- "निवातपद्मस्तिमितेन चक्षुषा ।
- "नृपस्य कान्तं पिबतः सुताननम् ॥
- "महोदधेः पूर इवेन्दुदर्शनात् ।
- "गुरुःप्रहर्षः प्रवभूव नात्मानि ॥[૧]
“પુત્ર દર્શનનો આનંદ એવો જ છે."
જરાશંકરને પોતાને પુત્ર ન હતો તે સાંભરતાં કાંઈક ખેદ થયો. પુત્રસ્થાને તેનો ભાણેજ વિદ્યાચતુર હતો તે ગુણવાન વિદ્વાન હતો – તેનો યોગ મણિરાજની સાથે થાય તે વિચાર ઉત્પન્ન થતાં એ શોક ભુલી ગયો ને આનંદચિંતામાં પડ્યો. પણ જાતે પોતાના ભાણેજની વાત શી રીતે ક્હાડવી ? મધુમક્ષિકાના ઉપદેશનો પ્રસંગ ક્હાડી આ વાતનો પ્રસંગ ક્હાડવા તેણે વિચાર કર્યો – પણ વિચાર થતાં માંડી વાળ્યો. મનમાં તે બોલ્યોઃ– “ધર્મશાસ્ત્ર પ્રમાણે ધર્મ પાળનાર મહારાજની સેવામાં રહી સ્વાર્થને વિચારે સૂચના કરું તો હું રાજ્યદ્રોહી થાઉં – હું એ વિચાર નહી કરું.”
“મહારાજને વિદ્યાચતુરનો અર્થ હશે ત્યારે જ આ યોગ કરીશ; એ વિના નહીં.”
મલ્લરાજ - “જરાશંકર, માતાજીની આજ્ઞા અને મધુમક્ષિકાનો સુબોધ, એ ઉભયનું મર્મ ભુલવાનું નથી. જે પિતાને પુત્ર, તેને શિર નવા ધર્મની ચિંતા છે. કુમારને શી રીતે રાજતત્વમાં સિદ્ધ કરવો એ ચિંતા મ્હારા શિરને ભમાવે છે.”
જરાશંકર – “મહારાજ, રાજપુત્રોને વિદ્યા આપવાના માર્ગ આપણા શાસ્ત્રમાં અને આપના કુળમાં પરિચિત છે.”
મલ્લરાજ - “હા. પણ કાળવિવર્તનો વિચાર ભુલવો નહી એ પણ શાસ્ત્રનું વચન છે તે સાધવાનું છે.”
જરાશંકર – “મહારાજ, આજસુધી મુસલમાનો ચક્રવર્તિ હતા તે કાળે આપણી વિદ્યા આપના કુળને ઉપયોગી થઈ.”
મલ્લરાજ – “ને હજી થશે. પણ આપણી વિદ્યા એટલે જુની ભાષા ! જ ન સમજવી. વિદુરજીએ લાક્ષાગૃહમાં મ્લેચ્છભાષાથી પાણ્ડવોનું રક્ષણ કર્યું હતું. યુધિષ્ઠિરના યજ્ઞપ્રસંગે મયરાક્ષસની કળાનો ઉપયોગ
- ↑ રઘુવંશઃ–“ પવન વિનાના કમળ જેવા નિશ્ચલ નેત્રવડે રાજાએ પુત્રનું કાન્તવદન પીવા માંડયું ત્યારે તેનો મહાન હર્ષ પોતાનામાં રહી ન શકતાં બ્હાર નીકળવા લાગ્યો - ચંદ્રદર્શનથી મહાસાગરનું પૂર નીકળે તેમ.”
