કુ૦– છેલ્લો પરિણામ આવે તો અબળા જાતિને જ સ્હેવું પડતું હશે?
ફ્લો૦- હા...સ્તો.
કુ૦– ત્યારે અમારા તમારા લોકના આચારોના આરંભમાં ફેર છે! બાકી સરખુંજ છે.
ફ્લો૦- જે હોય તે એ જ, ખરી વાત આ જ છે.
કુ૦– ત્યારે પુરુષ લગ્ન થતા સુધી રમણ (Lover) હોય છે અને પછી સ્વામી થાય છે.
ફ્લો૦- એમજ.
કુ૦– રાજકવિ ટેનિસનનાં “રાજકુમારી” કાવ્યનો અર્થ આ કુંચીથી સમજાશે ?
ફ્લો૦- શું તમે એ કાવ્ય વાંચ્યું છે ?
કુ૦– મ્હારી બ્હેનના વિવાહિત પતિ સરસ્વતીચંદ્રે એ પુસ્તકના કેટલાક પાનાં બ્હેન પાસે વાંચ્યા અને સમજાવ્યા હતા ત્યારે હું હતી.
અંગ્રેજીમાં કુસુમના મ્હોમાં સરસ્વતીચંદ્રનું નામ સાંભળી સુન્દર ચમકી. અર્થ તો ન સમજાયું પણ તર્ક કરવા લાગી.
ફ્લો૦- ટેનિસનનું બીજું કાંઈ કાવ્ય તમે વાંચ્યું છે?
કુ૦- વાંચ્યું છે પણ થોડુંક જ સમજાયું છે. ક્વચિત્ પિતાજી સમજાવે, ક્વચિત્ મ્હારાં માતા સમજાવે, ક્વચિત્ જાતે વાંચું, અને બાકીનું એમનું એમ ર્હે. તમને અવકાશ મળે ને સમજાવશો તો ઘણી ઉપકૃત થઈશ.
ફ્લો૦– એ સમજાવતાં મને બહુ આનંદ થશે, પણ તમને કોઈ ભાગ મુખાગ્રે હોય તો બોલો જોઈએ.
કુ૦ –સાંભળો, “ઈન મેમોરિયમ્” માંથી બોલું છું.
- દીઠો મ્હેં સુખભર એ તો દિન!
- હું તેના ગાનમાં બનું લીન !
- સમજી બધું સત્ય એ શું હું આ જ ?
- હતો ન અખંડ એ સુખસાજ;
- હતો ન પ્રમોદ એ સંપૂર્ણ !
- સમજવામાં રહ્યું ઘણું ન્યૂન.
- સુખદિનસરિતાના મૂળ પાસ,
- સુધાજળ જ્યાં ઝરે છે ત્યાંજ,
- તરે કાળા તિમિર મક..ર,
