૧ એ શકિતને એટલી હદે પહોંચાડી હતી કેટલીકવાર કાઇ ઉસ્તાદની પૈઠે, તે ખાનગી ને સરકારી સબન્ધાને એકસાથે ભળવા પણ દેતે. આટલી છૂટ તે લેતા તેનું કારણુ માત્ર એટલું જ હતું કે તે ધારે ત્યારે માણસાની જોડે ફરી પાછા કડક અમલદારી સબન્ધથી વર્તવાનુ ાફ કરી શકતા, ને માસ માણસ તરીકેના ખાનગી કે મિત્રતાને સબંધ પડતા મૂકી શકતા. અને આ બધું તે સહેલાઈથી, માજથી, વિવેક જાળવીને, એટલું જ નહીં પણ કલાપૂર્વક, કરતા. અદાલતના કામકાજમાં વચ્ચે છુટ્ટી પડે ત્યારે તે સિગરેટ ફૂંકતા, ચા પીતા, સહેજસાજ રાજકાજ વિષે જરાતરા સામાન્ય બાબત વર્ષ વિના વાતચીત કરતા, બેચાર વાતે પાનાંની રમત વિષે કહેતા. પણ વાતચીતને મુખ્ય વિષય તો સરકારી નિમણૂકાને જ હાય. સાંજ પડયે તે થાકી જાય; પણુ કાઇ ઉસ્તાદને થાયવાદનમંડળના ફાઇ અગણ્ય વીણુાકારે ભૃંદવાદનમાં વીણા ભૂલચૂક વગાડી હાય તેતે થાય એવી લાગણી તેના મનમાં ઊપજે. એવી સ્થિતિમાં તે ઘેર આવે તે જુએ કે તેની સ્ત્રી અને દીકરી દિવસે સાથે સારે ઘેર મળી આવ્યાં હતાં, અથવા કાઇ તેમને મળવા આવ્યુ હતુ. છેકરા નિશાળે ગયેલા, તેણે ઘેર શિક્ષક જોડે લેસન કર્યું હતું, ને હાઇસ્કૂલમાં જે કંઇ શીખવાય છે તે એ બરાબર શીખતે હતા. જિંદગીની આખી ઘટમાળ જેવી ચાલવી જોઇએ તેવી ચાલી રહી હતી. જમ્યા પછી, જો કાઇ મળવા ન આવ્યું હોય તે, વાન કેટલીકવાર એ વખતે ણી ચર્ચાતી કાઇ ચોપડી વાંચતા; ને સાંજે કામે લાગી જતા--એટ કે અદાલતના કાગળા વાંચત, સાક્ષી- એની જુબાની સરખાવી જોતા, તે એને લાગુ પડનારી કાયદાની કલમા નોંધતા. આ કામ નહેાતું નીરસ કે નહેાતુ' રસિક. બ્રીજ રમવાનું છેડીને આ કામ પર એક હોય ત્યારે તે નીરસ લાગતું. પણ બીજ રમવાની સગ- વડ ન હાય ત્યારે નવરા ક્રુ બૈરી પાસે બેસવા કરતાં તો આ કામ કરવું સારું લાગતું. ઈવાનને મેટામાં મેટા આનન્દ જમણુની નાની
