ભણે તું ભૂગોળ

by દલપતરામ

ભણે તું ભૂગોળ દલપતરામ

ભણે તું ભૂગોળ ને ખગોળ ભણ્યો ભાવ ધરી,
  ગણિતની ઝીણી ઝીણી ગૂંચને ઉકેલતો;
ભાષા ઇતિહાસ જાણી વિજ્ઞાને વધુ વખાણી,
  પશુ પંખી પહાડ જીવ જંતુ જ્ઞાને ખેલતો;
દેશને વિદેશમાંહી, વિદ્યાનું છે માનપાન,
  ભાષણે ભભકભરી ભાષામાંહી માણ્યું છે;
જાણવા જેવું બધુંય દુનિયામાં જાણ્યું પણ
  જાણ્યા વિના આપને જે જાણ્યું તે ન જાણ્યું છે.

ભોગ કરે રોગ ત્યારે વૈદ્યને વિશેષ લાભ,
  દેશ ભંગ થતાં બેસે કોળી તો કમાઈને;
પડે જો દુકાળ રળે દાણાના દુકાનદાર,
  લડે જો ભૂપાળ લાભ સો ગણો સિપાઈને;
માનવીઓ મરે ત્યારે ભલો લાભ ભંગિયાને,
  અને અવતરે ત્યારે દામ મળે દાઈને;
દાખે દલપતરામ લડે લોક ઠામ ઠામ,
  ભલો લાભ તે સમે મળે વકીલ ભાઈને.