તે જ વખતે ગૌતમ અને તેના છ મિત્રો પોતાની પરિસ્થિતિનો ગંભીરતાપૂર્વક વિચાર કરી રહ્યા હતા.
'મને તો કાંઈ નહિ, પણ આ વર્ષની ‘શીલ્ડ' મારા અને રહીમના વગર ચાલી જશે એટલું જ મને લાગે છે.’ અરવિંદે કહ્યું.
‘અરે શું યાર ! તને શીલ્ડનો મોહ છે ? અને કૉલેજને શીલ્ડનો મોહ હશે તો જરૂર આપણી શરત જખ મારીને સાહેબ સ્વીકારશે.' રહીમે કહ્યું.
'અને ધારો કે ગૌતમને કૉલેજમાં ન લીધો તોપણ એણે ઊંચો જીવ કરવાનું કારણ નથી. મારા પિતાએ મને કહ્યું છે કે ગૌતમને જોઈએ તો આજ સો રૂપિયાની નોકરી મિલમાં તેને આપે.' શરદે કહ્યું. શરદના પિતા ઘણી મિલોના માલિક હતા; કેટલી મિલોના તે શરદને પોતાને જ ખબર ન હતી. ધનિકનો પુત્ર હોવા છતાં શરદ સામ્યવાદી સાહિત્ય વાંચતો હતો, ચર્ચતો હતો અને તેનો અમલ કરવાને માટે યોજનાઓ પણ ઘડતો હતો. અલબત્ત, પિતાના એકના એક પુત્ર તરીકે તેને અનેક પ્રકારની સગવડો મળતી હતી. જેમાં તેને હસ્તક રહેતી એક કિંમતી મોટરકારનો પણ સમાવેશ થતો હતો. કંઈક સામ્યવાદી અને સમાજવાદી મિત્રોને તેમ જ વિદ્યાર્થિનીઓને તેણે પોતાના એ સાધનનો ઉપયોગ કરાવી સામ્યવાદ પ્રત્યેની પોતાની મમતા દર્શાવી હતી.
‘બીજો ઈલાજ સૂચવું. ગૌતમને કૉલેજમાં ન લે અને આપણે અનિવાર્ય કારણે દાખલ થવું પડે તો આપણી આવકમાંથી આપણે છએ જણે ચોથો ભાગ તેને આપવો. ’ નિશાએ કહ્યું.
એક પુત્ર તરીકે તેનો આવકનો ચોથો ભાગ કૉલેજના વિદ્યાર્થીઓની અરધી બેકારી ટાળે એટલો હતો.
‘સમાજવાદી રચના થાય ત્યાં સુધી.' રહીમે કહ્યું.
‘પછી ?’ ગૌતમે હસીને પૂછ્યું.
‘પછી કોઈનીયે મિલકત ખાનગી રહેશે જ ક્યાંથી ?' નિશાએ જવાબ આપ્યો.
અને સહુ હસ્યાં. છતાં ગૌતમનું હાસ્ય બંધ થયું. તેના છએ અંગત
