‘તું જાણે જ છે કે મને એકાંત જ પ્રિય છે.’ એટલું કહીને જ્યોત્સ્નાએ આગળ ચાલવા માંડ્યું. જાણે મધુકરના સાથને તે ઈચ્છતી ન હોય.
‘તને શું પ્રિય છે અને શું નથી તેની તું યાદી કર અને તેમાં મારું સ્થાન નક્કી કર.’ મધુકરે ચબરાકી બતાવી જવાબ આપ્યો અને તેની સાથે સાથે લગભગ પાસે ચાલવા માંડ્યું. યુવાનો અને યૌવનાઓની મૈત્રી પરસ્પરનો સ્પર્શ ન થાય એવા જૂના વહેમને આજ સ્વીકારતી નથી. પતિપત્ની ન હોય એવાં મિત્રો પણ સાથે ચાલતાં ધાર્યા અણધાર્યા સ્પર્શને જરાય લેખવતાં નથી. મધુકર જ્યોત્સ્નાનો સ્પર્શ થઈ શકે એટલો પાસે ચાલતો હતો.
‘મેં તારું સ્થાન નક્કી નહિ કર્યું હોય એમ તું માને છે ?’ જ્યોત્સ્નાએ તેની સામે જોયા વગર કહ્યું અને ડગલાં ભરવાં ચાલુ રાખ્યાં.
‘જો ને, જ્યોત્સ્ના ! તેં આજ સુધી મારું જે સ્થાન રાખ્યું હોય તે ખરું. સમય અને સંજોગ બદલાતાં સ્થાનની યાદીમાં ફેરફાર પણ કરવો પડે છે એ મારે તને કહેવું પડશે ?’ મધુકરે કહ્યું.
‘મારું મગજ શ્રીલતા જેવું તીવ્ર નથી. ઘણી વાતોમાં સ્પષ્ટ કહ્યા વગર મને સમજ પડતી નથી. તું જોતો નથી. એટલા માટે કૉલેજના અભ્યાસમાં મારે સુરેન્દ્રનું શિક્ષણ લેવું પડે છે તે ?’
‘શ્રીલતાનું નામ ન દઈશ !’ કહી મધુકરે એકાએક જ્યોત્સ્નાનો હાથ પકડી લીધો. પરંતુ જ્યોત્સ્નાએ એ હાથને બળપૂર્વક ખસેડી નાખ્યો અને સાડી સંકોરી તે એકાએક મધુકરની સામે ઊભી રહી. જ્યોત્સ્ના કાંઈ પણ કહે તે પહેલાં મધુકરે જ તેને કહ્યું :
‘હું તારો હાથ પકડું છું તે તને નથી ગમતું ?’
‘ના, અને તે તું જાણે છે. મેં હજી “શેકહૅન્ડ”ને પણ ઉત્તેજન આપ્યું નથી.’ જ્યોત્સ્નાએ સહજ કડકાઈથી કહ્યું.
‘એમ ? હું તારો હાથ પકડું તે તને નથી ગમતું ?… તો તું મારો હાથ પકડી લે.’ ચબરાકીથી મુશ્કેલ પરિસ્થિતિ ટાળવા તેણે બાજી પલટી સામો જ્યોત્સ્નાનો હાથ માગ્યો. કેટલાક ચબરાક યુવાનોના મનમાં એવો ખ્યાલ વિકસેલો હોય છે કે તેઓ પોતાને સ્ત્રીદુનિયાના ચક્રવર્તી તરીકે જ ગણે છે, ને તેમના દિગ્વિજયનો સ્વીકાર યુવતીઓ કરે છે પણ ખરી. મધુકર આવો એક સ્ત્રીવિજયી ચક્રવર્તી હતો, નિદાન એની માન્યતા તો એવી હતી જ અને આવી ચબરાકી એ આવા યુવકોનું મહાશસ્ત્ર હોય છે. પરંતુ જ્યોત્સ્નામાં તેણે પોતાના દિગ્વિજયનો અસ્વીકાર નિહાળ્યો. જ્યોત્સ્નાએ તેને જવાબ આપ્યો :
