આ પાનું પ્રમાણિત થઈ ગયું છે.
૯૪
સરદાર વલ્લભભાઈ
- ઉચ્ચાર તો એમને કેમે કરીને મોંએ ચડે જ નહીં. આરોગ્યસ્વામી મુદ્દલિયારની અંગ્રેજી જોડણી પ્રમાણે તેઓ ‘આરાકિયા’ બોલે અને મને હસવું આવે. એટલે પછી ચિડાઈને કહે, “તને હસવું આવે છે પણ આમાં તો જે લખાણું તે વંચાણું.”
- બાપુ કહે, “પણ વલ્લભભાઈ, તામિલમાં ‘ક’ અને ‘ગ’ વચ્ચે ફેર નથી.”
- એટલે વલ્લભભાઈ કહે, “પણ અંગ્રેજીમાં તો ‘જી’ છે ને? તો શા સારુ નથી લખતા ?”
- એક છાપામાં Gandhi's Constructive Vacuities (ગાંધીની રચનાત્મક ગફલતો) એવા શબ્દો આવતા હતા. મેં બાપુને પૂછ્યું, “રચનાત્મક ગફલત એ કેવી થતી હશે ?”
- વલ્લભભાઈ કહે, “આજે તારી દાળ બળી ગઈ હતી ને, તેવી.”
- બાપુ ખડખડાટ હસ્યા. નવો કૂકર આવેલો. વલભભાઈ સારી દાળ વિના ત્રણ મહિના થયાં રહેલા. એમની ભાષામાં ત્રણ મહિનાની ચરી ચાલતી હતી અને આજે સારી દાળની આશા રાખતા હતા. ત્યાં પહેલે જ દિવસે પાણી ઓછું અને દેવતા વધારે હોવાને લીધે દાળ બળી ગઈ હતી !
- તા. ૬–૪–’૩ર : દિલ્હીમાં કૉંગ્રેસ ભરવા વિષે સરદાર સચિંત છે. સરદાર કહે છે : “નાહકના લોકોનાં મન ડહોળાવાનાં. એ થશે ત્યાં સુધી અનેક કરવાનાં કામ છોડી બેસવાના. ઢીલા માણસો તો કંઈક તર્કવિર્તક કરતા થઈ જવાના અને પ્રચાર કરવાના કે માલવીજી કોંગ્રેસ ભરે છે એટલે એમાં કંઈક હશે. કેટલાક નાહકના દિલ્હી જતાં સુધી બધી વાતો મુલતવી રાખવાના. આમાં હું લાભ નહીં પણ હાનિ જોઉં છું.”
- બાપુ કહે : “હાનિ તો નથી જ. એ વિચાર સુંદર છે કે જે કૉંગ્રેસ ૪૭ વર્ષ થયાં અટકી જ નથી તેને ન અટકાવવા દેવી જોઈએ, અને ભરવી જોઈએ. એ કલ્પનામાં જ કંઈક છે. બાકી એમાં થવાનું કશું જ નથી. એ ભરતાં થોડા પકડાય, માલવીજી પકડાય તો સરસ વસ્તુ છે.”
- વલ્લભભાઈ : “પણ માલવીજી છે. એ તો ૨૪મી એપ્રિલ ફેરવીને એક મહિનો આગળ પણ ધપાવે ! બાકી એથી પકડાય તો સારું ખરું.”
- તા. ૧૮–૪–’૩ર : બાપુએ ડાબે હાથે કાંતવાનો પ્રયોગ શરૂ કર્યો હતો. તે જોઈ વલ્લભભાઈ કહે: “આમાં કોઈ ફાયદો ન થાય. પાકી કાઠીએ કાના ન ચડે. આપણું જૂનું ચાલતું હતું તેમ ચાલવા દોની !”
- બાપુ કહે, “કાલના કરતાં આજે પ્રગતિ સારી થઈ છે એની કોઈ ના પાડી શકે એમ નથી.”
- વલ્લભભાઈ કહે, “એ તો આશ્રમમાં કોઈ જાણશે તો ડાબા હાથે કાંતવાનું શરૂ કરી દેશે, અને એ પંથ ચાલશે.”
બાપુ કહે, “એ તો જાણવાના જ. આ વખતે લખીશ.”
- વલ્લભભાઈ જરા ગંભીર થઈને, “આના કરતાં તો બાળકોને જ બંને હાથે રેંટિયો ચલાવવાનું શીખવ્યું હોય તો સારું.”
- બાપુ કહે : “સાચી વાત. જાપાનમાં તો બાળકોને બંને હાથ વાપરવાનું શીખવવામાં આવે છે જ.”
