને સળીઆએ સેકેલું માંસ વિશેષે એવું ખાવાનું ને એ વળી નહિં વેળાસર ! ઘોડા પાછળ દોડતાં સાંધા સજ્જડ થઈ જવાથી રાતે પણ ઝંપીને સુવાતું નથી ! ને પોહ ન ફાટી તેટલે તો પક્ષીની પારધ કરનારા દાસીજણ્યા રાન રોકવાને બરાડા પાડવા મંડ્યાજ છેની, તેથી ઝબકી જાગુંછું. શું એટલેથીજ પીડા મારી પતી કે? રે ગેાડ ઉપર ફોલ્લો તેવું થયું !-
કાલે અમે પાછળ રહી ગયેલા ને રાજશ્રી મૃગની પાછળ લાગતાં આશ્રમમાં ભરાયા તો ત્યાં તાપસકન્યા શકુંતલા, ભોગ જાગ્યા મારા કે તેની દૃષ્ટિયે પડી – હવે નગરે જવાનું મન કેમે તે નહિ કરે ! આજે પણ તેનું જ ચિંતવન કરતાં ન મળી આંખોએ તેને વહાણું વાયું છે ! શું કરવું ? આચાર શૃંગારથી પરિવારીલે તો પછી તેને મળું.
રે આ, હાથમાં ધનુષ્યબાણ ને કોટમાં વનફૂલની માળા એવી યવનીઓની વચમાં આણીગમજ આવેછે પ્રિય વયસ્ય ! ઠીક ઠીક, અંગભંગ વિકળ જેવો થઈ લાકડી ટેકી ઉભો રહું, એટલે નામનો એ વિસામો તો લેઊં ( તેમ કરે છે.)
રાજા— (સ્વગત) પ્રાપ્ત થવી સેલી નથી પણ મારૂં મન તેની ચેષ્ટા ભણી જાય છે અને ઇચ્છા પાર પડી નથી પણ બંનેના મન પ્રીતિ દાખે છે. પણ એ મારૂં કહેવું તો હસી કાઢવા જેવું છે. કેમકે-
જુએ સ્ત્રી બીજાને, તદપિ મુજને એહવું વદે,
નિતંબે ભારે જો હિંડતિ ધિમિ તો લ્હેકતિ મદે;
સખી સાથે છાની કરતિ ગુજ તો તે મુજ કહે,
કૃતી તેની સંધી નિજ ઉપર કામીજન લહે. ૨૬
વિદૂ૦— એ વયસ્ય ! મારા હાથ પગ લાંબા થતા નથી માટે માત્ર વાણી એજ ભણું છું, તારો જયજયકાર થાઓ.
રાજા૦— (જોઈને હસતાં) શાથી તારૂં ગાત્ર રહી ગયું ?
વિદૂ૦— એ તો શું પુછવું કે શાથી ! પોતેજ મારી આંખને આકળી કરેછે ને વળી આંસુંનું કારણ પુછેછે ?
રાજા— ખરે હું ન સમજ્યો, જૂદો શો અર્થ છે તે કહે.
વિદૂ૦— રાજ્યકાર્ય છોડી મનુષ્યનો સંચાર નહિં એવા ઘોર અરણ્યમાં
