નથી ક વાના પ્રયત્ન કર્યાં. પછી કરી, એ સ્મરમાળાની સાથે બીજી એક માળા એના મનમાંથી પસાર થઇ ગઈ - એની માંદગી કેવી રીતે નાનીમાંથી મેટી થઇ તે દહાડે દહાડે ભંગડતી ગઇ હતી તે યાદ આવ્યું. એમાં પણ એ જેમ જેમ ભૂતકાળમાં વધારે દૂર જતા ગયા તેમ તેમ જીવનમાં સુખ વધારે દેખાતું ગયું. જીવનમાં સુખ અને સ્ફૂર્તિ બને એ વખતે વધારે હતાં. એ ભેગાં થઇ એકરસ બની ગર્યા હતાં. તેણે વિચાર કર્યાં: ‘ જેમ દરદ વધતું ગયું તેમ મારું જીવન પણ વધારે ને વધારે દુઃખમય થતું ગયું. ત્યાં ભૂતકાળમાં, જીવનની શરૂઆતમાં, એક ઊજળું ટપકું છે; પછી બધું વધારે ને વધારે કાળુ થતુ જાય છે; અને મૃત્યુ જેમ જેમ પાસે આવતું જાય છે તેમ તેમ કાળાશ ઉત્તરાત્તર વધતી જાય છે. માંગ ઊંચેથી નીચે પડે ત્યારે તેના વેગ ઉત્તરાત્તર વધતા જાય છે, એ દાખલા એને યાદ આવ્યા. જીવન એ વધતાં જતાં દુઃખાની ટમાળ છે, ને તે ઊડતુ ઊડતુ તેના અન્ત તરફ - એટલે કે ભીષમાં ભીષણ દુઃખ તરફ આગળ વધે છે. હું ઊંડુ ..’ તે થથરી ઊઠ્યો, તેણે પાસુ ફેરવ્યુ, ને સામા થવાને પ્રયત્ન કર્યો, પણ તેને ખબર પડી ગઈ હતી કે સામા થવાના પ્રયત્ન મિથ્યા છે. તેની આંખા જોઈજોઇને થાકી ગઈ હતી, છતાં તેનાથી સામે જોવાનું બંધ કરી શકાતુ નહેાતુ. એટલે તે સાફાની પીઠ તરફ ટગરટગર જોઇ રૉ, તે રાહ જોવા લાગ્યા પેલું ભયંકર પતન, તે આધાત, ને વિનાશ ક્યારે આવે છે તેની રાહ જોવા લાગ્યા. - www અધું હતું ! સામે થવુ તે અશકય છે! તેણે મનમાં કહ્યું. ' અરે, આ શાને માટે છે એટલુ જ હું સમજી શક્યો હાત તેાયે સ પણ એય અશકય છે. એક ખુલાસા આપી શકાય એવા છે ખરા. પણ તે તે માટે એમ કહેવું પડે કે મારે જેવી રીતે જીવવુ જોઇતુ હતુ. તેવી રીતે હું જીવ્યેા નથી. પણ એમ તા કહી શકાય
