નાણાં કઢાવવાની કોશિશમાં જ આ કૃત્ય કર્યું હતું.
ફાંસી-ખોલીની એક તુરંગમાં આખી રાત એક કેદી મોં-વાજું વગાડતો હતો. એમ લાગે કે જાણે કે કોઈક રાગના સૂર બેસારવા મહેનત કરતો હતો.
પ્રભાતે એની તુરંગના તાળા પર ચાવી ફરી. ઊઘડતા બારણાએ કિચૂડાટ કરીને એને વિદાય દીધી.
“ચાલ, ભાઈ !” દરોગાએ એને હાથકડી પહેરાવી.
"હો-હો-ટેમ થઈ ગયો !” કેદીએ સામો હાસ્યધ્વનિ કર્યો. એ હતો, તે દિવસના હુલ્લડનો અગ્રેસર. અદાલતે એને મોતની સજા કરી હતી. અત્યારે એને ફાંસીએ જવાનું હતું.
“આ વાજું સાથે લઈ લઉં?”
દરોગાએ હા પાડી.
મોં-વાજું બજાવતો બજાવતો એ બહાર નીકળ્યો. સહુ સાથીઓને એણે વિદાય દીધી: “લ્યો ભાઈઓ, સલામ છે સર્વેને, પંદરેક દિવસ મને વધુ રે'વા દીધો હોત ને, તો વાજા ઉપર હું આ ગાયન બરોબર બેસારી લેત. પણ ખેર ! ઈ તો હવે ત્યાં જઈને બેસાડશું. લ્યો ભાઈઓ, રામરામ ! આપણે પાછા ત્યાં મળશું – બધાં ત્યાં થોડા રોજમાં જ મળશું. લ્યો ભાઈઓ, બોલ્યું ચાલ્યું માફ છે !”
મોં-વાજું બજાવતો એ ચાલતો થયો. લહેરથી પોતાના જુવાન દેહને એ ડોલાવ્યે જતો હતો. છેલ્લી તુરંગમાં એણે મવાલીને દીઠો. એ બોલી ઊઠ્યો: “કાં દોસ્ત શનિવારિયા, લહેરમાં છો ને ? આપણે તો કાલે જ ભેગા થઈ જશું, કેમ ? લે, વે'લો આવી પોગજે, રામરામ !”
કેદીઓએ કાન માંડીને દૂર દૂર બજી રહેલ મોં-વાજાના સ્વરો સાંભળ્યા. પછી એક મોટો ધડાકો સાંભળ્યો. પછી જેલના મિનારાની ઝાલરના, માતાના વિલાપ જેવા ડંકા પડતા સાંભળ્યાં.
તે દિવસના બપોરે મવાલીની ઓરત છેલ્લી મુલાકાતે આવી. વૉર્ડન
