“માનવી કેમ કરીને નીંદરમાં પડ્યાં ?"
“ગોરાની બંદૂકે માનવીના લમણામાં નીંદરું ભરી દીધી.”
પછી એણે આબાની બધી ખાનાખરાબી સાંભળી : એને જહાજના માલિકની કેબિનમાં દારૂ ઢીંચાવી, ભાન ભુલાવી, એના શરીરને રોળી નાખી પ્રભાતે બહાર ફગાવી; ને પછી એ ‘માલા! માલા !’ પોકારતી પશુવત્ હાલતમાં વગડે ગઈ, પશુની છેલ્લી દશાને પામી, તે બધી હકીકતે માલાના કલેજાનાં પાતાળ વલોવી નાખ્યાં. ચહેરા પર ખામોશ રાખીને એણે કુત્તાગાડી જોડી. ઘર ઉપાડી લીધું. બચ્ચાંને ગાડીમાં ભર્યાં. પાદરમાં ગાડી થોભાવીને એ એકલો જહાજ પર ચડ્યો.
સોદાગરની કેબિનમાં તે વખતે શબ્દોની ગરમ ટપાટપી ચાલી રહી હતી. એક હતો ખુદ સોદાગર, ને બીજો હતો એનો ગોરો નાવિક, કે જેની બંદૂકની ગોળીએ આબાના દેહ ઉપર થાપ ખાધી હતી.
“સાહેબ !” નાવિક માલિકને સમજાવી રહ્યો હતો : “ભૂલ ભૂલથી પણ આપણા હાથે અધમ કૃત્ય થઈ ગયું છે.”
“તારા હાથે.”
“મારી ભૂલનું મૂળ કારણ આપ છો. આપે જ એ ઓરતને બૂરી હાલતમાં આણી મૂકી હતી.”
“તે હવે શું છે ?”
“એનો ધણી ઝૂરે છે, એની આપણે ક્ષમા માગવી જોઈએ. એને નુકસાની ભરવી જોઈએ. એ રડતો ઊભો છે. એને એની ઓરત પર કેટલો પ્યાર…”
“પ્યાર !” સોદાગરે તિરસ્કારભર્યું અટ્ટહાસ્ય કર્યું : “આ જંગલી પશુને એની સ્ત્રી પર પ્યાર ! એકાદ કાંસકા માટે, અરીસા માટે ને કટોરા માટે ઓરતોને રાજીખુશીથી મોકલનારા આ ભડવાઓના દિલમાં પ્યાર ! ચાલ્યા જાઓ અહીંથી. એને અહીં ન લાવશો.”
સલામ કરીને ગોરો શિકારી બહાર નીકળ્યો – અને એ આવ્યો : કદાવર, ઠંડોગાર, જીવતોજાગતો જ્વાલામુખી દાખલ થયો : મક્કમ ડગલાં
