બાપુનાં પારણાં/ધરતી માગે છે ભોગ
| ← માતા તારો બેટડો આવે | બાપુનાં પારણાં ધરતી માગે છે ભોગ ઝવેરચંદ મેઘાણી ૧૯૪૩ |
નિવેદન - દુલા ભગતનાં → |
ધરતી માગે છે ભોગ !
['૩૭ ની દાંડી–કૂચ વખતનું ]
દેવાયત ૫ંડિત દાંડી દાખવે - એ જૂના ભજનને ઢાળ'પોરો રે આવ્યો હો સંતો ! પાપનો;
ધરતી માગે છે ભોગ.'
ઊંડી રે નીંદરુંમાં અમે સાંભળ્યું
'ધરતી માગે છે ભોગ !’
સૂતાં રે સ્વપનામાં અમે સાંભળ્યું
'ધરતી માગે છે ભોગ ! ’
પડઘા પડ્યા રે ખંડેખંડમાં
ઘન ઘન સૂસવ્યા પવન;
અંધારી રાત્યુંનો મારો સાયબો
આઘે વીંઝે ગાઢાં વન–ઊંડી રે૦
દીધા રે ટકોરા એણે દ્વારમાં,
ભાંગ્યા એણે ભોગળોના ભાર;
વેણું રે વગાડી વસમા સૂરની,
સાયબાના ઝણેણ્યા સિતાર–ઊંડી રે૦
'નિંદરનાં ઘેરાણાં તમે જાગજો !’
ગરજ સાહેબનો સવાલ;
'આગ્યુંનાં ઓરણાં તમે ઊઠજો !
'કબરૂંનાં ઊઠો રે કંકાલ !–ઊંડી રે૦
‘જાગો હો બળહીણાં બંધુબેનડી !
‘આપણાં આવ્યાં છે ટાણાં,
'ઊઠો હો ખંખેરી ખોટી નબીકને !'
'મુગતિનાં વાયે રે વાણાં–ઊંડી રે૦
સમરથનો સૂરજ આજે આથમે,
આથમે ભૂપતિઓના ભાણ :
ખંડ રે પતિયુનાં તખતો ખળભળે, ૨પ
ભાઈ ! એના દળમાં ભંગાણ–ઊંડી રે૦
દૂબળા રેવું છે દિન કેટલા ?
કેટલા જુગ રે કંગાળ ?
નોધારાં થઈને શીદ શરણાં લિયો ?
દુનિયાને દેજો રે હુંકાર–ઊંડી રે૦ ૩૦
લખોમખ વેરી છે ધણીએ રિદ્ધિયું
ધરતીને ખોળે ઠોરઠોર;
ખાવિંદે દીધા છે દરિયા ને હવા,
આજ એમાં પડિયા છે ચોર–ઊંડી રે૦
ઊંચાં રે નીચાં ને ધનવંત નિરધનાં ૩૫
ભાઈ રે એ તો કૂડના રે ભેદ,
ભેદની ભીંત્યુને આજ મારે ભાંગવી;
મનડાની આખરી ઉમેદ–ઊંડી રે૦
ખ્યાલા તે ઘૂંટ્યા મેં અમરત-પાનના:
આવજો પીવા પ્રેમવાન, ૪૦
ઘુરે રે લાલપ-ઘેરી આંખડી,
મરવા બનો મસતાન—ઊંડી રે૦
ઊંડી રે નિંદરુમાં અમે માનિયું,
વાયરો સૂસવે ભેંકાર;
ગાઢા રે સપનામાં અમે શોચિયું, ૪૫
વાદળાં કરે રે પોકાર—ઊંડી રે૦
ગાફિલ બનીને ઓઢ્યાં ગોદડાં,
ઘર ! ઘર ! ઘોર્યા સારી રેન;
જાગન્તા દીઠા રે નેજા ફરૂકતા,
ઊતર્યા મતલબનાં ઘેન—ઊંડી રે૦ પ૦
સાયબાને દીઠો ઝળહળ ઝૂઝતો,
ચોય દશ ચડ્યા એના વીર;
તંબુરાની કીધી તુરી ને ભેરીઓ,
પાયાં એણે પોતાનાં રૂધિર—ઊંડી રે૦ પપ
માટીનાં કીધાં રે એણે માનવી,
જળમાંથી જલાવ્યા ચિરાગ:
ધજા રે રોપાણી સત ધરમની;
કડ-ઘેરે કળેળ્યા હો કાગ—ઊંડી રે૦