મુખ્ત્યાર નીમી નિજ એ બિરદાઇજીને
એ સંપ કાજ શરતો દઈ મોકલ્યો ત્યાં;
પેલી ધ્વજા મગર છે સ્મિતના દગાના -
જે હાસ્યને હજુ ન ક્ષત્રિ પિછાનતા'તા.
જે રીતથી ગઢવી રાજકુમારનાથી
છૂટો પડી નિજ કરે સપડાઈ જાય -
તેની જ યુક્તિરચના સમશેર નીચે
એ શત્રુછાવણી મહીં ધરી હસ્ત ઉભી.
એ ફોઝમાં પગ હજુ ધરતો હતો જ્યાં -
ત્યાં ખડ્ગ કો કતલનું જ પડ્યું શિરે ને
ભાલો ઉપાડી શકવા ય ન કાળ દીધો -
એ યોધની મન તણી મનમાં રહી સૌ.
એ ક્ષત્રિસૈન્ય નિજ સાજ ઉતારતું'તું
છાપો પડે યવનનો અણચિંતવ્યો ત્યાં;
ગર્જી ઉઠેલ યુવરાજ પડ્યો હણાઈ
ને ભાગનારા સહુ સૈન્ય મહીં પડે છે.
ઠાકોરને હજુ ય એ ખબરે મળ્યા ના
ત્યાં શત્રુહસ્ત મહીં કેદ થવું પડે છે;
સ્વચ્છંદ લૂંટ નગરી તણી શેરીઓમાં
શત્રુત્વહસ્ત મહીં રૈયતને ધરે છે.
દાવ પ્રચંડ રણવાસ મહીં જગાવી
માતા, વધૂ, ભગિનીઓ ગગને ચડે છે;
ના અન્ય સૂર્ય હજુ તો ઉગતો દીસે ત્યાં
નીચે ઢળ્યાં કંઈ શિવાલય મન્દિરો છે.
***
એ મૃત્યુને આ ભગિની રડીને -
એ કેરની લ્હાય મહીં ઢળીને -
એ અશ્રુના જોશ મહીં ગળીને
બન્ધુ તણો ગાય પુકાર છેલ્લો.
હમીરજીનાં નયનો વહે ને
અસહ્યતામા ઉર થાય ચીરા;
