વનવૃક્ષો/બહેડાં
| ← અરણિ | વનવૃક્ષો બહેડાં ગિજુભાઈ બધેકા |
કોકમ → |
બહેડાં
બોરડી કરતાં બાવળ ઊંચો ને બાવળ કરતાં આંબલી ઊંચી. પણ આંબલી કરતાં ને ઘણાં ઘણાં ઝાડ કરતાં બહેડાનું ઝાડ ઘણું જ ઊંચું.
પણ ઝાડ ઊંચું એટલે ફળ ઊંચાં એવું કાંઈ નથી. લાંબો તો તાડે ય થાય છે પણ ઉપરથી તાડિયાં ખેરે છે; ભલે આંબો નીચો થાય છે, પણ ઉનાળે ઉનાળે મીઠી ને મધુરી કેરી જમાડે છે.
તો ય ઊંચાં ઝાડનો મહિમા તો છે. આપણે પેલા રૂપાળાં શીંગડાંવાળા સાબર જેવા ન થવું જોઈએ. પગ કામના છે, પણ શીંગડાં ય કાંઈ નકામાં નહિ હોય. આંબો ફળ આપે છે; પણ પાંચ ઝાડ એવાં ય જોઈએ ને, કે જે ઘટાદાર હોય, જે જંગલની શોભારૂપ હોય, જે જંગલમાં ચંદરવારૂપ હોય, ને બીજા છોડ નાના હોય ત્યાં સુધી બહુ તડકામાંથી જે તેમને બચાવતાં હોય.
ઊંચા ઝાડે ચડીને કહો જોઈએ કેટલે બધે દૂર સુધી દેખી શકાય ? મિનારો ચણવા બેસવું પડે એના કરતાં બહેડાં ઉપર ચડી આકાશ સાથે વાતો કરવી શી ખોટી ? સાત માળની હવેલીએ ચડીને મુંબઈ જોવા કરતાં બહેડાં ઉપર ચડીને આખી સીમ ને જંગલ જોવામાં મજા છે. કોઈ વાર જંગલના ગોવાળિયા મળે તો પૂછજો : “અલ્યા બહેડાંના ઝાડે ચડવું કેવું મજાનું ?”
એમ સાવ કાંઈ બહેડાં કાઢી નાખવા જેવાં નથી. બહેડાંને ફળ આવે છે અને પાકીને નીચે પડે છે ત્યારે ઢગલેઢગલા થાય છે. વૈદોની ચોપડીમાં જુઓ તો ખબર પડે કે બહેડો કેટલો ઉપયોગી છે. ખૂબખૂબ ખાધાથી માંદા પડીએ એ ચીજો સારી, કે જુદા જુદા રોગોને મટાડે એ ચીજો સારી ?
તમે કહેશો કે રોગોને મટાડે એ ચીજો સારી. પણ હું કહીશ કે ખૂબ ખૂબ ખાઈએ ત્યારે રોગ થાય ને ? રોગ કરે ય નહિ ને મટાડે ય નહિ તે ચીજો શી ખોટી ?
પણ આપણે તો બહેડો કેટલો બધો કામનો છે તેની વાત કરતા હતા. ઉપર તો જરા આડી વાત થઈ ગઈ. કોઈ વાર વાત કરતાં એમ પણ થઈ જાય. લખનાર પણ માણસ છે ને ! આડુંઅવળું ન લખે ?
ત્યારે બહેડાંની દવાઓ સાંભળો. એક તો તમે જાણતા હશો કે આંબળા ને હરડાં સાથે બહેડાંને પલાળી તેનું પાણી આંખે છંટાય. બાકી બહેડું કફ ઉપર કામ આવે, ઉધરસ ઉપર કામ આવે, ઢોરોને વાગ્યું હોય તેના ઉપર આવે; એમ બહુ કામમાં આવે.
એમ ન સમજતા કે આંબળાનો જ મુરબ્બો થાય છે. બહેડાંનો પણ મુરબ્બો થાય છે ને તે આંબળાના મુરબ્બાની પેઠે જ.
માણસો કાંઈ મોળાં નથી. કુદરતની અનેક ચીજોનો તેમણે જાતજાતનો ઉપયોગ કર્યો છે. અને આ ઉપયોગ શોધતા કેટલી બધી વાર લાગી હશે ? ને કેટલા બધા પ્રયોગો કર્યા હશે ? ને કેટલો બધો ગોટાળો થયો હશે ? એ તો હવે ફરી આપણે આંબળાં ને બહેડાં લઈએ ને મુરબ્બા બનાવીએ ને ખાઈએ.
જુના લોકોએ બહુ શોધી રાખ્યું લાગે છે. આપણે તેમનો ઉપકાર માનીએ તો ?