inevitable in the long run unless you strive to benefit by our Society which I am sure you won't.
પોપટ– Would you struggle then to hasten my extinction – if you believe in my doom as an inevitable result of an inexorable law ? Why waste your strength to achieve what is sure to come to you without that waste ?
વાનર-You are a fatalist; I am not.
પોપટ– You would commit a sin because it is destined.
વાનર– I do my duty even when I know the result.
પોપટ- I am undone.
વાનર– I can't help it. It is your own doing.
આ ઝપાઝપી ચાલે છે એટલામાં એક બીજો વૃદ્ધ વાનર એક બીજા સુવર્ણરજ્જુ ઉપર ચ્હડી આવ્યો ને બેાલવા લાગ્યો.
વૃદ્ધ વાનર- રંક પોપટ ! હું સુગ્રીવપક્ષનો વૃદ્ધ વાનર ત્હારા આશ્વાસન માટે ઉપર ચ્હડી આવ્યો છું.
પોપટ– બધા ઠગ છો. શું તું અમારા સ્વાર્થ કરતાં ત્હારા સ્વાર્થને ઓછો ગણે એવો છે ? અમારા કેટલા બધા દેશી રાજાઓને તમારા લોકે વચન આપી આપી ઠગ્યા છે ? કરાર કરી તોડ્યા છે ? દિવસે દિવસે પાયમાલ કર્યા છે ? અમારી પ્રજાને કેવી કેવી આશાઓ આપી તેાડી છે? કેટલી પ્રતિજ્ઞાઓ મિથ્થા કરી છે ?
વૃદ્ધ વાનર– પોપટ ! ત્હારી વાસનાના તીવ્ર દુઃખે તને ઘેલો કર્યો છે. એક મનુષ્યના આયુષ્યમાં પણ એવું થાય છે કે ધર્મથી કરેલી પ્રતિજ્ઞાઓનું પાલન ગમે તો અશક્ય થાય છે ને ગમે તો અધર્મ્ય થાય છે; અને તેવી સ્થિતિમાં જ તમારા દેશના કૃષ્ણ પોતાની અને ધર્મરાજાની પ્રતિજ્ઞાઓ મિથ્યા કર્યાના પ્રસંગે આવ્યા ક્હેવાય છે. તે પછી જીવતાં મનુષ્યોએ મુવેલાં મનુષ્યોએ કરેલી પ્રતિજ્ઞાઓને સર્વથા પાળવી એવો જો તું ધર્મ સમજતો હોય તે ત્હારી ભુલ છે, ત્હારા ક્હેવાતા રાજાઓને માટે અમારા લોકે કરેલી પ્રતિજ્ઞાઓનું શાસ્ત્ર આ વાલીપક્ષીના હાથમાંના સૂત્રમાંથી નીકળે છે તે સાંભળ.
એ સૂત્રમાંથી સ્વર નીકળ્યો.
